پارك ملي سرخهحصار اين روزها در حالي از سوي شهرداري تهران مورد تخريب براي ساخت اتوبان شهيد شوشتري قرار گرفته كه پيش از اين، مديركل حفاظت محيط زيست استان تهران تاكيد كرده بود اجراي هرگونه پروژه عمراني و ملي هر چند مهم و زيربنايي، منوط به ارايه طرح جامع و كامل ارزيابي زيستمحيطي و سپس بررسي در سطح استان و تصويب آن در سازمان حفاظت محيط زيست است. با اين همه اما خبرها حكايت از اين دارد كه طي روزهاي اخير حدود شش هكتار از اراضي پارك ملي سرخهحصار به وسيله لودرهاي شهرداري تهران، زير و رو شده است. در همين حال مسوولان شهرداري انجام هرگونه عمليات را در اين پارك رد كردهاند و سازمان منابع طبيعي نيز اساسا پاسخگو نيست.
يك منبع آگاه كه نخواست نامش فاش شود در اينباره به «اعتماد» گفت: «كنار پادگان دوكوهكه فاجعهاي برپا شده و در دو نقطه حفاظتشده در حدود شش هكتار اراضي مرتعي و درختان را زير و رو كردهاند. درحالي كه براي اين كار مجوزي نداشتند.» او از حضور بازرسي كل كشور در پارك ملي سرخهحصار در چهارشنبه گذشته خبر داد و تاكيد كرد كه با وجود تمام اين مسائل و هشدارهاي پياپي محيط زيست استان تهران، عمليات غيرقانوني شهرداري تهران براي ساخت اتوبان تا روز سهشنبه همچنان ادامه داشته است.»
اين منبع آگاه در توضيح اين عمليات گفت: «در حدود ١١ كيلومتر از پروژه شهيد شوشتري كه بخشي از آن از سمت سهراهي سيمان (دولتآباد) اجرا شده، از قلب پارك ملي سرخهحصار و منطقه حفاظتشده جاجرود ميگذرد كه بر اساس قوانين صريح محيطزيست، بايد براي آن گزارش ارزيابي زيست محيطي تهيه ميشد و به تاييد كميته ارزيابي زيستمحيطي سازمان حفاظت محيط زيست ميرسيد كه اين اتفاق نيفتاد. اما شهرداري تهران با اينكه ميدانست اين كار غيرقانوني است آن را ادامه داد و بدون مجوز وارد پارك ملي سرخهحصار شد و درختان آنجا را زير و رو كرد.»
او از تپهاي در داخل پارك ملي سرخهحصار خبر داد كه توسط پيمانكار شهرداري تهران صاف شده است و تاكيد كرد: «تپه بالاتر از دهانه خروجي تونل را تخريب كردند؛ چون قرار بوده محل كارگاه آنها جابهجا شود؛ اما بدون هماهنگي با محيط زيست اين اتفاق افتاده است.»
شاعري: هيچ عملياتي اجرا نشده!مسوول ستاد محيط زيست و توسعه پايدار شهرداري تهران اما ميگويد كه هيچ عمليات عمراني در درون پارك ملي سرخهحصار از سوي شهرداري تهران انجام نگرفته است. عليمحمد شاعري ضمن رد هرگونه عمليات تسطيح و خاكبرداري در پارك ملي سرخهحصار به «اعتماد» گفت: «بر اساس گزارشهايي كه از منطقه داشتهايم هيچگونه عمليات عمراني در منطقه سرخهحصار صورت نگرفته و هرگونه عمليات ساخت وساز پس از طي مراحل لازم براي بررسي و تصويب طرح ارزيابي محيط زيستي بزرگراه انجام خواهد گرفت.»
شاعري در ادامه تاكيد كرد طرح ارزيابي كه براي اين پروژه تهيه شده يكبار در كميته فني مطرح شد و قرار شد پس از بررسي و تجديد نظر در طرح ارزيابي، مجددا در كميته فني، تصميمات لازم اتخاذ شود. او گفت: « قطعا شهرداري تهران بدون هماهنگي با محيط زيست، اقدامي را انجام نخواهد داد و تا الان نيز استانداردهاي زيستمحيطي لازم با كمك مشاور صاحب صلاحيت در زمينه محيط زيست انجام شده و تجهيز كارگاه نيز كاملا منطبق با قانون صورت گرفته است. همچنين شهرداري تهران در حال انجام كار ارزيابي و مطالعاتي پروژه فوق است و با هماهنگي سازمان حفاظت محيط زيست، تلاش داريم بدون خسارتهاي احتمالي و در چارچوب قوانين جاري كشور، اين پروژه را اجرا كنيم.»
همچنين شهردار منطقه ١٣ تهران با وجود پيگيريهاي متعدد «اعتماد» براي گفتوگو، به تماسهاي ما پاسخ نداد.
حيدرزاده: عمليات را متوقف كرديماما بر خلاف رييس ستاد محيط زيست شهرداري تهران، مديركل حفاظت محيط زيست استان تهران انجام عمليات غيرقانوني را در پارك ملي سرخهحصار تاييد ميكند. هادي حيدرزاده به «اعتماد» ميگويد: «عمليات شروع شده و دو ساعت نيز انجام شده بود و ما به محض اينكه مطلع شديم، اين تخلف را پيگيري كرديم و توانستيم حكم قضايي براي توقف عمليات شهرداري در درون پارك را بگيريم.»
او تاكيد كرد: «اين عمليات بدون گزارش ارزيابي محيط زيستي صورت گرفته و با وجودي كه ارزيابي انجامشده در كميته استاني رد شده اما شهرداري تهران بدون آن، پروژه را پياده كرده است. الان هم پروژه كاملا متوقف شده و تا اصلاح روند عمليات طبق موازين محيط زيست، اجازه ادامه آن را به شهرداري نميدهيم.»
امكانسنجي قبل از ارزيابييك كارشناس محيط زيست در اين باره به «اعتماد» گفت كه براي ايجاد تاسيسات در مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محيط زيست بايد هم گزارش ارزيابي تهيه شود و هم قبل از آن، گزارش امكانسنجي. محمود شهريار نژاد در ادامه تاكيد كرد كه از ابتدا نبايد اجازه اجراي اين پروژه در قلب پارك ملي داده ميشد و بايد قبل از آن با سازمان حفاظت محيط زيست هماهنگي ميكردند كه آيا اساسا ميشود از داخل پارك ملي، اتوبان رد كنند؟ اما متاسفانه اين طرح كه در زمان دولت پيشين مجوز گرفت هيچيك از اين مراحل را طي نكرد است. به نظر ميرسد شهرداري تهران تمام دستگاههاي متولي را در برابر يك عمل انجام شده قرار داده است و به صرف اينكه پروژه شهيد شوشتري در طرح جامع حمل و نقل تهران آمده، آن را بدون طي مراحل قانوني، از جمله ارزيابي، آغاز كرده است.
بر اساس تمام قوانين بينالمللي و داخلي، عبور جادههاي ترانزيت و اتوبانها از داخل پاركهاي ملي ممنوع است؛ چرا كه علاوه بر دوبخشي كردن اين مناطق ارزشمند و بستن راههاي ارتباطي زيستمندان درون آن با يكديگر، خطرات زيادي از جمله تصادفات جادهاي با حيات وحش، دسترسي مسافران عبوري و تردد بيش از حد در پاركها و گاه آتشسوزي را براي اين اكوسيستمهاي بينظير و شكننده به ارمغان خواهد آورد. به همين دليل سالهاي متمادي است كه سازمان حفاظت محيط زيست درصدد است تا جاده تهران-مشهد را از داخل پارك ملي گلستان به شمال پارك منتقل كند و حالا ميخواهند از داخل پارك ملي سرخهحصار، جاده بكشند. آيا زمان آزمون و خطا در طبيعت ايران به پايان نرسيده است؟
كارشناسان محيط زيست اجراي اين پروژه در قلب يكي از مهمترين اكوسيستمهاي اطراف پايتخت آلوده ايران را بسيار خطرناك شمردهاند. يك عضو هيات علمي دانشگاه درباره مخاطرات اين پروژه به «اعتماد» گفت: « اين اتوبان، پارك ملي سرخهحصار را كه قدمت حفاظت ٢٦٠ ساله دارد به دو نيم تقسيم ميكند و منجر به قطع اقلا پنج هزار اصله درخت و بيخانماني بخش ديگري از آخرين باقيماندههاي حيات وحش و گونههاي گياهي طبيعي شهر تهران خواهد شد.»
هومن روانبخش گفت: «ساخت اين بزرگراه از ميان پارك ملي و منطقه حفاظت شده، با عنوان كاهش بارترافيكي شرق تهران و اتوبان بسيج توجيه ميشود درحالي كه دوسال پيش نيز اتوبان ديگري به موازات همين اتوبان و در فاصله كمتر از ١٥ كيلومتري با همين توجيه از ميان منطقه حفاظت شده جاجرود و پارك ملي خجير تصويب و ساخت آن آغاز شده است. با وجود اينكه احداث بزرگراه پاكدشت-بابايي كه با صرف هزينههاي محيط زيستي فراوان در حال انجام است، به اتمام نرسيده و اثرات آن بر ترافيك شرق تهران بررسي نشده، تصميم به ساخت اتوباني جديد به موازات همان بزرگراه مصوب قبلي ابهامات بسياري را ايجاد ميكند.»
اين دكتراي جنگل در ادامه با تاكيد بر اينكه عزيزان شهرداري تهران پيش از شروع عمليات اجرايي بسياري از پروژههاي بزرگراهي وعده حل مشكلات ترافيكي را دادهاند اما متاسفانه شاهديم نهتنها ساخت بزرگراههاي جديد مشكل عمدهاي را حل نكرده است، بلكه اين معضل روزبهروز در حال افزايش است گفت: «از آن جمله ميتوان به وعدههاي پيش از ساخت بزرگراه طبقاتي صدر اشاره كرد. متاسفانه مسوولان بزرگوار شهرداري پس از آزمون و خطاهاي متعدد هنوز باور ندارند كه تنها ساخت اتوبان و بزرگراه مشكل ترافيك را حل نميكند. ايشان اينبار دست بر يكي از بكرترين عرصههاي طبيعي باقيمانده در شرق تهران گذاشتهاند و قرار است بخش ديگري از آخرين باقيماندههاي حيات وحش و گونههاي گياهي طبيعي شهر تهران، بيخانمان و نابود شوند.»
او گفت: «در جاي ديگر، صحبت از حفظ محيطزيست پارك ملي با به كارگيري تونل در بخش اعظم مسير بزرگراه شده است. اين درحالي است كه به گفته قاسم مالدار، مجري طرحهاي بزرگراهي سازمان مهندسي و عمران شهر تهران، از ١٣ كيلومتر مسير اتوبان (كه حدود نيمي از آن، حدفاصل ورزشگاه تختي تا رسالت، از مناطق كوهستاني داخل پارك ملي عبور ميكند) فقط ٤٥٠ متر تونل با هدف جلوگيري از تخريب زيستگاه در برنامه قرار دارد و ٨٠٠ متر تونل ديگر هم نياز فني پروژه است. ايشان اذعان ميكنند كه ساخت اين تونل نيازمند به عمليات انفجار و سنگبرداري است. همه اين عمليات قرار است در دل پارك ملي انجام شده و به حيات پارك ملي هم آسيبي نرسد!
موضوع ديگر در رابطه با اين اتوبان عبور آن از ميان پارك جنگلي سرخهحصار است كه تخمين زده ميشود منجر به قطع دستكم ٥٠٠٠ اصله درخت ٤٠ ساله كاج و تعداد زيادي درختان جوانتر و درختچه و نابودي بخش انبوهي از اين جنگل شود.»
روانبخش يادآور شد: «همه اينها درحالي است كه با مراجعه به نقشه به نظر ميرسد گزينههاي ديگري هم قابل بررسي باشد مثلا بزرگراه جديد (شهيد شوشتري) از ورزشگاه تختي به سمت شمال بدون ورود به پارك ملي از حاشيه پارك گذشته و به ميدان كلاهدوز يا بزرگراه اسبدواني متصل شود. بزرگراه اسبدواني و بزرگراه ياسيني در اين مسير از تراكم عبور پاييني برخوردار هستند و هدف مطرح شده توسط مديران شهرداري كه كاهش بارترافيكي اتوبان بسيج است را برآورده ميكند و خسارت به پارك ملي را هم به طور چشمگيري كاهش ميدهد.»
پارك ملي سرخهحصار با داشتن دهها گونه جانوري نظير قوچ و ميش، كل و بز و آهو و همچنين صدها گونه گياهي به ويژه درختان و درختچههاي بومي نظير بادام وحشي به عنوان ريه تنفسي و ذخيرهگاه ژنتيكي ابرشهر تهران محسوب ميشود.
شهرداري حق قطع حتي يك درخت را در سرخه حصار نداردمحمد حقاني، رييس كميته محيط زيست شوراي شهر در واكنش به عبور جاده شوشتري از جنگلهاي سرخه حصار گفت: احداث هرگونه جاده و ساخت و ساز در اراضي جنگلي حاشيه تهران ممنوع است و جلوي آن را خواهيم گرفت.
حقاني در مورد صحت ادعاي قطع درختان براي ساخت بزرگراه شهيد شوشتري در پارك سرخه حصار گفت: در تماسي كه با مديركل منابع طبيعي داشتم وي نيز اعلام كرده كه تاكنون بارها دراين مورد به شهرداري تذكر داده شده است ولي گويا شهرداري چندان توجهي نكرده است.
وي با ذكر اينكه شهرداري حق ندارد حتي يك اصله درخت را قطع كند گفت: در هنگام ساخت بزرگراه امام علي (ع) نيز درختان زيادي قطع شد. حتي منابع طبيعي از شهرداري به همين دليل شكايت كرد. رييس كميته محيط زيست شوراي شهر با اشاره به توافقنامه بين شهرداري و منابع طبيعي تهران در سال ٧٢ گفت: براساس اين توافقنامه حق بهرهبرداري و نگهداري از سه پارك جنگلي چيتگر، لويزان و سرخهحصار-كه با وسعتي بيش از چهار هزارهكتاركمربندي براي جلوگيري از رشد تهران است و يكي از ريههاي اصلي تنفس پايتخت محسوب ميشود – به شهرداري واگذار شد ولي سند مالكيت آن همچنان دراختيار دولت است. بنابراين شهرداري نميتواند در اين اراضي جادهسازي كند و فرش قرمزي را براي كالبد سبز اين پارك جنگلي پهن كند.
حقاني با ذكر اينكه براساس شنيدهها بيش از ٦٠٠ درخت درفرآيند احداث اين جاده براي قطع شدن علامتگذاري شدهاند گفت: البته كارشناسان ما درحال بررسي وضعيت درختان اين منطقه هستند كه نتيجه آن به زودي اعلام خواهد شد. وي همچنين در پاسخ به ادعاي شهرداري كه گفته اين درختان را منتقل خواهد كرد و هيچ درختي قطع نخواهد شد گفت: الان و دراين فصل به هيچ عنوان نميتوان درختان سوزني پارك سرخه حصار را منتقل كرد چرا كه از بين ميروند. بنابراين اگر شهرداري ميخواهد دراين فصل جادهاي احداث كند چارهاي جز قطع درختان ندارد كه آن هم از ديد ما غيرقانوني و محكوم است.