در مورد ایروان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
کلیات
ایرَوان (در ارمنی Երևան: یِرِوان) پایتخت و بزرگترین شهر جمهوری ارمنستان است. در امتداد رود هرازدان واقع شدهاست. ایروان مرکز اداری، فرهنگی و صنعتی این کشور است. ایروان یکی از زیباترین شهرهای قفقاز میباشد.
تاریخ ایروان به سده هشتم پیش از میلاد و پیدایش دژ اربونی در سال ۷۸۲ پیش از میلاد در دورترین نقطه غربی دشت آرارات توسط پادشاه آرگیشتی یکم بازمیگردد.
شهر ایروان توسط یونسکو به عنوان پایتخت جهانی کتاب در سال ۲۰۱۲ (میلادی) برگزیده شد. ایروان عضو وابسته به شهرهای اروپا است.
تاریخ
از ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد، انسانها در محدوده ایروان زندگی میکردهاند. استحکامات عصر برنز شامل شنگاویت، تیشبانی و بردادزور در این منطقه یافت شدهاند. کاوشهای باستانشناسی قلعهٔ اورارتویی به نام اربونی را که در ۷۸۲ (پیش از میلاد) و بنا به امر شاه آرگیشتی یکم بنا شده بود را نمایان ساخت که در محل ایروان فعلی و برای محافظت از حملات قفقازیان شمالی قرار داشت. کانالهای آبیاری و مخزن آب اورارتویی نیز در این محل کشف شدهاست. قلعه تیشابیانی (کارمیربلور) به دست سیتها در ۵۸۵ (پیش از میلاد) تخریب شد.
بین سدههای ۶ و ۴ پیش از میلاد، ایروان یکی از مراکز مهم قلمرو ساتراپ ارمنی در امپراتوری هخامنشی بود. دوره زمانی بین سدههای ۴ و ۳ پیش از میلاد نیز به عصر سیاه ایروان معروف است چراکه دانش تاریخی دربارهٔ آنچه در این دوره بر ایروان گذشت در دسترس نیست. نخستین کلیسا در ایروان، کلیسای سنت پیتر و پاول در سده پنجم ساخته شد که در ۱۹۳۱ (میلادی) به دست روسها تخریب گشت تا از زمین آن برای ساختن سینما مسکو استفاده شود.
در دوران عظمت اعراب، ایروان در ۶۵۸ (میلادی) به دست آنها افتاد. از آن زمان به مرکزی استراتژیک به عنوان گذرگاه کاروانهای بازرگانی اروپا و هند مبدل شد. از سده هفتم به بعد نام ایروان به این شهر اطلاق شد و بین سدههای ۹ و ۱۱ و بیش از حمله سلجوقیان، ایروان بخش امنی در دودمان باگراتونی بود.
ایروان در ۱۳۸۷ (میلادی) به چنگ تیمور درآمد و به تاراج رفت. شهر به عنوان مرکز اجرایی ایلخانیان درآمد، و به لحاظ اهمیت راهبردی خود در طی قرنها، بارها میان عثمانیها و ایرانیان رد و بدل شد. در اوج جنگهای میان ایران و عثمانی در ۱۵۱۳ تا ۱۷۳۷ (میلادی)، شهر ۱۴ بار دست به دست شد. در دوران شاه عباس اول و در ۱۶۰۴ (میلادی)، دهها هزار ارمنی به ایران کوچانده شدند. نخستین نتایج این کوچها این بود که درصد مسلمین ساکن در این شهر به ۸۰ درصد رسید در حالیکه جمعیت ارمنیان محلی باقیمانده در سرزمین به ۲۰ درصد هم نمیرسید.
ژان شاردن، جهانگرد فرانسوی، از ایروان بازدید کرد و در کتابش، شرحی از این شهر را ذکر کردهاست. زمینلرزه سهمگین ۷ ژوئن ۱۶۷۹ ارمنستان شهر ایروان را تخریب نمود.
در طی جنگ ایران و روس، و در تاریخ ۱ اکتبر ۱۸۲۷ شهر ایروان به دست ارتش روس (تحت ریاست ایوان پاسکویچ) افتاد و در ۱۸۲۸ (میلادی) و بر اساس عهدنامه ترکمانچای رسماً از تسلط ایرانیان خارج شد.
حاجی سیاح در سفرنامه خود مینویسد:
«شهری است در نهایت پاکیزگی. روی بازارها نپوشیده. میدان بسیار وسیع. باغچههای متعدد به اطراف میدان که برای تفرج مردم ساختهاند… روانه قلعه شدم خندق و باره بسیار محکم. داخل شده نزدیکی مسجدی بسیار خوبی بود. در آن قلعه چند سربازخانه برای سربازان و مجلسی برای مقصرین بود. از آنجا گذشتم گفتند جای سیاحت باغ حسن خان است، روانه گشتم باغی دیدم در نهایت صفا و طراوت. در وسط آن کلاه فرنگی به وضع ایران داشت…»
تقسیمات شهری
شهر ایروان به دوازده ناحیه شهری (ارمنی: վարչական շրջան، varčakan šrĵan) تقسیم شدهاست. مجموع مساحت دوازده ناحیه ایروان ۲۲۳ کیلومتر مربع (۸۶ مایل مربع) میباشد.
جمعیت شناسی
ایروان در اصل شهر کوچکی بود تا آنکه پایتخت ارمنستان شد و به جمعیت یک میلیونی رسید. تا زمان فروپاشی اتحاد شوروی، ایروان شهری با بیشینه جمعیت ارمنی و کمینه جمعیت روسی، آذری، کرد و ایرانی بود؛ ولی پس از فروپاشی شوروی و جنگ قره باغ، جمعیت آذری این شهر در تبادل جمعیت میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در میانه سالهای ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۴ (میلادی) از کشور رانده شدند. همچنین بخش بزرگی از روسها نیز در بحران اقتصادی سال ۱۹۹۰ (میلادی) از کشور مهاجرت کردند و هماکنون اکثریت جمعیت شهر ارمنی است.
پس از فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی به دلیل مشکلات و بحرانهای اقتصادی هزاران نفر اغلب به روسیه، آمریکای شمالی و اروپا مهاجرت کردهاند. جمعیت ایروان از ۱٬۲۵۰٬۰۰۰ در سال ۱۹۸۹ به ۱٬۱۰۳٬۴۸۸ در سال ۲۰۰۱ (میلادی) و ۱٬۰۹۱٬۲۳۵ در سال ۲۰۰۳ کاهش پیدا کرد. با این حال جمعیت ایروان از سال ۲۰۰۷ رشد داشتهاست و هماکنون به ۱٬۱۰۷٬۸۰۰ رسیدهاست.
گروههای قومی
ایروان نخستین بار توسط ارمنیان مورد سکونت قرار گرفت و تا سده ۱۵ (میلادی) مردم از لحاظ ژنتیکی همسان بودند. مردم دژ ایروان که در سال ۱۵۸۰ میلادی ایجاد شد سربازهای مسلمان بودند که تقریباً دو تا سه هزار نفر را شامل میشدند. جهانگرد فرانسوی ژان باتیست تاورنیه که احتمالاً شش بار در میان سالهای ۱۶۳۱ تا ۱۶۶۸ میلادی از ایروان بازدید کردهاست میگوید که شهر انحصارا از جمعیت ارمنی است. در میان جنگهای ایران و عثمانی در سال ۱۷۲۰ (میلادی) اکثریت مطلق جمعیت ارمنی بودند. ترکیب جمعیتی ایروان به خاطر مجموعهای از رویدادهای میان ایران و روسیه و عثمانی دگرگون شد و در سده ۱۹ (میلادی) اکثریت جمعیت مسلمانان شدند.
تا زمان پیوستن ارمنستان به اتحاد شوروی، ایروان یک شهر چند فرهنگی و ترکیبی از ارمنیان و تاتارهای قفقاز (آذربایجانیهای امروز) بود. پس از نسلکشی ارمنیها، بسیاری از ارمنیان آواره از ارمنستان غربی (ترکیه امروزی) به ارمنستان شرقی گریختند. در ۱۹۱۹ (میلادی) حدود ۷۵۰۰۰ ارمنی عمدتاً از واسپوراکان از امپراتوری عثمانی به ایروان رسیدند. بخش قابل توجهی از این آوارگان به خاطر تیفوس و دیگر بیماریها جان خود را از دست دادند.
از ۱۹۲۱–۱۹۳۶ حدود ۴۲٬۰۰۰ هزار نفر از ارمینان عراق، ترکیه، ایران، یونان، سوریه، فرانسه، بلغارستان و ... به ارمنستان شوروی آمدند و در ایروان ساکن شدند. موج دوم بازگشتها از ۱۹۴۶–۱۹۴۸ با بازگشت ۱۰۰ هزار تن از ارمنیان کشورهای ایران، سوریه، لبنان، یونان، بلغارستان، رومانی، قبرس، فلسطین، عراق، مصر، فرانسه، ایالات متحده آمریکا و ... به ارمنستان شوروی بازگشتند و دوباره در ایروان ساکن شدند؛ بنابراین در طول سه دهه در شوروی برای نخستین بار ایروان از نظر قومی همگنتر شد. در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ (میلادی) ۲٬۰۰۰ تن آذری باقی مانده در ایروان نیز به دلیل جنگهای قره باغ ایروان را ترک کردند.
موقعیت جغرافیایی روی نقشه
در مورد ایروان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
مرور روزنامههای چهارشنبه دهم مهرماه؛
بازی آمریکا با مهره عربستان، استقبال داخلی و منطقهای از حل اختلافات ایران و عربستان، حبس فریدون و بازداشت بازپرس جنجالی، سرنوشت برادران رئیس جمهورها! آشتی شیخ نور با اصولگرایان؟ خبر تکان دهند برای ورزشکاران ایران! دیپلماسی برجامی در ایروان ، اسباب کشی آمریکا از قطر، تهدید یا فرصت؟! متهم در مسند تحقیق و تحفص، ناگفتههای جنگ ۳۳ روزه به روایت سرلشکر سلیمانی و ترافیک نقدینگی در بانکها، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۹۲۷۱۸۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۱۰
کد خبر: ۹۲۶۹۹۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۰۹
کد خبر: ۸۴۲۳۲۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۷/۲۱
پیمانه اقتصادی؛
این پیمانه موضوعاتی همچون کاهش بهای دلار، یورو و درهم در بازار آزاد ارز، شاخص دلار تحت تأثیر سیاست فدرال رزرو، تغییرات عیدانه بازار سکه، موج سواری اونس طلا در بازارهای آسیایی، بخشنامه دستمزد ۹۶، گردشگران ایرانی پیش به سوی ایروان ، قیمتها از بازار آجیل و خشکبار در آستانه سال نو و افزایش صادرات تویوتا از برزیل را در بر دارد.
کد خبر: ۶۷۸۳۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۲۹