رونمایی از مدیران کم‌سواد و مدعی در برنامه زنده

سرویس فرهنگی ـ با وجود تأکیدات پی در پی و البته اخیر رهبر انقلاب، مبنی بر توجه ویژه به حوزه کتاب و کتاب‌خوانی، شبکه فرهیختگان سیما، نشان داد بیشتر از توجه به ذات حوزه کتاب، دنبال رفع تکلیف و بیلان کاری است.

به گزارش «تابناک»، شب گذشته برنامه «کتاب 4» که تقریبا تنها برنامه زنده و دارای تداوم رسانه ملی در حوزه کتاب هم هست!، با دعوت از سه روزنامه‌نگار حوزه فرهنگ و کتاب، در صدد بررسی علل مطالعه کم کتاب در کشور بود؛ برنامه‌ای که تقریبا چهل دقیقه زمان داشت و با احتساب گزارش ها و میان برنامه‌ها، 35 دقیقه برای بررسی موضوع مذکور اختصاص داد که همین موضوع صدای مهمانان و کارشناسان برنامه را هم درآورد.

بنا بر این گزارش، در برنامه شب گذشته کامران محمدی، محسن حدادی و نغمه دانش آشتیانی در فرصت های کوتاهی که مجری برنامه به آنها می داد، توضیحاتی در این زمینه دادند.

کامران محمدی بر این باور بود، برای بررسی وضعیت کتاب در جامعه، باید نخست سراغ مسئولان رفت، چرا که هر زمان اطلاعات کافی و وافی در اختیار مردم درباره کتابی قرار گرفته، آنها آن کتاب ها را تهیه و مطالعه کردند.

محسن حدادی در ادامه این بحث با اشاره به آماری از شمار کتابخانه های موجود در کشور آمریکا گفت: در آمریکا 122 هزار کتابخانه هست که به تفکیک شامل 81920 کتابخانه دولتی، 3827 کتابخانه آکادمیک، 9220 کتابخانه عمومی، 284 نظامی، هشت هزار کتابخانه ویژه و هفده هزار کتابخانه مدارس خصوصی و... می شود.

همچنین سالانه 120 هزار عنوان کتاب در این کشور کتاب چاپ می شود، این در حالی است که ما تنها سه هزار کتابخانه در کشور داریم و... .

وی با بیان اینکه در کشور ما مدیران برای فرار از پاسخگویی به سراغ کشورهایی با آمار ضعیف‌تر از خودمان می‌روند، قیاس بین کشور ایران با سایر کشورها را از اساس نادرست خواند و افزود: برای نمونه، کتابی از یک خواننده مشهور زن در آمریکا منتشر می شود و در چهار هفته اول 360 هزار نسخه می فروشد. این در حالی است که همه منتقدان می گویند این کتاب، کتاب خوبی نیست، چون کف فروش را نداشته است!

در کشور ما چگونه است؟

نغمه دانش آشتیانی در ادامه این نشست با تأیید سخنان همکاران خود گفت: اگر قرار باشد ما کنش ها و واکنش های مردم را در حوزه کتاب و کتابخوانی نقد و بررسی کنیم، نخست باید ببینیم این رفتارها از کجا نشأت می گیرد؛ یعنی ما چه عرضه کردیم که حالا بخواهیم آنها را نقد و بررسی کنیم، چقدر به سلیقه و شعور مردم در حوزه کتاب ارزش گذاشتیم و اجازه دادیم آن محصولی که می خواهد را بنا بر سلیقه خود در بازار کتاب تهیه کند.

وی ادامه داد: وقتی گروهی از مخاطبان نمی توانند آثاری را که مدنظرشان هست، در بازار کتاب پیدا کنند، چگونه می توانیم آنها را نقد کنیم که شما کتاب نمی خوانید؟

نخست باید بدانیم چه کسانی باعث شدند این طیف کتاب نخوانند.

محمدی هم با اشاره به اینکه مخالف ارایه آمار است، در توضیح مخالفت خود گفت: در جایی مثل ایران، اتکا به آمار نادرست است، چون ما نظام آماری درستی نداریم. فرهنگ آمارگیری‌مان درست نیست و گاه به سمت آمارسازی می رویم، موضوعی که نظام نشر ایران نیاز دارد، خلاقیت است برای اینکه ما مردم را با کتاب بیشتر آشنا کنیم و مطالعه بالا برود، نه چاپ کتاب.

وی افزود: اگر مسئولان ما کمی بخواهند کتاب را بین مردم عمومی تر کنند، راه های خلاقانه بسیاری را می توان پیدا کرد؛ برای نمونه، آیا فروشگاه خوبی داریم که مردم در آن قدم بزنند و کتاب تهیه کنند. در تهران چند فروشگاه بزرگ کتاب ـ مانند فروشگاه های رفاه و شهروند ـ هست؟!

حدادی در تکمیل سخنان محمدی گفت: مشکل مسئولان مشکل خلاقیت نیست، مدیر قرار نیست خودش وارد کار اجرایی شود، مدیر باید مدیریت کنند. افرادی که در حوزه کتاب برگزیده می شوند، اهل کتاب نیستند. یک مثال می زنم چند وقت پیش کتاب خوبی رونمایی شد. مقام مسئولی در مراسم رونمایی گفت: این کتاب باید در دانشگاه های کشور تدریس شود. پس از جلسه افرادی که کتاب را بررسی کرده بودند، اشکالات فنی و علمی زیادی از آن استخراج کردند و به آن مقام مسئول گفتند، شما این کتاب را دیده بودید و این جمله را گفتید که ایشان گفته بود، من که کتاب را نخوانده بودم به من گفته بودند این کتاب خوبی است و من هم... .

وی در ادامه با اشاره به صحبت های رهبر معظم انقلاب در جمع کتابداران افزود: ایشان تأکید دارند که اگر اهل مطالعه نیستید، مسئولیت نمی پذیرید، چون پس از مسئولیت هم بی‌مطالعه می‌مانید. ما مدیری داریم که کتاب نمی خواند، اطرافش مشاورانی هستند که آنها هم کتاب نمی خوانند آن وقت انتظار داریم در حوزه کتاب اتفاقات خوبی بیفتد.

وی در همین زمینه به ارایه ایده جدیدی پرداخت و گفت: در حوزه ایده ها چون در برخی جاها این کار را انجام دادیم و پاسخ گرفته‌ایم، راهی نداریم جز اینکه در کشور کلینیک کتاب راه اندازی کنیم. البته این فاز اول است و در آینده، باید کلینیک فرهنگی ایجاد کنیم تا مردم در سریع‌ترین زمان ممکن، به بهترین کالای مورد نظر خود دست‌ یابند.

بنا بر این گزارش، دانش آشتیانی در بخش دیگری از این برنامه در نقد فعالیت های رسانه های جمعی در حوزه کتاب گفت: هم اکنون از هر کدام از رسانه ها با توجه به میزان امکاناتی که دارند، یکسری انتظارات هست و از صدا و سیما انتظار بالاتر است، چون طیف مخاطب بالاتری دارد، ولی در حوزه کتابخوانی جز این برنامه کتاب چهار یک برنامه برنامه ریزی شده که با تغییر مدیران عوض نشود و بماند نداریم.

باز اشاره می کنم به سخنان رهبری که هر کالایی را حتی مضر از رسانه ها تبلیغ می شود، اما جای کتاب خالی است. رسانه ملی وظیفه خطیری دارد؛ البته نباید مدیران کلان عرصه رسانه انتظار داشته باشند، با یک یا چند برنامه بازخورد را در جامعه ببنیم و همه کتاب بخوانند، چه، کار فرهنگی زمان می برد.

محمدی ادامه داد: مظلومیت کتاب با توجه به همین برنامه کاملا مشهود است. سینما یک برنامه زنده در بهترین زمان ممکن برای پخش دارد و ورزش هم همین طور؛ اما کتاب، برنامه ای در این حد ندارد. برای من عجیب است. برنامه شما هم هنوز آغاز نشده، تمام می شود و ساعت پخش آن هم نامناسب است. صدا و سیما باید یک فکر جدی در این زمینه کند.

یکی از میهمانان در پایان سخنانش این نکته را هم به مجری برنامه گفت که ای کاش همان گونه که در رسانه ملی برای دعوای قرارداد یک بازیکن فوتبال با مربی‌اش و یا داستان مالیاتی یک بازیگر سینما از «پخش» وقت اضافه می‌گیرند، شما هم برای این برنامه وقت اضافه می‌گرفتید!

این گزارش می افزاید: با وجودی که مجری این برنامه تلاش زیادی برای به ثمر نشستن بحث در همین یک جلسه داشت، فرصت کوتاه و نارضایتی مهمانان در برنامه کاملا مشهود بود، آن هم تنها برنامه‌ای که در رسانه ملی به طور اختصاصی به کتاب می‌پردازد.

در پایان امید است که رسانه ملی و به ویژه شبکه چهارم سیما با نگرشی جدید، این برنامه را تقویت و مدت و نگاه حرفه‌ای خود به این برنامه را عوض کند و با راه‌اندازی برنامه‌های انتقادی و فنی با حضور نویسندگان و ناشران و روزنامه‌نگاران، «کتاب و کتاب‌خوانی» را در رأس برنامه‌سازی خود قرار دهد، نه در گوشه‌ای برای خالی نبودن عریضه. برای نمونه، می‌شد این برنامه را پس از پخش اخبار ساعت 20 هم ادامه داد تا دست کم مجری و مهمانان برنامه در میانه یک بحث تازه آغاز شده با نارضایتی برنامه را ترک نکنند.