ماجراي سرقت گنجينه‌‌هاي تاريخي ندوشن

ندوشن يکي تاريخي ترين مناطق شهرستان صدوق است که در آن گنجينه‌هاي ارزشمندي نگهداري مي‌شود و قدمت برخي از آنها به بيش از 700 سال مي‌رسد اما برخي از اخبار حاکي از به سرقت رفتن اين ميراث کهن است.

به گزارش خبرنگار مهر در يزد، در يکي از قديمي‌ترين مساجد تاريخي استان يزد در ندوشن کتب و اشياء گرانمايه‌اي نگهداري مي‌شد که از آن جمله مي‌توان به تعدادي کتب تاريخي، کتيبه‌‌هاي قديمي و 700 ساله، درب چوبي پرقدمت، منبر و... اشاره کرد اما برخي از اين آثار هم اکنون موجود نيست و منابع موثق خبر از سرقت اين آثار داده‌اند.

چندي پيش يک گروه از خبرنگاران به همراه جمعي از مسئولان روابط عموميهاي ادارات شهرستان صدوق با هماهنگي و همکاري فرمانداري اين شهرستان عازم روستاهاي مختلف صدوق و بازديد از جاذبه‌هاي تاريخي اين منطقه شدند.

در طول اين سفر يکروزه بسياري از بناهاي تاريخي و آثار پرقدمت و ارزشمندي همچون تعدادي کتب خطي در معرض ديد خبرنگاران قرار گرفت اما شادي وجود چنين آثار ارزشمندي به چند ثانيه نيز نرسيد زيرا با نگاهي اجمالي به کتب نمايش گذاشته شده، فرسودگي و آسيبهاي جدي به اين کتابها به راحتي قابل مشاهده بود.

اين کتابها از ديرباز در مسجد جامع ندوشن نگهداري مي‌شد اما به هيچ وجه شرايط نگهداري مناسبي نداشت و کليه کتب که البته همگي آنها کتاب قرآن بودند در يک انباري در بخشي از مسجد نگهداري مي‌شد.

کتابهايي که به اذعان برخي کارشناسان برخي از آنها قدمت 700 ساله دارد و در نگارش آن در حاشيه‌ها و شماره گذاري آيات از طلا استفاده شده و قيمت آن به ميلياردها تومان مي‌رسيد.

تا چند ماه پيش 145 نسخه خطي توسط کارشناسان ميراث فرهنگي مستندسازي شدند و براي آنها عمليات صدور شناسنامه و شماره گذاري صورت گرفت اما نگهداري از آنها به هيچ وجه ساماندهي نشد و نگهداري از اين کتابهاي ارزشمند همانگونه که به آن اشاره شد در انباري در گوشه مسجد بدون حفاظ ويژه‌اي صورت مي‌گرفت.

براي به تماشا گذاشتن اين قرآنهاي خطي نيز از رحلهايي بر روي ميزهايي در فضاي مسجد استفاده مي‌شد و لمس اين آثار توسط بازديدکنندگان به راحتي صورت مي‌گرفت.

اين امر از آن حيث مورد انتقاد است که کتب کاملا فرسوده و برگه‌هاي آنها در شرايط نامطلوبي قرار داشت و با هر ورق زدن کتاب امکان از هم پاشيدن آن وجود داشت.

بسياري از صفحات قرآنهاي خطي نيز به دليل شرايط نامطلوب نگهداري در حال مخدوش شدن بود.

يکي از کارشناسان ميراث فرهنگي که گروه را همراهي مي‌کرد‌ معتقد بود اين کتابها تا پنج شش سال ديگر به طور کامل از يکديگر مي‌پاشد به همين دليل نياز به آفت زدايي،‌ ترميم و ساماندهي اين کتابها بسيار ضروري است.

پس از بازگشت از اين سفر مهياي نوشتن گزارشي از وضعيت اين کتابها و اطلاع رساني به مسئولان از وجود چنين گنجينه‌هاي با ارزشي بوديم که خبر از سرقت اين آثار رسيد.

يک منبع موثق در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در يزد اظهار داشت: آمار اين کتابها تا چندي پيش به 145 نسخه مي‌رسيد اما به تدريج از آمار آنها کاسته شد به نحوي که هم اکنون تنها دو يا سه جلد از اين کتابها موجود است.

وي که خواست نامش فاش نشود عنوان کرد: به تازگي 20 جلد از اين کتابها سرقت شده و مسئولان از اين قضيه اظهار بي اطلاعي مي‌کنند.

اين منبع مطلع يادآور شد: علاوه بر کتب، يک کتيبه با قدمت 7500 سال نيز سرقت شده که البته سارق آن شناسايي و دستگير شد اما پس از مدتي کوتاه به قيد وثيقه آزاد شد ولي همچنان از سنگ خبري نيست و اين کتيبه پرقدمت و ارزشمند که بخشي از تاريخ منطقه ندوشن و شهرستان صدوق به شمار مي‌رود هنوز به جايگاه خود در مسجد جامع ندوشن بازنگشته است.

اين مسئول خاطرنشان کرد: آثار تاريخي بسياري در شهرها و روستاهاي شهرستان صدوق از جمله ندوشن وجود دارد اما متاسفانه مورد بي مهري مسئولان قرار گرفته است.

خبرنگار مهر پس از اطمينان از صحت و سقم خبر سرقت کتيبه و کتابها به سراغ مسئولان ميراث فرهنگي استان يزد رفت.

رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان يزد در مورد سرقت کتيبه‌ها اظهار داشت: هشت الي 9 سال پيش يکي از کتيبه‌هاي تاريخي ندوشن سرقت شد اما اگر کتيبه‌اي به تازگي سرقت شده باشد، از آن بي اطلاعم و هم اکنون اين خبر را مي‌شنوم!

عزيزالله سيفي در مورد سرقت کتابها نيز اين سرقت را به شدت تکذيب کرد و گفت: اين کتابها هم اکنون نزد هيأت امناي مسجد جامع ندوشن نگهداري مي‌شود.

وي با اشاره به قدمت و ارزش اين کتابها بيان داشت: مسجد جامع ندوشن مکان مناسبي براي نگهداري اين کتابها نبود و ما بارها اصرار کرديم تا کتابها را به ما بدهند تا در موزه‌هاي مرکز استان از آن نگهداري کنيم اما هيأت امنا و امام جمعه ندوشن با اين امر موافقت نکردند و معتقد بودند که ميراث ندوشن بايد در همين شهر نگهداري شود.

سيفي خاطرنشان کرد: به همين دليل نيز يک خانه تاريخي در ندوشن تمليک شده و به زودي به عنوان يک موزه ساماندهي، مرمت، تکميل و افتتاح مي‌شود و کتب خطي در آن موزه نگهداري خواهد شد.

وي در مورد سرقت کتابها مجددا تاکيد کرد: کتابها موجود است و در مورد سرقت آن هيچ گزارشي به ميراث فرهنگي ارائه نشده ضمن اينکه از چندي پيش طي مکاتباتي با نيروي انتظامي خواستار حفاظت از منطقه نگهداري اين کتابها شده ايم.

رئيس سازمان ميراث فرهنگي استان يزد در حالي سرقت قرآنهاي خطي را تکذيب مي‌کند که علاوه بر چند مسئول آگاه در صدوق برخي منابع محلي در روستاي ندوشن نيز خبر از سرقت قرآنها و کتيبه‌هاي تاريخي مي‌دهند.

اين کتابها يکبار به دليل بي توجهي مسئولان مورد آسيبهاي جدي قرار گرفته که صد چندان از سرقت آن دردناکتر بوده است اما به نظر مي‌رسد اکنون جاي تکذيب و تصحيح نيست و بايد هرچه سريعتر صحت و سقم اين خبر از سوي مسئولان پيگيري و نسبت به بازگرداندن کتابها اقدامات لازم صورت گيرد.

به نظر مي‌رسد براي تاييد صحبت‌هاي منابع محلي از سرقت اين کتب نيز راه حل بسيار ساده‌اي وجود دارد.

اين کتب چند ماه پيش با هماهنگي هيأت امناي مسجد جامع ندوشن و مسئولان ميراث فرهنگي شهرستان صدوق در معرض ديد خبرنگاران قرار گرفت و چند نمونه از عکسهاي آن نيز در اين گزارش استفاده شده است.

اجراي برنامه‌اي مشابه براي خبرنگاران و حضور آنها در مسجد جامع ندوشن و تهيه عکس، فيلم و گزارش از اين کتب مي‌تواند ادعاي سرقت يا عدم سرقت اين قرآنهاي ارزشمند را به اثبات برساند.

ندوشن روزگاري در کنار جاده ابريشم و در محل گذر کاروانيان بوده است اما اکنون به دليل دوري از جاده جديد از رونق گذشته آن کاشته شده است. اين شهر به رغم کوچکي، آثار تاريخي بسيار دارد و بسياري از خانه‌هاي تاريخي آن به ثبت ملي رسيده است.

ساختار موجود شهر ندوشن که قديميترين بخش آن به دوران ايلخاني بازمي گردد، به صورت قلعه‌اي است که در يک ديوار خشتي - چينه‌اي محصور است و با توجه به شواهد موجود نظير منبر مسجد جامع ندوشن، در قرن پنجم و ششم از رونق بسيار خوبي برخوردار بوده است. بسياري از بناها و خانه‌هاي تاريخي اين شهر به رغم ثبت در آثار ملي کاملا فرسوده و ويران شده که در گزارشهاي بعدي به تفضيل به آن پرداخته خواهد شد.