تعریف کلی
منظور از بورس یا بهابازار بازاری است که وظیفه قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار را بر عهده دارد.
بورس به دو نوع بورس کالا و بورس اوراق بهادار طبقهبندی میشود که در بورس کالا کالا و در بورس اوراق بهادار سهام و اوراق قرضه مورد معامله قرار میگیرد. هرچند کلمه بورس عموماً در معنی بورس اوراق بهادار به کار گرفته میشود.
واژه بورس برگرفته از نام خانوادگی شخصی به نام فندر بورس است که در اوایل قرن پانزدهم میلادی در شهر بروژ بلژیک زندگی میکرد و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم میآمدند و به داد و ستد کالا، پول و اوراق بهادار میپرداختند. این رویه سبب شد تا این نام بعدها به کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بوده است.
تاریخچه بورس
هر چند اولین بازار بورس جهان در سال ۱۴۶۰ میلادی در شهر «انورس» بلژیک تأسیس شد، اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام شکل گرفت.
در همین چارچوب بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ و فرابورس ایران نیز در ۱۹ آبان ۱۳۸۷ افتتاح شد.
از آنجا که بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل سرمایه است که در آن سهام شرکتهای خصوصی و دولتی طبق قانون خاصی خرید وفروش میشود و از سویی محلی برای جمعآوری پسانداز ونقدینگی بخش خصوصی به منظور انجام پروژههای سرمایهگذاری بلند مدت است، این بازار مرجعی است برای مردم که وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شرکتها به کار انداخته و از سود آن برخوردار شوند.
بورس این وظیفه را بر عهده دارد که بین عرضهکنندگان و تقاضاکنندگان سرمایه ارتباط برقرار و معاملات بازار سرمایه را تنظیم کند. هم چنین با قیمتگذاری سهام و اوراق بهادار تا حدودی از نوسان شدید قیمتها جلوگیری می کند.
کارکردهای بورس
از جمله کارکردهای بورس میتوان به این مهم اشاره کرد که بورس مردم را به پسانداز تشویق و بدین وسیله باعث به کارگیری پسانداز مردم در فعالیتهای اقتصادی میشود. بورس همچنین سرمایه لازم برای اجرای پروژههای دولتی و خصوصی را فراهم میآورد.
طبق آمار شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) تعداد افرادی که در ایران کدسهامداری (کدمعاملاتی) دریافت کردهاند از ۹٫۶ میلیون نفر فراتر رفته است.
نحوه معامله در بورس
برای معامله در بازار بورس، هرشخصی حقیقی یا حقوقی نیاز به یک کارگزار رسمی و کد معاملاتی دارد. کارگزار در واقع واسط بین معاملهگر و بازار بورس میباشد. افراد عادی جامعه نیز میتوانند با دریافت کد معاملاتی از کارگزاریهای رسمی، خرید و فروش سهام و اوراقبهادار را در بورس انجام دهند.
باید توجه داشت که علاوه بر خرید مستقیم میتوان با روشهای غیر مستقیم نظیر صندوقهای مشترک سرمایه گذاری یا صندوقهای قابل معامله در بورس یا قراردادهای سبدگردانی نیز در بازار سرمایه ایران اقدام به خرید و فروش سهام نمود.
عدم قطعیت بازار، اصل مهمی است که می بایست در هر شرایطی مدنظر سهامداران قرار گیرد. دیده شده که افراد تنها به صرف بازدهی گذشته یک شرکت و یا شاخصهای بورس اوراق بهادار به این بازار روی آورده اند و با ذهنیت تداوم روند گذشته انتظار کسب سود داشته اند.
تالار شیشه ای
در حالی که بورس اوراق بهادار به «تالار شیشه ای» معروف است و با هر تلنگری فرو میریزد و ترک بر میدارد پس همواره باید در نظر داشت که وضعیت (مثبت و منفی) یک دوره بورس اوراق بهادار را نمیتوان به زمانهای آینده تعمیم داد. به عبارت دیگر، در این بازار اصل «یگانه عنصر» ثابت جهان تغییر است مصداق کاملی دارد.
بورس تهران
بورس اوراق بهادار بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معاملهگران طبق قانون مورد دادوستد قرار میگیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره میشود. فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمیگردد.
در این سال، یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی بهمنظور بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی به ایران آمدند؛ اما مطالعات آن دو، با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، مأموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار کرد.
از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، تعداد شرکتها و موسسههای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از ۱۰ بنگاه اقتصادی با سرمایه ۶/۲ میلیارد ریال به ۱۴۲ شرکت با بیش از ۳۰۸ میلیارد ریال افزایش یافت.
بورس تهران پس از انقلاب اسلامی
در اوایل دوران پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، نظام تازه ایران با هدف مبارزه با سرمایهداری تلاشهایی برای تعطیلی بورس تهران انجام داد که نافرجام ماند. با پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شرکتهای پذیرفتهشده از ۱۰۵ شرکت، به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت. علت این امر، تملک بسیاری از بنگاههای اقتصادی توسط دولت بودهاست. از سال ۱۳۶۸ و در چارچوب برنامه پنجساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تجدید فعالیت بورس بهعنوان پیشزمینه اجرای خصوصیسازی آغاز گردید. نخستین رویداد تأثیرگذار بر بورس نیز تصویب لایحه قانون ادره بانکها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود.
یکشنبه سیاه
بیسابقهترین سقوط شاخص بورس در تاریخ ۴۷ ساله این بازار تا قبل از ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ که با افت شدید ۲۳۸۸ واحدی دماسنج بازار سرمایه در روز یکشنبه ۱۳۹۲/۱۰/۲۲ به ثبت رسید موجب بازگشت بازار به محدوده ۸۵ هزار واحدی شد که به «یکشنبه سیاه» معروف گشت. گمانههای مختلفی در خصوص علل واکنش منفی بازار سرمایه وجود داشت. دلایلی همچون تصمیم دولت در خصوص مهار نقدینگی، افزایش نرخ سود بانکی، افزایش نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی و دستور رئیسجمهور در خصوص مبارزه با مفاسد اقتصادی مهمترین این حدسیات بود.
رکورد بیشترین نزول شاخص
رکورد نزول شاخص در روز شنبه ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ با افت شدید ۳۵۹۰ واحدی با بازگشایی چند نماد پالایشی شکسته شد که بیشترین اثر کاهشی مربوط به نماد شپنا پالایش نفت اصفهان با ۱۴۴۷ واحد کاهش بوده و پس از آن شبندر پالایش نفت بندرعباس که ۱۳۵۳ واحد در کاهش شاخص اثرگذار بود.
رکورد بیشترین افزایش شاخص
رکورد افزایش شاخص در روز یکشنبه ۱۳۹۴/۰۱/۱۶ با صعود شدید ۲۴۳۵ واحدی شاخص بازار سرمایه با اعلام توافق اولیه برجام برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و ۱+۵ دارندگان حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان رقم خورد.
چشمانداز و مأموریت
فلسفه وجودی: ایجاد بازاری منصفانه، کارآ و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان بهمنظور ایجاد ارزش افزوده برای ذینفعان
چشم انداز سازمانی: بورس برتر منطقه و موتور محرک رشد اقتصادی کشور
اهداف کلان
برای بورس تهران اهداف کلانی در نظر گرفته شده است که در ادامه به آنها اشاره می شود.
ارتقای سهم بازار سرمایه در تأمین مالی فعالیتهای مولد اقتصادی
بهکارگیری مقررات و رویههای مؤثر برای حفظ سلامت بازار و رعایت حقوق سهامداران
تعمیق و گسترش بازار با بهرهگیری از فناوری و فرایندهای بهروز و کارآمد
توسعه دانش مالی و گسترش فرهنگ سرمایهگذاری و سهامداری در کشور
توسعه و تسهیل دسترسی به بازار از طریق کاربردهای فناوری اطلاعات
رعایت اصول پاسخگویی و شفافیت در همکاریها و تعاملات با ذینفعان
توسعه مستمر داراییهای فکری و سرمایه انسانی شرکت
ساعت انجام معامله
معاملات سهام در بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل عمومی، از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ و در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام میشود. معاملات سهام فقط از طریق سامانه معاملات بورس که یک سیستم کاملاً مکانیزه است، قابل انجام است و دارندگان سهام نمیتوانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند و معاملات باید به لزوم از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود. در حال حاضر علاوه بر تالار حافظ که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکتهای کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شدهاند که سهامداران میتوانند با مراجعه به آنان از تسهیلات مستقر در این تالارها از جمله سیستمهای نمایشگر قیمت و سفارشها، بروشورهای اطلاعرسانی و دورههای آموزشی پیشبینی شدهاستفاده کنند. یاداوری میشود که خرید و فروش اوراق بهادار مستلزم حضور سهامداران در تالارها نیست و سهامداران میتوانند با دریافت مجوز معاملات آن لاین (برخط) از شرکتهای کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.
ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ میباشد.
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (شنبه نوزدهم مردادماه ۹۸)، با افزایش ۱۴۳ واحدی معادل ۰.۰۶ درصد به رقم ۲۵۵ هزار و ۳۰۶ واحد رسید.
کد خبر: ۹۱۷۱۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۱۹
پیمانه اقتصادی؛
این پیمانه تیترهایی همچون عقبگرد ۱۱۸۶ واحدی شاخص کل بورس در میانه مرداد، افت سهام آسیایی شدت گرفت، چین در واکنش به ترامپ نرخ یوان را تثبیت کرد، واردات ۸۰ هزار تنی کاغذ در سال جاری، دلار از کانال ۱۲ هزار تومانی فاصله گرفت، مجوز واردات برنج صادر شد، روسیه استفاده از دلار را با چین و هند ۵۰ درصد کاهش داد و تداوم روند افزایشی طلا در بازار جهانی را در بر دارد.
کد خبر: ۹۱۶۴۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۱۶
نبض تالار شیشهای حافظ در آخرین روز هفته؛
شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران بعد از دو روز سبزپوشی، در پایان معاملات امروز با عقب نشینی هزار و ۱۸۶ واحد به ارتفاع ۲۵۵ هزار و ۵۱۲ واحدی برگشت.
کد خبر: ۹۱۶۳۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۱۵
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل بورس تهران امروز دوشنبه چهاردهم مرداد ماه یکهزار و سیصد و نود و هشت با رشد ۱۱۶۸ واحدی رقم ۲۵۶ هزار و ۶۹۸ واحدی را به نمایش گذاشت و در صورت تداوم این روند در روزهای آینده باید شاهد فتح الفتوح دیگری در تالار حافظ باشیم.
کد خبر: ۹۱۶۱۴۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۱۴
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
ارزش کل معاملات امروز بورس تهران بیش از ۹۸۴ میلیارد تومان بود که ناشی از داد و ستد بیش از ۲ میلیارد و ۳۶۰ میلیون برگه سهم و اوراق مالی قابل معامله طی ۲۸۴ هزار و ۹۷۷ نوبت معاملاتی بود.
کد خبر: ۹۱۵۹۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۱۳
کد خبر: ۹۱۵۷۶۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۱۲
نبض تالار شیشهای حافظ در آخرین روز هفته؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (شنبه دوازدهم مردادماه ۹۸)، با افزایش ۸ واحدی به رقم ۲۵۴ هزار و ۴۵۳ واحد رسید.
کد خبر: ۹۱۵۷۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۱۲
نبض تالار شیشهای حافظ در آخرین روز هفته؛
شاخص کل بورس تهران به مدد نمادهای شیمایی بار دیگر تا میانه کانال ۲۵۴ هزار واحدی پیش روی کرد و ارزش معاملات نیز که دیروز رقم ۶۰۰ میلیارد تومان را ثبت کرده بود با افزایش مواجه شد.
کد خبر: ۹۱۵۲۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۰۹
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (سه شنبه ۸ مردادماه ۹۸)، با افزایش ۴۰۹ واحدی معادل ۰.۱۶ درصد به رقم ۲۵۲ هزار و ۸۹۸ واحد رسید.
کد خبر: ۹۱۴۹۹۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۰۸
پیمانه اقتصادی؛
این پیمانه تیترهایی همچون سبزپوشی نماگر بورس در دقایق پایانی، اغلب سهام آسیایی افت کردند، نوسان بازار سکه در معاملات روز دوشنبه، فراخوان ۲۵۰۰ مزدا در آمریکا، کشتی ایرانی بندر برزیل را ترک کرد، قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش یافت و نارضایتی مشتریان از تأخیر در تحویل خودروهای MG را در بر دارد.
کد خبر: ۹۱۴۸۶۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۰۸
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
به نظر میرسد شاخص کل بورس تهران که در ایام گذشته با ارزش معاملات بش از هزار میلیارد تومانی مواجه میشد این روزها در روند خنثی قرار گرفته و شاهد نوسانات ناچیزی در تالار حافظ هستیم.
کد خبر: ۹۱۴۷۶۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۰۷
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل بورس تهران در معاملات امروز یکشنبه ۶ مردادماه یکهزار و سیصد و نود و هشت با رشد ۴۹ واحدی در ارتفاع ۲۵۲ هزار و ۳۲۴ واحدی قرار گرفت.
کد خبر: ۹۱۴۵۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۰۶
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل بورس تهران در معاملات امروز پنجم مرداد ماه ۱۳۹۸ با کاهش ۵۸۹ واحدی در ارتفاع ۲۵۲ هزار و ۲۷۵ واحدی قرار گرفت.
کد خبر: ۹۱۴۲۷۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۰۵
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل بورس تهران در معاملات امروز چهارشنبه ۲ مرداد ماه ۱۳۹۸ با رشد ۱۵۸۶ واحدی در ارتفاع ۲۵۲ هزار و ۸۶۴ واحدی قرار گرفت که برخی نمادهای پالایشی و صنایع شاخص ساز توانستند با رشد خود جان تازهای به معاملات تابلو زیر پل حافظ دهند.
کد خبر: ۹۱۳۷۱۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۰۲
کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با بورس تابناک مطرح کرد
قیمت سهام بسیاری از شرکتهای بنیادی هنوز به ارزش ذاتی نرسیده و قیمت بازاری و تابلو آنها ۵۰ تا ۶۰ درصد ارزش ذاتی آنها نیز نیست بنابراین سرمایه گذاری در این سهمها در آینده مطلوب است. همچنین کاهش نرخ ارز بر صنایعی که مواد اولیه آنها وابسته به نرخ ارز بوده تاثیر مثبت خواهد داشت
کد خبر: ۹۱۲۵۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۴/۲۸
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (سه شنبه بیست و پنجم تیرماه ۹۸)، با کاهش ۷۰۳۵ واحدی معادل ۲.۷۸ درصد به رقم ۲۴۶ هزار و ۲۶۸ واحد رسید. این در حالی است که روز گذشته نیز شاهد افت ۲۷۴ واحدی معادل ۰.۱۱ درصد نماگر کل بازار سهام بودیم.
کد خبر: ۹۱۲۰۲۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۴/۲۵
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (دوشنبه بیست و چهارم تیرماه ۹۸)، با افزایش ۲۹۷۲ واحدی معادل ۱.۱۹ درصد به رقم ۲۵۳ هزار و ۵۷۷ واحد رسید. بازار امروز روند متعادلی داشت و با توجه به رکوردشکنیهای روز گذشته اصلاح امروز طبیعی بود و بخشی از روند صعودی محسوب میشود. این در حالی است که در دو روز گذشته شاهد رشد ۳۹۵۵ نماگر کل بازار سهام بودیم.
کد خبر: ۹۱۱۷۶۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۴/۲۴
پیمانه اقتصادی؛
این پیمانه تیترهایی همچون بورس تهران رکورد ۲۵۰ هزار واحد را زد، دلار ۱۲۶۰۰ تومان فروخته شد، سکه همچنان در مسیر کاهش قیمت حرکت میکند، بازار جهانی نفت با قیمت نزدیک به ۶۷ دلار بسته شد، مجوزی برای انتشار رمزارز از سوی بانک مرکزی صادر نشده است، سه دهک درآمدی از فهرست یارانه بگیران حذف میشوند و کاهش قیمت مسکن در برخی مناطق تهران را در بر دارد.
کد خبر: ۹۱۱۳۰۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۴/۲۳
در گفتوگو با «بورس تابناک» بررسی شد؛
در هفتهای که گذشت، شاخص کل بورس تهران با رشد ۶۷۸ واحدی از رقم ۲۴۸ هزار و ۹۴۴ واحدی به ارتفاع ۲۴۹ هزار و ۶۲۲ واحدی صعود کرد. کارشناس بازار سرمایه، معتقد است با توجه به پیش بینیها مبنی بر کاهش نرخ ارز، در آینده شاهد کاهش قیمت برخی صنایع در بورس خواهیم بود و با توجه به اینکه این صنایع و شرکتها جزو نمادهای شاخص ساز هستند احتمالا در آینده شاهد روند کاهشی شاخص کل باشیم.
کد خبر: ۹۱۱۱۲۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۴/۲۱
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (سه شنبه هجدهم تیرماه ۹۸)، با کاهش ۵۳۶ واحدی معادل ۰.۲۲ درصد به رقم ۲۴۸ هزار و ۷۱۶ واحد رسید. این در حالی است که در دو روز گذشته در مجموع شاهد رشد ۳۸۰۶ واحدی نماگر بازار سهام بودیم.
کد خبر: ۹۱۰۴۳۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۴/۱۸