«همین هفته پیش صدتا نان بربری و سنگک خریدم و بردم در پاتوقها میان معتادان کارتنخواب تقسیم کردم.»
شرق با سردار علیرضا جزینی، جانشین سابق معاون هماهنگکننده نیروی انتظامی و قائممقام فعلی ستاد مبارزه با موادمخدر گفتوگویی انجام داده که در ادامه میخوانید:
چندیپیش یکی از مسوولان دولتی گفته بود «موادمخدرصنعتی از سبزیخوردن هم ارزانتر شده است»، این ادعا صحت دارد؟
سوال من این است که سبزیخوردن کیلویی ١٧میلیون تومان است؟ خیر ادعایشان درست نیست، اما نشانه وجود نگرانی در میان مسوولان است.
درحالحاضر براساس اطلاعاتی که دارید، قیمت هرکیلو موادمخدرصنعتی چقدر است؟
در سال٨٤ قیمت هرکیلو ١٧٠میلیونتومان بوده، اکنون نزدیک به ١٧، ١٨میلیونتومان است.
آماری از میزان تولید موادمخدرصنعتی در کشور وجود دارد؟
خیر چون جغرافیای تولید موادمخدرصنعتی بسیار پراکنده است. برآورد ما تولید
١٢٠تن موادمخدرصنعتی است، که براساس آمار مصرفکنندهها برآورد شده است.
ما از لحاظ مصرف در رده چندم دنیا هستیم؟
اول آمریکاست، بعد مکزیک ما در رده چهارم دنیا هستیم. پنجسال پیش سهدرصد
معتادان موادمخدرصنعتی مصرف میکردند، که حال به ٢٦درصد افزایش پیدا کرده
است.
ما در ارتباط با این مساله معتقدیم باید با ارایه الگوی نشاط اجتماعی
جوانانمان را کنترل کنیم. بهعبارتدیگر پرکردن اوقات فراغت جوانان یکی از
مسایل مهم است. در نظرسنجیهایی که از دانشجویان داشتیم، بیش از ٧٠درصد
دانشجویان گفتهاند دانشگاهها هیچبرنامهای برای اوقات فراغت آنها
ندارند.
آماری از تعداد آشپزخانههای تولید موادمخدرصنعتی وجود دارد؟
هیچبرآوردی نمیشود کرد، چون برخی برای مصرف خود تولید میکنند،
آشپرخانههای سابق با وزن بالای ٥٠کیلو، ٧٠کیلو بود، اما درحالحاضر کشفیات
آشپزخانهها بعضا تا یککیلو هم هست. حوزه ساخت موادمخدرصنعتی تعدیل شده
است.
نیروی انتظامی در یکسال گذشته، ۴۱۶آزمایشگاه شیشه را در ایران کشف کرده که این عدد در دوره مشابه سال قبل، ۳۵۰آزمایشگاه بود.
موادمخدر صنعتی فاقد جغرافیای تولید است. از طرفی اقلیمش هم در تولید
هیچنقشی ندارد. مثلا در آشپرخانه اتفاق میافتد یا رانندهکامیون
مصرفکننده در جاده برای مصرف شخصیاش تولید میکند. مساله مانوریبودن
ساخت موادمخدرصنعتی حساس است. فراوانی آزمایشگاههای تولید و سودآوری بالا
بهویژه در خردهفروشیها هم یکی دیگر از این مسایل است. ورود مواد به عرصه
اینترنت و استفاده ساده و راحت از موادمخدرصنعتی هم از دیگر مشکلاتی است
که وجود دارد. مساله مهم مصرف تفننی در میهمانیها و مصرف در گروه دوستان و
همسالان است که مصرف نامنظم و اعتیاد را بههمراه دارد. بعد از آن آغاز
وابستگی است که گیرندههای مغزی به این نوع مصرف عادت میکنند و در ادامه
مرحله اعتیاد آغاز میشود.
درحالحاضر چه تعداد معتاد در کشور وجود دارند؟
برابر آمار و شیوعشناسی سال٩٠ یکمیلیونو٣٢٥هزارنفر مصرفکننده گزارش شده است.
این آمار قدیمی است، شیوعشناسی سال٩٣ تمام نشده است؟
شیوعشناسی سال٩٣ در حال اجراست و پروژه به سازمان بهزیستی واگذارشده و
هنوز جمعبندیاش اعلام نشده است، اما درکل باید بگویم من معتقدم آمارها را
باید با مردم درمیان بگذاریم، چراکه در مبارزه با موادمخدر خود مردم نقش
بزرگی را با مشارکت اجتماعی ایفا کنند، که میتواند بسیار اثربخش باشد،
البته مبنای مشارکت اجتماعی اعتماد اجتماعی است.
جزییاتی از سن، تحصیلات و جنسیت معتادان را ارایه میدهید؟
٢/٦٥درصد از جمعیت سنی ١٥ تا ٦٤سال کشور مصرفکننده موادمخدر هستند که
٣/٩درصدزن و ٧ /٩٠درصد مرد هستند. ٥٥درصد تریاک، ٢/٦٢درصد شیشه مصرف
میکنند. ٥/١٣درصد مصرفکنندگان ١٥ تا ١٩سال هستند. ٥٣درصد شاغل، ٤٧درصد
بیکار، ١٥درصد از نظر تحصیلات کاردان، ٦٤درصد زیر دیپلم و دیپلم و ٢١درصد
لیسانس و بالاتر ٦٣درصد متاهل، ٣٢درصد مجرد و مابقی متارکه و مطلقه و بیوه
هستند.
در میان دانشآموزان و دانشجویان چگونه است؟
در میان این گروه مساله مهم تدخین دخانیات است، از جمله سیگار و قلیان که
ما معتقدیم دروازههای ورود به اعتیاد هستند. بررسی کردیم ٣/١٤درصد
دانشآموزان سیگار مصرف میکنند. اغلب آنها در سنین ١٥ تا ١٦سالگی نخستین
تجربه مصرف سیگار را دارند. یکدرصد دانشآموزان مواد مصرف میکنند، که در
این میان ٠/٤درصد شیشه مصرف میکنند. در حوزه دانشجویان، دانشجویان وزارت
علوم ٦/٢درصد معتادند ١/١درهم درصد مصرف شیشه دارند. ٢٨ درصد قلیان و ٢٠/٤
درصد سیگار مصرف میکنند.
میزان مصرف دانشجویان پسر دو تا سه برابر دانشجویان دختر است. در
دانشگاههای تابع وزارت بهداشت ٢٤/٧درصد قلیان مصرف میکنند، ١٦/٤درصد
سیگار و در مجموع ما ١/٦درصد مصرفکننده موادمخدر و ١/١درصد مصرفکننده
شیشه داریم. ٧٢ درصد دانشجویان گفتند دانشگاه برای اوقات فراغت ما
برنامهریزی ندارد.
در میان دانشجویان دانشگاه آزاد چطور است؟
آماری نداریم، اخیرا تفاهمنامهای منعقد کردیم تا شیوعشناسی اعتیاد در دانشگاه آزاد انجام شود.
آماری از اعتیاد کودکان و زیر ١٥ سالهها دارید؟
آمار زیر ١٥ سال را نداریم و شیوعشناسی انجام نشده، اما تعدادشان زیاد نیست.
مشاهدات میدانی از رشد مصرف ترامادول حکایت دارد، درباره مصرف ترامادول آماری دارید؟
درباره مصرف ترامادول به وزارت بهداشت نامه نوشتیم که تولید و توزیع
ترامادول و حتی دیفنوکسیلات را محدود کنند، چون بررسی کردیم جامعه پزشکی
این قرصها ر ا تجویز نمیکنند، اما برخی مصرف میکنند و با تشنج به
درمانگاهها مراجعه میکنند.
آمار از تعداد تشنجها دارید؟
اخیرا بررسی کردیم در یکی از بیمارستانها هفتهای دونفر جوان که کتفشان بر اثر تشنج در رفته به بیمارستان مراجعه میکنند.
مرگومیر بر اثر مصرف موادمخدر افزایشی داشته است؟
٢/٩درصد مرگومیر افزایش یافته است. در هشتماهه سال ٩٣ دوهزارنفر فوتی بر اثر مصرف موادمخدر گزارش شده که ٢٠٠ نفرشان زن بودهاند.
مرگومیر بیشتر در اثر اوردوز اتفاق میافتد؟
چندین عامل دارد؛ یکی اوردوز است، اما عامل اساسی ناخالصی در موادمخدر است.
سودجویان اساسا تلاش میکنند که سود بیشتری ببرند. در موادمخدرصنعتی و
سنتی ناخالصی را میبینیم، اما در موادمخدرصنعتی خطرش خیلی بیشتر است.
درباره آسیبهای موادمخدرصنعتی مخصوصا شیشه، گزارشهای زیادی داریم. دچار
توهماتی میشوند، حتی در برخی موارد افراد همسرشان را به قتل رساندهاند.
٢٥ درصد قتلها بر اثر استفاده از موادمخدر گزارش شده است. همچنین در
مواردی بهدلیل توهم به محارم خود تجاوز کردهاند.
آماری وجود دارد؟
نه اما مطالعات موردی این را نشان میدهد.
عمده این ناخالصیها چیست؟
هر چیزی به نظرشان میرسد و همرنگ مواد باشد اضافه میکنند؛ برای مثال اگر خاک را هم همرنگ باشد اضافه میکنند.
در زمینه الگوی مصرف در سال آینده برآوردی دارید؟ چرا که
کارشناسان نسبت به فراگیرشدن چند مصرفی و تبعاتش در سال آینده هشدار
میدهند.
بله دومصرفی فراگیر شده است. شیشه در تمام مصرفها شراکت دارد بهعنوان
مثال تریاک با شیشه، هرویین با شیشه. اساسا شیشه را مصرف میکنند چون احساس
میکنند که ارضا نمیشوند و باید با مصرف شیشه خود را ارضا کنند.
آماری هم دارید؟
اخیرا از برخی مراکز تحت پوشش گزارش شده که حدود ٦٠درصد معتادان دومصرفی دارند.
مشاهدات میدانی ما از افزایش مصرف ماریجوانا و حشیش حکایت دارد. آیا ستاد هم این موضوع را تایید میکند؟
در حوزه کشفیات اول تریاک، سپس هرویین، بعد حشیش و سپیمرفین و بعد شیشه
قرار دارد. در حیطه مصرف، اول تریاک، بعد شیشه، سپس هرویین و بعد حشیش قرار
دارد.
گزارشی از کاشت آپارتمانی دارید؟
اشکالی که وجود دارد، بررسی کردیم و گزارشهایی از کاشت ایننوع گیاه توسط شهرداریها در اثر عدم آگاهی دریافت کردیم.
در تهران؟
در تهران و کلانشهرها در برخی نقاط شهر اتفاق افتاد و به شهرداریها
بخشنامه دادیم و اعلام کردیم که دقت کنند. در منازل و گلخانهها بهصورت
وسیع گزارش نداریم و امکان دارد وجود داشته باشد. در هر صورت گیاهی است به
نام شاهدانه که گیاه بدی هم نیست به لحاظ شکل و شمایل.
در رابطه با خریدوفروش اینترنتی موادمخدر اخیرا خبرهایی مخابره شده است. شما در ستاد چه اطلاعاتی دارید؟
برای کنترل اینمساله به پلیس فتا و نیروی انتظامی اعلام کردیم و با برخی سایتها برخورد قضایی شد.
چه تعدادی؟
٥١سایت توزیعکننده را شناسایی کردیم و برخورد شد. بهصورت گسترده گزارش
نداریم اما رویهمرفته فضای مجازی باید تحت کنترل باشد چرا که
توزیعکنندگان موادمخدر بسیار فعالاند.
چندیپیش اظهار کرده بودید با لغو حکم اعدام برای قاچاقیان موادمخدر مخالف هستید، چرا مخالفید؟
ستاد با لغو حکم اعدام موافق نیست. این قانونی است که جاری و ساری است. با
توجه به خسارات موادمخدر و توزیعکنندگان و سازندگان موادمخدر به جامعه آیا
موافقید این افراد در جامعه حضور داشته باشند؟
به نظر شما حبس ابد نمیتواند این بازدارندگی را داشته باشد؟
در رابطه با تبدیل به حبس ابد باید بگویم افراد و از جمله قاچاقچیان
هزینهفایده میکنند و تبعات کارشان را در نظر گرفته و برای کارشان
برنامهریزی میکنند. اگر شما با سرعت رانندگی کنید و جریمه مختصری شوید
حتما اینکار را تکرار میکنید. حبس ابد بازدارندگی کافی ندارد و مردم و
جامعه از حاکمیت مطالبه میکنند تا با قاچاقچیان برخورد شود و ضمن اینکه
مقام تصمیمگیر مجمعتشخیص است. کلا قانون فعلی نارساییهایی دارد و قرار
است در مجمع مورد تجدیدنظر قرار گیرد.
چه نارساییهایی دارد؟
بهطورمثال در حوزه روانگردانهای صنعتی غیردارویی نارسایی دارد.
مثل ترامادول؟
بله فهرستش در انتظار تصویب در مجمع است.
چه فهرستی؟
داروهای اعتیادآور که بعضا در موادمخدرصنعتی هم کاربرد دارد و مورد استفاده نابجا قرار میگیرد.
مانند چه دارویی؟
مثل همین ترامادول، ریتالین و دیفنوکسیلات. بهعنوانمثال ریتالین هم خیلی
مصرف میشود تحت عنوان قرص دانشجو. این داروها بدون تجویز پزشک نباید توزیع
شوند اما برخی داروخانهها توزیع میکنند و جالب است بدانید در ایام
امتحانات و کنکور٥٠درصد فروش این مواد بیشتر میشود.
وضعیت فعلی اعتیاد در کشور ما حکایت از آن دارد که برنامههای
پیشگیری موفق نبوده، به نظر شما علت چیست؟ برنامههایی که تاکنون در حیطه
پیشگیری انجام شده، تا چه حد موفق بودهاند و چه جاهای خالیای داشتهاند؟
باید در این حوزه سه برنامه را دنبال کنیم؛ یکی ازبینبردن مشوقهای مصرف
مواد در حوزههای دوستان و همسالان از طریق کنترل است و این در حوزه
پیشگیری یک امر عمومی است که برمیگردد به خود افراد، دوم کاهش عوامل
مخاطرهآمیز است همچون مصرف سیگار و قلیان و موضوع سوم آموزش مهارت
مقابلهای مانند نهگفتن به همه نوجوانان است.
سازمان و وزارتخانه عضو ستاد هستند و وظایفی دارند. بهعنوانمثال وزارت
آموزشوپرورش تنها هشتدرصد مدارس را در حوزه پیشگیرانه پوشش داده و در سال
جدید افزایش محسوسی را ندیدهایم. اخیرا نامهای را به وزیر آموزشوپرورش
نوشتم در زمینه فعالیتهای ستاد در مدارس و آمار فعالیتهایمان را ارایه
کردم و تقاضا کردم این فعالیت در حوزه آموزشوپرورش تشدید شود.
اهرم نظارتیتان برای برخورد با کمکاران چیست؟
این گزارش در جلسات ستاد به ریاست رییسجمهور ارایه میشود و رییسجمهور در
رابطه با نوع فعالیتها تذکراتی میدهند، البته برخوردکردن موضوعی است که
فراتر از حوزه ماست و ستاد نقش هماهنگی را ایفا میکند اما هرماه به
رییسجمهور و شورایعالی امنیت ملی گزارش میدهیم.
مساله مهم این است که من در حوزه آموزشوپرورش معتقدم باید درصد ارایه
نشود، باید صددرصدی باشد و تمام دبیران، مدیران و مربیان پرورشی در حوزه
پیشگیری از مصرف موادمخدر نقشآفرینی کنند. باید در بحث آسیب اجتماعی
بهویژه موادمخدر که نخستین آسیب است، بهصورت گسترده وارد شویم.
بودجه ستاد در حوزه پیشگیری چقدر است؟
اعتبارمان زیاد نیست.
این اعتبار که بهگفته شما چندانزیاد نیست هم میان سازمانهای زیادی تقسیم و بسیار ناچیز میشود، آیا آن را کافی میدانید؟
در سال قبل اعتبار را بهصورت متمرکز به وزارتخانهها میدادیم و به
استانها کمتر میرسید امسال اعتبارات را استانی کردیم و شورای هماهنگی در
استان اعتبارات وزارت آموزشوپرورش، سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت و وزارت
علوم را دریافت و تقسیم کرده و نظارت میکنند. با توجه به گزارشهای
دریافتی عملکردها بهبود یافته است.
هر سهماه گزارش عملکرد دریافت میکنیم و هر کسی که گزارش عملکرد ارایه
نکند و عملکردی نداشته باشد، اعتبار بعدی را دریافت نخواهد کرد.
در ماده ١٦ و درمان اجباری معتادان متجاهر چه اقداماتی داشتید؟
در ١٨مرکز ماده ١٦ بیش از ٢٠هزارنفر در مراکز درمانی ما پذیرفته شدهاند.
اگر بخواهم صریح باشم باید بگویم مراکز ماده ١٦ راهحل موقتی
هستند که خروجی ندارد. معتادان در تمام مدت نگهداری به اولین چیزی که فکر
میکنند مصرف است. هیچ حرفهای آموزش داده نمیشود، درمان خاصی انجام
نمیشود. وزارت بهداشت از وظایف خود در این مراکز شانه خالی کرده است.
انتقادهای زیادی وارد است. پاسخ شما به این انتقادات چیست؟
من این را قبول میکنم که ما یکحلقه مفقوده داریم و دنبال رفع مشکل حلقه
مفقوده هستیم. ما خوشبینانه میگوییم ٢٠درصد این افراد ترک کردهاند و
بهبود یافتهاند اما مسالهای که مهم است این افراد باید بعد از ترک شغلی
پیدا کرده و زندگی را آغاز کنند.
در یکدوره از هزارفردی که ترک کرده بودند خانوادههای حدود ٥٦٠ نفرشان
دنبالشان آمده و تحویلشان گرفتند و سایرین را نیامدند تحویل بگیرند و مجددا
به پاتوقها برگشتند. حرف شما درست است و قبول دارم. بنابراین بحث
اشتغالزایی را در این رابطه مطرح کردیم و حمایت اجتماعی در این میان یکی
از موضوعات مهم است. برای همینمنظور پنجدرصد اعتبار بودجه اشتغال کشور را
هیات وزیران تصویب کرد که برای بهبودیافتگان هزینه شود.
چقدرش تخصیص یافت؟
این اعتبار را ندادند.
کجا باید پرداخت میکرد؟
دولت از طریق وزارت تعاون؛ اما ما خودمان بهصورت ابتکاری کاری را آغاز
کردیم. با صندوق مهر امامرضا تفاهمنامهای را منعقد کردیم و گفتیم هر
کارآفرینی که بتواند بهبودیافتگان را مشغول کند پنج الی ١٠میلیونتومان
تسهیلات برایش قایلیم. الان نزدیک ١٤ شرکت را شناسایی کردیم و قرار است تا
پایان سال ٦٣٠ نفر مشغول به کار شوند. این کاری است که در ستاد شروع کردیم و
ساختارش را هم ایجاد کردیم تا امر اشتغال بهبودیافتگان دنبال شود. باید
بتوانیم فرآیند حرفهآموزی را داشته باشیم. سازمان فنیحرفهای تعهد کرده
تا ٣٠هزارنفر را آموزش دهد. الان در مراکز ماده ١٦، مراکز حرفهآموزی را
راهاندازی کردیم.
در حال حاضر چند نفر در مراکز ماده ١٦ هستند؟
در حال حاضر حدود هفتهزارنفر.
چند وقت میمانند؟
سهماه
حرفهآموزی چند وقت است راه افتاده؟
سال گذشته بود، امسال تشدید شد.
ما سال گذشته رفتیم یکی، دو مرکز اما خبری از حرفهآموزی نبود.
بله، الان میتوانید بروید اخوان و مشاهده کنید. دیروز من خرمآباد بودم و دیدم.
چه حرفههایی آموزش داده میشود؟
مختلف است، بستگی به نوع فعالیتهای استان دارد. مکانیکی، خیاطی و ...
مراکز ماده ١٦ چقدر اعتبار دارند؟
هر فردی هر سهماه تقریبا یکمیلیونتومان هزینهاش است.
در طول سال مراکز ماده ١٦ چند نفر ورودی و خروجی دارند؟
تقریبا ٥٠٠هزارنفر ورودی داریم.
چند نفر مقیم میشوند؟
مقیم نخواهیم داشت. سه الی شش ماه میمانند.
شما خودتان ماده ١٦ را قبول دارید؟
بله.
دلایلتان برای این موافقت چیست؟
باید یا بفرستیم زندان یا مراکز ماده ١٦، زندان جای بهتری است یا مراکز ماده ١٦؟
چرا به سمت درمان اختیاری سوق نیابند؟
همین الان یکی از نقادیها حوزه رسانه و مردم، حضور معتادان در اماکن عمومی
است. ٤٠ درصد جرایم خرد توسط معتادان متجاهر انجام میشود.
من نقل قولی از شما شنیدم، گفتم با خودتان در میان بگذارم؛ شنیدم
گفتهاید معتادان را بفرستیم جزیره. این سیاست به نظر شما جواب میدهد؟
نه، من چنین صحبتی نکردم ما در پی این هستیم بتوانیم مراکز اقامتی بلندمدت
را برای کسانیکه بیخانمان هستند و خانوادهها پذیرششان نمیکند،ایجاد
کنیم و افراد را در مراکز اقامتی بلندمدت حفظ کنیم. مراکز اقامتی بلندمدت
با اجبار نخواهد بود. ٤٦٠ نفری که خانواده آنها را نپذیرفت بعد از آن
برنامه پیش من آمدند و گفتند ما را جایی معرفی کنید، ما جایی نداریم برویم.
اعتبارتان کفاف مراکز اقامتی را میدهد؟
باید دولت کمک کند.
این اراده در دولت وجود دارد؟
به دنبالش هستیم و شخص وزیر کشور خود دنبال ایجاد مأمن و پناهگاهی برای افراد بیخانمان است.
چقدر اعتبار نیاز دارید؟
ما تخمین زدهایم که این افراد ٤٠، ٥٠هزارنفر هستند و در این صورت نیاز به
٢٠٠میلیاردتومان در یکسال داریم و شرایط ایجاب میکند ما حتما این کار را
انجام دهیم.
در ایام نزدیک به عید هستیم. آیا امسال هم طرح ضربتی جمعآوری معتادان را اجرا میکنید؟
عید و بعد از عید ندارد سعیمان این است که معتادان متجاهر را به مراکز درمانی انتقال دهیم.
در تهران ظرفیت کافی نداشتیم قرار شده شهرداری ششهزارو٨٠٠نفر ظرفیت را ایجاد کنند.
کجا؟
مکانهایی را در چهار نقطه شهر در نظر گرفتهایم.
اردوگاه اجباری؟
نه میتواند در قالب ماده ١٥ درمان اختیاری باشد.
ظرفیتها؟
حداکثر هزارنفر است.
بیمه معتادان به کجا رسید؟
خیلی فرازوفرود داشت. در سال گذشته ٢٢میلیاردتومان دادند که تخصیص نیافت.
امسال ٣٠میلیاردتومان دادند که دولت تعرفه بیمه را به تصویب رسانده و کار
شروع شده، معتادان بیسرپرست و زیر ١٨سال در اولویتند.
اعطای مسکن به معتادان بهبودیافته به کجا رسید؟
در قالب مسکن مهر داده میشود اما تعداد زیادی از آنها واجد شرایط نیستند
چرا که پول ندارند آورده بیاورند. باید حمایت شوند. در مجموع ٢٠٠نفر
توانستند خود را به شرایط مسکن مهر برسانند هرچند ثبتنامکنندگان زیاد
بودند.
زمزمههایی درباره به مشکل برخوردن برنامههای کاهش آسیب به گوش میرسد، تایید میکنید؟
کاهش آسیب مساله مهمی است. از طریق کاهش آسیب توانستیم ایدز را کنترل کنیم و
انتقالش از طریق اعتیاد تزریقی را از ٦٧درصد به ٤٣درصد برسانیم. اما
انتقال جنسیاش افزایش یافته که در حوزه ما نیست.
چند درصد از اعتبار ستاد تخصیص یافته است؟
تاکنون ٥٦درصد.
