چرا مکان مذاکرات هسته‌ای ایران اهمیت پیدا کرد؟

در روزهای گذشته و با نزدیک شدن به زمان از پیش اعلام شده برای مذاکرات ایران با گروه 1+5، بحث‌ها بر سر مکان انجام این مذاکرات افزایش یافت و امروز با اعلام خبر پیشنهاد رسمی ایران به عراق برای میزبانی مذاکرات، این موضوع وارد فاز جدیدی شد؛ اما پرسش اینجاست که چرا مکان برگزاری مذاکرات تا این اندازه اهمیت دارد؟

به گزارش «تابناک»، در پی پیشنهاد دو روز پیش محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام مبنی بر برگزاری مذاکرات در یکی از شهرهای بغداد، بیروت یا دمشق به جای استانبول، وزیر خارجه عراق، امروز از وصول پیشنهاد رسمی ایران به عراق برای میزبابی مذاکرات خبر داد؛ امری که به گمانه‌زنی‌های رسانه‌های جهانی درباره هدف از این اقدام دامن زده است.

در تحلیل این امر، اشاره به سه نکته مهم ضروری است:

نخست اینکه بی‌گمان نخستین هدف از طرح این پیشنهاد، برگزاری مذاکرات در مکانی به جز استانبول است؛ این امر مستقیم به رویه‌های غیردوستانه ترکیه در قبال ایران طی ماه‌های اخیر بازمی‌گردد. ترکیه از یک سو با تعریف جهت‌گیری سیاست خارجی خود در راستای غرب و از سوی دیگر، در تلاش برای کاهش نفوذ منطقه ای ایران، به اقدامات متعددی دست زده است، حال آن که همواره برای خود نقشی میانجیگرانه هم در عرصه معادلات منطقه ای در نطر گرفته است.

در بعد منطقه‌ای، مهمترین نمود تلاش‌های ترکیه در افزایش فشارها بر دولت سوریه و تلاش برای براندازی دولت اسد نمود پیدا کرده تا به این ترتیب، جمهوری اسلامی ایران را از یکی از مهمترین هم پیمانان منطقه ای خود محروم کرده و از این طریق بر نفوذ منطقه ای ایران تأثیر بگذارد.

افزون بر این، ترکیه تلاش بی وقفه ای برای اعمال فشار بر دولت شیعی عراق آغاز کرده و مطابق اظهارات و تحلیل‌های تحلیلگران ترک، تلاش دارد با دامن زدن به اختلافات شیعه ـ سنی در این کشور، به روابط دوستانه ایران و عراق آسیب وارد کند و جالب اینکه نخست وزیر این کشور درباره بحرین هم بر این باور است که در آن کشور خبری از تظاهرات نیست.

در بعد بین المللی نیز، تلاش‌های ضدایرانی ترکیه در همسویی روزافزون این کشور با تحریم‌های غرب علیه ایران نمود پیدا کرده است. در این راستا، هرچند اردوغان در سفر اخیر خود به ایران بر روابط خوب میان دو کشور تأکید کرد، اما هنوز دو روز از بازگشت وی نگذشته بود که اعلام شد ترکیه خرید نفت خود از ایران را 20 درصد کاهش داده است.

به این ترتیب و با توجه به رقابت‌های شدید و دامنه دار ترکیه با ایران در ابعاد منطقه ای و جهانی، اصولاً منطقی نیست که کشور ما با موافقت با برگزاری مذاکرات در استانبول، وزن منطقه ای بیشتری به ترکیه داده و فضای مانور بیشتری در اختیار این کشور گذارد.

نکته دوم آن که جمهوری اسلامی ایران با این کار، نشان می‌دهد که گستره دوستان و هم پیمانانش وسیع است و تنها به یکی دو کشور خاص محدود نمی‌شود. اشاره به بغداد، بیروت و دمشق، به طور مستقیم اشاره ای به هم پیمانان منطقه ای ایران است. این اقدام می‌تواند هشداری ضمنی به غرب نیز باشد مبنی بر اینکه تلقی آن‌ها از منزوی بودن ایران صحیح نیست و کشور ما نقاط اتکای قابل اعتنایی در منطقه دارد و یکی از محور‌های قدرتمند منطقه ای محور ایران، عراق، لبنان و سوریه هستند.

نکته سوم مستقیم به موضوع سوریه ارتباط می‌کند. مطرح شدن دمشق به عنوان یکی از گزینه‌ها، در حقیقت نشان دهنده این امر است که سوریه به عنوان یک دولت دارای حاکمیت، این قابلیت را دارد که به عنوان میزبان مذاکرات بین المللی مورد توجه قرار بگیرد.به این ترتیب، این امر نیز می‌تواند به منزله هشداری به غرب و به ویژه کشورهای ترتیب دهنده اجلاس موسوم به «دوستان سوریه» تلقی شود، مبنی بر اینکه اگر قرار است مذاکره ای نیز در مورد آینده و سرنوشت سوریه انجام شود، این مذاکره باید در خود سوریه و با مشارکت همه طرف‌های دخیل و مهمتر از همه خود این کشور باشد.

در مجموع، مطرح شدن بحث تغییر مکان مذاکرات و طرح پیشنهاد رسمی آن را می‌توان به فال نیک گرفت و امیدوار بود ادامه این گونه ابتکار عمل‌ها در عرصه جهانی، جایگاه و وزن واقعی کشورمان را احیا کرده و پیش زمینه‌ای برای ایفای نقش منطقه ای فعالتر از سوی جمهوری اسلامی ایران باشد.