کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
محمدرضا فرزین رئیس‌کل بانک مرکزی با اشاره به اقدامات جدید حمایتی بانک مرکزی از بورس و سهامداران خرد، از تمهیدات لازم این بانک جهت تامین مالی و تسریع در طرح‌های توسعه شرکت‌های بورسی خبر داد.
کد خبر: ۱۲۵۳۶۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۲۳
پس از رونمایی پزشکیان از معاونین و وزرای اقتصادی خود چون معرفی دکتر همتی برای سکانداری وزارت اقتصاد، گمانه زنی ها برای ماندن احتمالی دکتر فرزین بر مسند بانک مرکزی قوت گرفته است.
کد خبر: ۱۲۵۳۵۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۲۳
اختصاصی تابناک
طبق اطلاعات و اسنادی که به دست تابناک رسیده است، بهروز مرادی، مدیرعامل سابق شرکت توسعه صنایع بهشهر که طبق شنیده‌ها از دوستان محمدرضا فرزین، مدیرکل کنونی بانک مرکزی است، سلسله اقداماتی را رقم زده که ورود نهاد‌های نظارتی جهت واکاوی جدی در راستای صیانت از منافع ملی را می‌طلبد.
کد خبر: ۱۲۵۳۴۱۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۲۳
طبق آمار بانک مرکزی ، میانگین وزنی نرخ بهره بین بانکی در هفته‌ای که گذشت نسبت به هفته قبل‌تر از ۲۳.۵۷ درصد به ۲۳.۵۹ درصد در هفته منتهی به چهارشنبه ۱۷ مرداد ماه رسید.
کد خبر: ۱۲۵۲۶۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۱۹
تابناک گزارش می دهد
دریافت وام ازدواج برای جوانان به قدری سخت و دشوار شده است که برای رسیدن به آن نیازمند ماه‌ها چشم انتظاری و کفش آهنین برای دوندگی در شعب بانکی است. این در حالی است که اختلال و عدم پاسخگویی سامانه بانک مرکزی ، اوضاع را پیچیده‌تر کرده است.
کد خبر: ۱۲۵۲۰۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۱۷
تابناک خبر می دهد
سخت‌ترین دوران کاری همتی مربوط به ریاست سه ساله در بانک مرکزی است، جایی که هنوز بر سرکار نیامده بود، دلار هر ساعت گران‌تر می‌شد و در حال فتح قله‌های جدید بود، اما سرانجام اسب سرکش دلار در پاییز همان سال متوقف شد و آتش انتظارات تورمی بالاخره فروکش کرد.
کد خبر: ۱۲۵۱۹۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۱۶
تابناک بررسی کرد
آخرین باری که بانک مرکزی انتشار جزئیات آمار‌های اقتصادی در بخش‌هایی نظیر پولی و بانکی را در دستور کار قرار داد، بهمن‌ماه سال گذشته بود و حالا بیش از پنج ماه است که خبری از به روز رسانی آمار مذکور در سایت بانک مرکزی نیست.
کد خبر: ۱۲۵۱۶۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۱۵
بر اساس اعلام قبلی بانک مرکزی ، فروش برخط ارز اربعین از روز گذشته (یکشنبه) آغاز شد و با توجه به تعطیلی دیروز، فروش حضوری ارز به زائران اربعین حسینی (ع) از امروز (دوشنبه ۸ مردادماه) از طریق شعب منتخب ۷ بانک عامل آغاز شده و تا سوم شهریورماه ادامه دارد.
کد خبر: ۱۲۵۰۵۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۰۸
اختصاصی تابناک
رئیس کل بانک مرکزی در آخرین روزهای عمر دولت سیزدهم، با نادیده گرفتن بخشنامه لازم‌الاجرای سرپرست ریاست جمهوری و نامه رئیس جمهوری منتخب، حکم انتصاب مدیرکل سرمایه انسانی بانک مرکزی را امضا و ابلاغ کرده است.
کد خبر: ۱۲۴۹۵۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۰۲
بر اساس اعلام بانک مرکزی ، زائران اربعین امسال می‌توانند از هفتم مردادماه تا سوم شهریورماه به دو صورت آنلاین و حضوری برای خرید ارز اقدام کنند که برای هر زائر اربعین ۲۰۰ هزار دینار اختصاص یافته است.
کد خبر: ۱۲۴۹۳۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۰۱
درخواست محمدباقر نوبخت رئیس اسبق سازمان برنامه و بودجه کشور از محمد مخبر پیرامون وضعیت ذخایر ارزی
کد خبر: ۱۲۴۸۶۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۸
بانک مرکزی اعلام کرد
طبق اعلام بانک مرکزی ، در سه ماهه نخست امسال درآمدهای ارزی کشور به ۲۵.۵ میلیارد دلار رسیدهو طی این مدت تراز تجاری کشور معادل ۵۱.۳ درصد نسبت به مقطع مشابه سال گذشته افزایش یافته است.
کد خبر: ۱۲۴۸۳۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۶
بر اساس آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی ، نرخ بهره بین بانکی در هفته منتهی به چهارشنبه ۲۰ تیر ماه به ۲۳.۶۲ درصد رسید.
کد خبر: ۱۲۴۷۶۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۲
طبق اعلام بانک مرکزی عرضه ارز دینار به زائران اربعین حسینی (ع) توسط ۷ بانک عامل ملی ایران، تجارت، صادرات ایران، ملت، پست بانک، پارسیان و سپه از ۷ مرداد انجام می‌شود.
کد خبر: ۱۲۴۷۴۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۱
خاندوزی:
وزیر اقتصاد از اعلام گزارش کامل و شفاف از وضعیت وزارت اقتصاد و خزانه در روز تنفیذ رئیس جمهور خبر داد.
کد خبر: ۱۲۴۶۹۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۸
امروز یکشنبه ۱۷ تیر ماه، هر ۱۰۰۰ دینار عراق در بازار آزاد با قیمت ۴۶ هزار تومان معامله می شود.
کد خبر: ۱۲۴۶۷۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۷
نرخ سود بین بانکی با تغییر ۳ صدم درصدی نسبت به هفته قبل به ۲۳.۶۳ درصد رسید.
کد خبر: ۱۲۴۶۶۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۶
فرزین:
رئیس‌کل بانک مرکزی خبر داد: امسال هم همانند سال گذشته ارز اربعین بصورت دینار به زائران پرداخت می‌شود.
کد خبر: ۱۲۴۶۴۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۵
تابناک بررسی کرد؛
بانک ایران زمین از جمله بانک های زیان ده و ناتراز است که احتمال می رود با توجه به استقرار هیات سرپرستی به دلیل عملکرد نامطلوب در لیست قرمز بانک مرکزی قرار گرفته باشد. این بانک طی سال های اخیر به موتور خلق ضرر و زیان تبدیل شده است که با اضافه برداشت های متعدد از بانک مرکزی ، روز به روز ناترازتر هم شده است.
کد خبر: ۱۲۴۵۶۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۷
وزیر پیشین بانک مرکزی در واکنش به کاهش مشارکت مردم در انتخابات توییتی منتشر کرد.
کد خبر: ۱۲۴۵۲۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۰۹
