در مورد لیبی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
کلیات
لیبی با نام رسمی دولت لیبی، کشوری عربی در آفریقای شمالی است که با کشورهای مصر، سودان، چاد، نیجر، الجزایر و تونس هممرز است و پایتخت لیبی، شهر طرابلس است. نخست وزیر موقت این کشور عبدالرحیم الکیب است.
جغرافیا
کشور لیبی با مساحتی در حدود ۱٬۸۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع چهارمین کشور پهناور قاره آفریقا و هفدهمین کشور پهناور جهان است که ۱٫۷ میلیون نفر از جمعیت ۶٫۵ میلیون نفری لیبی در پایتخت این کشور، طرابلس، زندگی میکنند. معنای نام لیبی از جمله یونانی libyans به معنای قوم بربر گرفته شده است.
پیرامون ۹۰ درصد از سرزمین لیبی را بیابان و صحراهای بی آب و علف پوشاندهاست. مناطق نسبتاً سرسبز لیبی در کنارههای دریای مدیترانه قرار گرفته است. هیچ رودخانه دائمی در خاک لیبی وجود ندارد و تنها ۲ درصد خاک آن کاربرد کشاورزی دارد. بخش عمده مواد غذایی مورد نیاز مردم لیبی از خارج وارد میشود. لیبی از دید تراکم جمعیت یکی از کم تراکمترین کشورهای دنیاست.
مساحت لیبی اندکی بزرگتر از ایران است، ولی جمعیت آن کمتر از یک دهم ایران است. ۹۰ درصد از جمعیت ۶٫۵ میلیون نفری این کشور در باریکهای از کنارههای مدیترانهای این کشور زندگی می کنند و در مناطق دیگر تنها قبیلههای بیابانگرد (بدوی) روزگار میگذرانند.
اقتصاد
کشور لیبی یکی از ۱۰ کشور اصلی صادرکننده نفت در جهان است و تولید ناخالص ملی سرانه آن جزو بالاترینها در آفریقا است. لیبی صاحب بزرگترین ذخایر نفت آفریقا است. تولید ناخالص داخلی این کشور ۷۸٫۷۹ میلیارد دلار است و یک میلیون و ۸۲ هزار نفر نیروی کار آن را تشکیل میدهند.
نرخ بیکاری در لیبی ۳۰ درصد است و ۷٫۴ درصد از مردم آن زیر خط فقر زندگی میکنند. در سال ۲۰۰۷ میلادی نرخ تورم در این کشور ۳٫۳ درصد برآورد شد. محصولات صادراتی این کشور شامل نفت خام، محصولات فراوری شده پتروشیمی، گاز طبیعی و مواد شیمیایی است که به کشورهای ایتالیا (۳۶٫۷ درصد)، آلمان (۱۴٫۳ درصد)، اسپانیا (۸٫۷ درصد)، آمریکا (۶٫۱ درصد)، فرانسه (۵٫۶ درصد) و ترکیه (۵٫۳ درصد) صادر میشود.
محصولات وارداتی لیبی شامل ماشینآلات، کالاهای مصرفی، و تجهیزات حمل و نقل است که از کشورهای ایتالیا (۱۸٫۹ درصد)، آلمان (۷٫۹ درصد)، چین (۷٫۵ درصد)، تونس (۶٫۳ درصد)، فرانسه (۵٫۸ درصد)، ترکیه (۵٫۲ درصد)، آمریکا (۴٫۷ درصد)، کره جنوبی (۴٫۳ درصد) و انگلیس (۴ درصد) وارد میشود.
سیاست
لیبی به صورت «پادشاهی لیبی» در سال ۱۹۵۱ به استقلال رسید و از سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۱۱ توسط معمر قذافی که با انجام یک کودتای نظامی بر سر کار آمد رهبری شد. با بروز جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱ و پیروزی نسبی مخالفین قذافی، بخش اعظمی از لیبی در کنترل شورای ملی انتقالی اداره میشد. کرسی لیبی در سازمان ملل از تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱ به نماینده شورای ملی انتقالی سپرده شدهاست.
در بهمن ماه ۱۳۸۹ اعتراضات گستردهای در لیبی علیه حکومت معمر قذافی آغاز شد که باعث شد به مرور بخشهای مختلفی از این کشور از کنترل نیروهای حکومت خارج شود. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۱۳۹۰ با قتل معمر قذافی حکومت وی بر این کشور کاملاً تمام شد. نخست وزیر موقت این کشور عبدالرحیم الکیب است.
اکنون دو دولت رقیب در لیبی وجود دارد. یکی اعضای مجلسی که در انتخابات ژوئن ۲۰۱۴ برگزیده شدند. آنها نماد آینده دموکراتیک کشوری بوده و از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته میشوند، اما کنترل هیچیک از سه شهر کلیدی کشور را در دست ندارند. آنها برای فرار از دست شبهنظامیان به شهر طُبـرُق در نزدیکی مرز مصر گریختهاند. گروه دیگر، مجلس پیشین موسوم به کنگره ملی عمومی در طرابلس هنوز بر سر کار است. این مجلس حتی دولت خود را در رقابت با آن مجلس بر سر کار آورده است.
بحران کنونی در ماه ژوئن ۲۰۱۴ با باختن اسلامگراها در انتخابات آغاز شد. شبهنظامیانی از شهر مصراته و سایر شهرها پایتخت را محاصره کردند. مجلس پیشین گفت: مجلس جدید را به رسمیت نمیشناسد چرا که قدرت در مراسمی رسمی منتقل نشدهاست. اما در شرایطی که طرابلس و بنغازی را شبهنظامیان کنترل میکردند انتقال قدرت به سختی امکانپذیر بود.
تاریخ
بخش خاوری لیبی (برقه یا سیرنائیکا) در نیمه نخست سده یکم پیش از میلاد زیر فرمانروایی یونانیها درآمد. باختر لیبی یا بخش طرابس تا ۲۰۰ سال پیش از زایش مسیح بخشی از کشور کارتاژها بود. در سده یکم میلادی هر دو بخش لیبی زیر فرمانروایی امپراتوری روم قرار گرفتند و پس از آن نیز امپراتوری بیزانس (روم شرقی) بر آنها حاکم شد. از نیمه دوم سده هفتم میلادی، کشورگشایی عربها به لیبی هم رسید و پای اسلام به این کشور هم کشیده شد.
دوران حکومت چندین خلافت عربی بر لیبی سرانجام در قرن شانزدهم و با چیرگی عثمانی بر این کشور پایان یافت.
تاریخ معاصر
تاریخ معاصر لیبی بیشتر از جهت جنگ مردم لیبی با اشغالگران ایتالیایی اهمیت دارد. در سالهای ۱۹۱۱ و ۱۹۱۲ ایتالیا سیرنایکا و طرابلس را از چنگ امپراتوری عثمانی به درآورد و در سال ۱۹۳۴ از این دو بخش مستعمره لیبی ساخته شد. در جریان جنگ جهانی دوم، لیبی یکی از میدانهای اصلی نبرد متفقین از یک سو و ایتالیا و آلمان از سوی دیگر بود. در سال ۱۹۴۷ ایتالیا از فرمانروایی بر لیبی دست کشید و چهار سال بعد با برپایی حکومت پادشاهی محمد ادریس سنوسی استقلال آن اعلام شد.
در سال ۱۹۶۹ شماری از افسران ارتش لیبی به فرماندهی معمر قذافی که در آن زمان ۲۷ سال داشت، پادشاهی ادریس را برانداختند و سپس «جماهیر مردمی سوسیالیستی» در لیبی برپا ساختند. حکومت قذافی صنایع این کشور را دولتی کرد و در عرصه سیاست خارجی رویکردی ضدغربی و در عین حال دائماً متغیر در پیش گرفت. این تغییر و چرخشها مناسبات لیبی را حتی با شماری از کشورهای عربی نیز تنشآلود کرد.
جنگ داخلی لیبی (۲۰۱۱)
مجموعهای از راهپیماییهای خیابانی، اعتراضات و نافرمانیهای مدنی علیه حکومت لیبی و رهبر آن، معمر قذافی است که از ۱۳ ژانویه ۲۰۱۱میلادی، در کشور لیبی آغاز شد و از روز ۱۷ فوریه ۲۰۱۱ میلادی، به شکلی گستردهتر درآمد و با برخوردهای خونین و خشونتآمیز حاکمیت با مردم معترض روبهرو شد. شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب دو قطعنامه، منطقهی پرواز ممنوع در لیبی ایجاد کرد و مجوز حملهی هوایی نیروهای ناتو به خاک لیبی علیه دولت قذافی داده شد.
سحرگاه ۳۱ مرداد ۱۳۹۰ (۲۲ اوت ۲۰۱۱) مخالفان توانستند وارد طرابلس شوند و در همان روز یکی از دو تلویزیون ملی کشور را تحت کنترل خود بگیرند و تعدادی از نزدیکان معمر قذافی را دستگیر کنند. ساعاتی بعد یکی از پسران قذافی در خیابانهای طرابلس ظاهر شد و خبر دستگیری خود را تکذیب کرد. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۹۰ سرت آخرین پایگاه معمرقذافی سقوط کرد و معمر قذافی کشته شد. دولت انتقالی اعلام پایان جنگ کرد، اما از نیروهای ناتو خواست تا یک ماه دیگر نیز به ماموریت خود ادامه دهند.
پس از جنگ
سه سال پس از مداخله نظامی غرب در لیبی که به سرنگونی معمر قذافی منتهی شد؛ لیبی به کشوری ویران، فاقد نظم، فاقد امنیت و در ضمن به صحنه جنگهای گوناگون داخلی تبدیل شد. از آن زمان تا کنون این کشور شاهد خرابکاریهای گسترده، محاصره دائمی مجلس، اشغال وزارتخانهها و حتی در یک مورد ربودن نخستوزیر بودهاست.
بعضی از شبهنظامیان تا حد زیادی به دلیل علاقه به شهر و منطقه خودشان میجنگند؛ و بعضی دیگر به گروههای اسلامی سیاسی مثل اخوان المسلمین، القاعده یا دولت اسلامی عراق و شاموابسته هستند.
تقسیمات کشوری
کشور لیبی به ۳۲ استان (به عربی: شعبیة) و ۴ ناحیه اداری تقسیم شدهاست. هر استان نیز از چندین بخش (به عربی: مؤتمرات شعبیة) تشکیل شدهاست.
استانهای لیبی بدین شرحاند: اجدابیا، بطنان، حزام الاخضر، استان جبلالاخضر، جفره، جفاره، کفره، مرج، مرقب، النقاط الخمس، قبه، واحات، زاویه، بنغازی، بنی ولید، درنه ، غات، غدامس ، غریان، مرزق، مزده، مصراته، نالوت، تاجوراء و نواحی چهارگانه، استان ترهونه و مسلاته، طرابلس، سبها، سرت، صبراته و صرمان، استان وادی الحیاه، استان وادی الشاطی، یفرن.
مردم
جمعیت این کشور ۶٬۱۷۳٬۵۷۹ نفر با میانگین سنی ۲۳٫۶ سال است. امید به زندگی برای زنان در لیبی ۷۹٫۴۴ سال و برای مردان ۷۴٫۸۱ سال است. نژاد مردم لیبی به این ترتیب است: عرب (۸۷٪) بربر (۷٪) بقیه (۹/۳٪). سی درصد جمعیت لیبی زیر ۱۵ سال و دو سوم آن زیر سی سال دارند. نزدیک به ۱۲۰ قبیله در این کشور وجود دارد. در چند سال گذشته گرایشهای آشکاری از اسلامگرایی سنتی در لیبی دیده شدهاست. بر اساس آمارهای سال ۲۰۰۱ میلادی حدود ۱٫۳ درصد از مردم این کشور به بیماری ایدز مبتلا هستند.
* با کشور سوریه بیشتر آشنا شوید
* با کشور آمریکا بیشتر آشنا شوید
* با کشور عراق بیشتر آشنا شوید
* با کشور لبنان بیشتر آشنا شوید
*با کشور ایران بیشتر آشنا شوید
*با کشور افغانستان بیشتر آشنا شوید
*با کشور روسیه بیشتر آشنا شوید
* با کشور ترکیه بیشتر آشنا شوید
* با کشور ونزوئلا بیشتر آشنا شوید
* با کشور انگلیس بیشتر آشنا شوید
* با کشور مصر بیشتر آشنا شوید
* با کشور مراکش بیشتر آشنا شوید
* با کشور اوکراین بیشتر آشنا شوید
* با کشور ژاپن بیشتر آشنا شوید
* در مورد کشور اردن بیشتر آشنا شوید
* با کشور پاکستان بیشتر آشنا شوید
* با کشور کره جنوبی بیشتر آشنا شوید
* با کشور بحرین بیشتر آشنا شوید
در مورد لیبی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
وزیران خارجه کشورهای مصر، فرانسه، یونان، قبرس و ایتالیا برای مهار بحران سیاسی لیبی نشستی در قاهره داشتند.
کد خبر: ۹۵۰۳۴۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۹
رئیس جمهوری ترکیه و نخست وزیر انگلیس در گفتوگویی تلفنی در خصوص رخدادهای اخیر خاورمیانه و پروندههای لیبی و سوریه رایزنی کردند.
کد خبر: ۹۴۹۹۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۷
وزارت خارجه مصر اعلام کرد این کشور چهارشنبه میزبان نشستی درباره لیبی است که با مشارکت وزرای خارجه فرانسه، ایتالیا، یونان و قبرس برگزار میشود.
کد خبر: ۹۴۹۵۲۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۶
شورای امنیت سازمان ملل امروز دوشنبه به درخواست مسکو نشست علنی پیرامون لیبی برگزار میکند تا برای نخستین بار اعضای این شورا توافقنامهای که ترکیه با دولت وفاق ملی لیبی به امضا رسانده بررسی کنند.
کد خبر: ۹۴۹۵۱۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۶
نخست وزیر دولت وفاق ملی لیبی و وزیر خارجه ترکیه قرار است امروز (دوشنبه) وارد الجزایر شوند.
کد خبر: ۹۴۹۵۱۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۶
رئیسجمهوری ترکیه از آغاز اعزام نظامیان این کشور به لیبی برای حمایت از دولت وفاق ملی خبر داد.
کد خبر: ۹۴۹۴۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۶
رئیسجمهور ترکیه اعلام کرد نیروهای این کشور به منظور آنچه او برقراری هماهنگی و ثبات خواند، عازم ماموریت نظامی به لیبی شدهاند.
کد خبر: ۹۴۹۴۱۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۶
وزارت خارجه سعودی موافقت پارلمان ترکیه با اعزام نیرو به لیبی را محکوم کرد و آن را موجب تنشآفرینی در این کشور دانست.
کد خبر: ۹۴۹۲۱۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۵
پارلمان ترکیه تصمیم به استقرار نیروهای این کشور برای نبرد در جنگ داخلی لیبی گرفته است. رئیس جمهوری ترکیه نه تنها با این کار به یک متحد نیازمند کمک می کند بلکه به خودش هم کمک می کند.
کد خبر: ۹۴۸۹۵۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۴
رؤسای جمهور ترکیه و آمریکا با یکدیگر تلفنی گفتگو کردند.
کد خبر: ۹۴۸۵۳۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۲
نیروهای ژنرال خلیفه حفتر مدعی سرنگونی پهپاد ترکیه در لیبی شدند.
کد خبر: ۹۴۸۵۳۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۲
مرور روزنامههای پنجشنبه دوازدهم دی ماه؛
پاسخ محکم رهبر انقلاب به پیامهای تهدیدآمیز ترامپ، وداع با اولین کارگردان زن ایران؛ شهلا ریاحی، ارقام صوری نفت در بودجه ۹۹، ماجرای پیامکهای دلواپس به اعضای مجمع، ورود مستقیم نیروهای ترکیه و روسیه به لیبی ، چهارشنبه سبزپوش بورس، شکستهای پیدرپی دیپلماسی ترامپ در آغاز سال ۲۰۲۰، درخواست روحانی برای وحدت همزمان با کنایه به مجمع و مردم و شکستن بزرگترین کمپین ضد انقلاب، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۹۴۸۳۸۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۲
منابع خبری فرانسه از فرود چهار فروند هواپیمای حامل تروریستهای سوری تحت حمایت ترکیه در فرودگاه «معیتیقه» لیبی خبر دادند.
کد خبر: ۹۴۸۳۷۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۲
منابع ارشد ترکیه اعلام کردند، آنکارا در نظر دارد اعزام شبهنظامیان متحد سوری به لیبی را به عنوان بخشی از پشتیبانی برنامهریزی شده نظامی از دولت وفاق ملی لیبی بررسی کند و این امر به طور بالقوه نفوذ خارجی بیشتری را وارد این درگیری پیچیده میکند.
کد خبر: ۹۴۷۹۴۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۰
حفتر، فرمانده شبهنظامیان شرق لیبی در تاریخ ۱۲ دسامبر جاری اعلام کرد که حمله سرنوشتسازی در طرابلس انجام خواهد داد. او در چهار آوریل گذشته حملاتی را برای تصرف این شهر آغاز کرده بود.
کد خبر: ۹۴۷۹۰۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۰
اتحادیه عرب درباره اوضاع لیبی نشست اضطرای برگزار خواهد کرد.
کد خبر: ۹۴۷۸۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۰
وزیر خارجه ترکیه امروز (دوشنبه) اعلام کرد که لایحه اعزام سرباز به لیبی امروز به پارلمان ارجاع داده میشود.
کد خبر: ۹۴۷۸۱۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۹
آخرین تحولات خاورمیانه؛
درخواست رسمی دولت وفاق لیبی برای دریافت کمک نظامی از ترکیه، اصابت هشت خمپاره به پایگاهی نظامی در کرکوک، واکنش قانونگذار ارشد انگلیس به رزمایش ایران، روسیه و چین و خنثی سازی حمله نیروهای خلیفه حفتر به فرودگاه طرابلس، از جمله مهمترین خبرها و رویدادهای مرتبط با خاورمیانه در ۲۴ ساعت گذشته بوده اند. در این میان، باید به بازتاب گسترده رزمایش دریایی ایران، روسیه و چین در رسانههای بینالمللی نیز اشاره کرد.
کد خبر: ۹۴۷۰۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۷
یکی از مقامات ریاست جمهوری ترکیه گفت که دولت لیبی از آنکارا درخواست حمایت نظامی کرده و ترکیه به حمایت از دولت مشروع لیبی ادامه خواهد داد.
کد خبر: ۹۴۷۰۵۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۷
تحولات لیبی و درگیری بین دولت وفاق ملی و نیروهای خلیفه حفتر وارد فاز جدیدی شده است و به نظر میرسد به مداخله بازیگران خارجی بر وخامت این بحران افزوده خواهد شد. در همین راستا، ترکیه از جمله بازیگران خارجی است که تلاش گستردهای برای اثرگذاری بر تحولات لیبی کرده است، تا جایی که منجر به واکنش بسیاری از کشورها از جمله مصر، امارات، عربستان و یونان شده است.
کد خبر: ۹۴۷۰۰۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۶