کلیات
خلیجفارس نام آبراهی پراهمیت در آسیای غربی و منطقه خاورمیانه است که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبهجزیره عربستان قرار دارد. مساحت خلیجفارس ۲۳۷٬۴۷۳ کیلومتر مربع است و پس از خلیج مکزیک و خلیج هادسون سومین خلیج بزرگ جهان بهشمار میآید.
نام تاریخی
نام تاریخی این خلیج، در زبانهای گوناگون، ترجمه عبارت خلیجفارس یا دریای پارس بودهاست. همچنین در تمام سازمانهای بینالمللی نام رسمی این خلیج، «خلیجفارس» است. سازمان آبنگاری بینالمللی از نام خلیج ایران (خلیجفارس) برای این خلیج استفاده میکند.
زمین شناسی
زمینشناسان معتقدند که در حدود پانصد هزار سال پیش، صورت نخستین خلیجفارس در کنار دشتهای جنوبی ایران تشکیل شد و به مرور زمان، بر اثر تغییر و تحول در ساختار درونی و بیرونی زمین، شکل ثابت کنونی خود را یافت. خلیجفارس در آغاز، بسیار پهناور بوده بهطوریکه تا اواخر دوره سوم زمینشناسی بیشتر جلگههای برازجان، بهبهان و خوزستان ایران تا کوههای زاگرس در زیر آب بودهاند.
از آخرین تغییرات خلیج فارس، این بوده که این خلیج، طی دوران آخرین عصر یخبندان (حدود ۷۰ تا ۱۱ هزار سال پیش) که آبوهوای زمین سردتر بوده و یخسارهای قطبی و یخچالهای کوهستانی گسترش یافتهاند، و در نتیجه به دلیل جذب آب اقیانوسها به یخسارهای قطبی و گسترش آنها، آب اقیانوسها و دریاها در طی این دوران پایین رفتهاست (بهطور میانگین ۱۲۰ متر).
در این مدت، جایی که امروزه به نام خلیجفارس میشناسیم، وجود نداشته و به صورت گودالی بسیار بزرگ بوده که رودخانه پهناور اروندرود به آن میریخته و در عمیقترین بخشهای آن، دریاچهها و برکههایی وجود داشتهاند؛ برخی بررسیها نشان میدهد که احتمالاً تمدنی در آن مناطق شکل گرفته، که با ورود و بالاآمدن سطح آب در خلیج فارس، بقایای آن به زیر آب رفتهاست.
پس از پایان آخرین عصر یخبندان در حدود ۱۱هزار سال پیش، و ذوبشدن یخهای قطبی و بالاآمدن آب اقیانوسها و دریاهای آزاد، سطح دریای عمان نیز بالا آمده و از طریق تنگه هرمز، آب به درون گودال بسیار بزرگی که امروزه به نام خلیج فارس میشناسیم، جاری شده و بهتدریج، به شکلی که امروز میبینیم درآمده است. گمانهزنیهایی وجود دارد که پس از خروج انسان هوموساپینس از آفریقا در حدود ۷۰هزار سال پیش، بستر خلیجفارس محل شکلگیری تمدن (ها) یی بوده که پس از پایان عصر یخبندان، آثار آن تمدن (ها) به زیر آب رفتهاست.
جغرافیا
خلیجفارس از شرق از طریق تنگه هرمز و دریای عمان به اقیانوس هند و دریای عرب راه دارد، و از غرب به دلتای رودخانه اروندرود، که حاصل پیوند دو رودخانه دجله و فرات و پیوستن رود کارون به آن است، ختم میشود. کشورهای ایران، عمان، عراق، عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در کناره خلیجفارس هستند. در این میان سواحل شمالی خلیجفارس تماماً در جغرافیای سیاسی ایران قرار دارند. به سبب وجود منابع سرشار نفت و گاز در خلیجفارس و سواحل آن، این آبراهه در سطح بینالمللی، منطقهای مهم و راهبردی بهشمار میآید.
خلیجفارس در ۲۴ تا ۳۰ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ تا ۵۶ درجه و ۲۵ دقیقه طول شرقی از نصفالنهار گرینویچ قرار دارد.
این خلیج توسط تنگه هرمز به دریای عمان و از طریق آن به دریاهای آزاد مرتبط است. از بین کشورهای همسایه خلیجفارس، کشور ایران دارای بیشترین مرز آبی مشترک با خلیجفارس است. طول مرز آبی کشور ایران با خلیجفارس، با احتساب جزایر در حدود ۱۸۰۰ کیلومتر و بدون احتساب جزایر در حدود ۱۴۰۰کیلومتر است.
طول خلیجفارس از تنگه هرمز تا آخرین نقطه پیشروی آن در جهت غرب در حدود ۸۰۵ کیلومتر است. عریضترین بخش خلیجفارس ۱۸۰ مایل (۲۹۰ کیلومتر) است. عمیقترین نقطه خلیجفارس با عمق ۹۳ متر در ۱۵ کیلومتری تنب بزرگ و کم عمقترین نقطه آن با عمقی بین ۱۰ تا ۳۰ متر در سمت غرب است. همچنین جزایر متعددی در خلیجفارس وجود دارند.
آب وهوا
آب و هوای خلیجفارس خشک و نیمه استوایی است. در تابستان دما گاهی تا ۵۰ درجه سانتی گراد میرسد و میزان تبخیر بیشتر از میزان آبهای وارده میشود. در زمستان دما تا ۳ درجه سانتی گراد هم گزارش شدهاست. در عین شوری زیاد آب خلیجفارس، ۲۰۰ چشمه آب شیرین در کف و ۲۵ چشمه آب کاملاً شیرین در سواحل آن جریان دارند که منشأ همگی آنها از کوههای زاگرس در ایران است.
آبهای شیرینی که وارد خلیجفارس میشوند عمدتاً محدود به روان آبهای کوههای زاگرس در ایران و کوههای ترکیه و عراق است. رودخانههای اروندرود، کارون، جراحی، مند، دالکی و میناببزرگترین و پرآبترین رودخانههایی هستند که به خلیجفارس میریزند که بیشتر سرچشمههای آنها در کوههای زاگرس قرار دارند. در کرانه جنوبی آبهای ورودی به خلیجفارس بسیار کم است که موجب بالا بودن رسوبات کربناتی در این بخش شدهاست. به دلیل محصور بودن، اثر اقیانوس بر خلیجفارس بسیار ناچیز است و به همین علت سرعت جریانهای زیرین و افقی آن بسیار کم و در حدود ۱۰ سانتیمتر در ثانیهاست.
شوری بیشتر خلیجفارس نسبت به اقیانوس موجب پیدایش جریان آبی از اقیانوس هند به خلیجفارس میشود که به موازات ساحل ایران و در جهت پادساعتگرد است. جریان ذکر شده با کاهش دما و شوری همراه است بهطوریکه در تنگه هرمز مقدار نمک ۳۶٬۶ گرم در لیتر و در انتهای شمال غربی و در دهانه کارون در حدود ۴۰ گرم در لیتر است. میزان بارندگی در سواحل جنوبی کمتر از ۵ سانتیمتر در سال و در سواحل شمالی بین ۲۰ تا ۵۰ سانتیمتر در سال است.
نام خلیجفارس
خلیجفارس و مترادفهای آن در سایر زبانها، اصیلترین نام و نامی است بر جای مانده از کهنترین منابع، که از سدههای پیش از میلاد بطور مستمر در همه زبانها و ادبیات جهانی استفاده شدهاست و با پارس، فارس، ایران و عجم ـ. نامهای ایران ـ. و معادلهای آن در سایر زبانها گره خوردهاست. گرچه این آبراهه در همه متون تاریخی و جغرافیایی عربی خلیجفارس و بحر فارس نامیده شدهاست با این حال، این نامگذاری از دهه ۱۳۳۰ خورشیدی از سوی ملیگرایان عرب مورد چالش واقع شدهاست.
در سالهای اخیر بسیاری از دانشمندان غربی و عربی و مسلمان در خصوص قدمت نام خلیجفارس یا علت تحریف نام خلیجفارس اظهار نظرهای مستندی داشتهاند که مجموعه این اعترافات در کتاب اسناد نام خلیجفارس، میراثی کهن و جاودان نوشته محمد عجم و در وب سایت مرکز مطالعات خلیجفارس و دریای پارس جمعآوری شدهاست.
جزایر ایرانی خلیجفارس
از میان جزایر خلیجفارس بیش از ۳۰ جزیره مسکونی و غیرمسکونی آن متعلق به کشور ایران است. برخی از این جزایر به علت کشند آب (جذر و مد) در زیر آب قرار میگیرند و غیرمسکونی هستند. جزایر غیرمسکونی خلیجفارس به عنوان زیستگاه مرجانهای دریایی، محل تخمگذاری پرستوهای دریایی و لاکپشتها و هم چنین زیستگاه انواع پرندگان مهاجر از اهمیت ویژه جهانی برخوردار است. بزرگترین جزیره این خلیج قشم نام دارد.
اهمیت خلیجفارس
خلیجفارس در واقع محور ارتباط بین اروپا، آفریقا، آسیای جنوبی و جنوب شرقی است. از نظر راهبردی در منطقه خاورمیانه، به عنوان بزرگترین و مهمترین مرکز ارتباطی بین این سه قارهاست و بخشی از یک سیستم ارتباطی شامل اقیانوس اطلس، دریای مدیترانه، دریای سرخ و اقیانوس هند است. به همین دلیل از دیرباز مورد توجه قدرتهای جهانی و هم چنین بازرگانان و تجار دنیا بودهاست. هم چنین این منطقه منبع مهم انرژی جهان است. در مجموع خلیجفارس از نظر جغرافیای سیاسی، استراتژیک، انرژی و تاریخ و تمدن یک پهنه آبی مهم و حساس در دنیا محسوب میشود.
بزرگترین عامل اهمیت خلیجفارس وجود معادن سرشار نفت و گاز در کف بستر و سواحل آن است بهطوریکه این منطقه را «مخزن نفت جهان» نام نهادهاند. خلیجفارس مسیر انتقال نفت کشورهای ایران، عراق، کویت، عربستان و امارات متحده عربی است، و به همین سبب، منطقهای مهم و راهبردی بهشمار میآید. در حدود ۳۰ درصد نفت جهان از منطقه خلیجفارس تأمین میشود که این مقدار گاهی افزایش و گاهی کاهش مییابد. نفت تولید شده در حوزه خلیجفارس باید از طریق این پهنه آبی و از راه تنگه هرمز به سایر نقاط جهان حمل شود.
خلیجفارس از نظر ذخایر نفتی در مقایسه با سایر نقاط جهان دارای مزایای زیادی مانند سهولت استخراج، هزینه پایین تولید، مازاد ظرفیت تولید، کیفیت بالای نفت خام منطقه، سهولت حمل و نقل، توان بالای تولید چاهها و امکان کشف ذخایر جدید نفتی وسیع در منطقه است. طبق آخرین برآوردهای انجام شده حوزه خلیجفارس در حدود ۷۳۰ میلیارد بشکه ذخیره نفت اثبات شده و بیش از ۷۰ تریلیون مترمکعب گاز طبیعی را در خود جای دادهاست.
همچنین بندرهای مهمی در حاشیه خلیجفارس وجود دارد که از آنها میتوان بندرعباس، بوشهر، بندرلنگه، کیش، خرمشهر و بندر ماهشهر در ایران، و شارجه، دوبی وابوظبی را در امارات متحده عربی و بندر بصره و فاو در عراق را نام برد.
اهمیت نظامی-راهبردی
از منظر نظامی، وجود پایگاههای نظامی متعدد اعم از دریایی، هوایی و زمینی در منطقه خلیجفارس که عمدتاً متعلق به کشورهای آمریکا و انگلستان هستند و هم چنین حضور ناوهای جنگی کشورهای غربی به ویژه آمریکا در آبهای خلیجفارس، اهمیت نظامی و راهبردی خلیجفارس را نمایان میسازد. جنگ نفتکشها که در جریان جنگ ایران و عراق رخ داد یکی از عوامل حضور نظامی کشورهای غربی به ویژه آمریکا در خلیجفارس شد. اهمیت نظامی-راهبردی خلیجفارس بهطور ویژه در جریان جنگ ایران و عراق، جنگ خلیجفارس و جنگ عراق آشکار شد.
رییس پژوهشگاه ملی اقیانوسشناسی و علوم جوی با تاکید بر اینکه اثرات فعالیتهای انسانی در تخریب محیط زیست خلیج فارس وزن بیشتری دارد، گفت: مطالعات نشان میدهد که کرمهای ضد آفتابی که غواصان استفاده میکنند نیز در سفیدشدگی مرجانهای این حوضه آبریز تاثیرگذار است، ضمن آنکه کارخانههای آبشیرینکن کشورهای حاشیه خلیج فارس اثرات نامطلوبی بر خلیج فارس در پی دارند.
کد خبر: ۹۷۵۴۳۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۱
حضرت آیت الله خامنه ای فرمودند: خلیج فارس خانهی ما و جای حضور ملت بزرگ ایران است؛ ساحل خلیج فارس به اضافه ی سواحل زیادی از دریای عمان، متعلق به این ملت است.
کد خبر: ۹۷۵۴۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۱
دکتر محسن رضایی در گفتوگو با شبکه الجزیره
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، امشب (دهم اردیبهشت ساعت ۲۳:۳۰ به وقت تهران) در برنامه زنده "بلا حدود" شبکه بین المللی الجزیره به بررسی مسائلی چون تحولات کرونایی در ایران و جهان، پیامدهای کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی و چالشهای اخیر ایران و آمریکا در منطقه خلیج فارس و... پرداخت.
کد خبر: ۹۷۵۳۷۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۱
کد خبر: ۹۷۵۳۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۱
سخنگوی وزارت خارجه روسیه با اشاره به تحولات اخیر در خلیج فارس خواستار خویشتنداری حداکثری ایران و آمریکا در خلیج فارس شد.
کد خبر: ۹۷۵۳۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۰
فوتونیوز
حمید بعیدی نژاد در صفحه توییترش نوشت: دستورالعمل دبیرخانه سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۴ می ۱۹۹۹: نام آبراهی که میان جمهوری اسلامی ایران و شبه جزیره عربی قرار دارد، « خلیج فارس » میباشد و در اسناد و انتشارات سازمان ملل متحد، لازم است از نام کامل خلیج فارس استفاده شود. روز خلیج همیشه فارس گرامی باد.
کد خبر: ۹۷۵۳۴۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۰
سفیر ایران در لندن بر نام آبراهی که میان جمهوری اسلامی ایران و شبه جزیره عربی قرار دارد به عنوان خلیج فارس تاکید کرد.
کد خبر: ۹۷۵۳۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۰
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۹۷۵۳۲۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۰
فرمانده نیروی دریایی سپاه بیان کرد
فرمانده نیروی دریایی سپاه گفت: رهبر معظم انقلاب اسلامی نسبت به خلیج فارس تعصب خاصی دارند؛ ایشان همیشه میفرمایند جزایر خلیج فارس باید با نام اصلیاش خوانده شود.
کد خبر: ۹۷۵۲۴۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۰
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۹۷۵۲۳۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۰
دهم اردیبهشت؛
"کشتی یونانی" در سال ۱۳۲۲ توسط شرکت "ویلیام همیلتون" در "گلاسکو" با وزن ۷۰۶۱ تن و طول ۱۳۶ متر ساخته شد. این کشتی در ۴ مرداد ماه ۱۳۴۵ و در نزدیکی روستای «باغو» در ساحل خلیج فارس در جزیره کیش به گِل نشسته است.علت به گل نشستن کشتی یونانی همچنان در پرده ای از ابهام است. این کشتی به تدریج از جاذبه گردشگری خلیج فارس به زباله زیست محیطی این منطقه تبدیل شده است.
کد خبر: ۹۷۵۲۰۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۰
درباره به مخاطره افتادن شناورهای ایران
فرمانده کل سپاه گفت: به واحدهای رزمی خودمان دستور دادیم تا در صورتیکه آمریکایی ها برای شناورهای ما خطری ایجاد کردند آنها را مورد هدف قرار دهند.
کد خبر: ۹۷۴۱۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۰۴
سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست رسانهای هفتگی خود که از طریق فضای مجازی انجام شد، به بیان مواضع جمهوری اسلامی ایران درباره موضوعات مختلف پرداخت و به سوال خبرنگاران پیرامون مسائل سیاست خارجی ایران پاسخ گفت.
کد خبر: ۹۷۳۴۶۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۰۱
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۹۷۳۳۹۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۰۱
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۹۷۳۳۷۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۳۱
قایقهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اقدامی اقتدارآفرین، شناور آمریکایی را که در حال عبور از خلیج فارس بود احاطه کردند. این اقدام پیام روشنی بود مبنی بر اینکه، خلیج فارس جای یانکیها نیست.
کد خبر: ۹۷۳۰۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۳۰
کد خبر: ۹۷۲۸۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۲۸
خبرنگار دفاعی شبکه «فاکسنیوز» نوشت، وزیر دفاع آمریکا درباره رویارویی شناورهای ایران با کشتیهای جنگی آمریکا، شلیک موشک توسط کره شمالی و نزدیک شدن هواپیمای روسی به یک هواپیمای جاسوسی آمریکا را «رویدادی معمول» توصیف کرده است
کد خبر: ۹۷۲۸۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۲۸
بامداد پنجشنبه تنشی میان ناوگان دریایی آمریکا و قایقهای تندروی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در منطقه خلیج فارس رخ داد که بار دیگر توجهات را به این نقطه استراتژیک معطوف ساخت. در همین زمینه، سنتکام مرکز فرماندهی نیروهای آمریکا در خلیج فارس ، بامداد پنجشنبه با انتشار تصاویری ادعا کرد، یازده قایق تندرو ایرانی به ناوگان دریایی آمریکایی نزدیک شدند.
کد خبر: ۹۷۲۷۶۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۲۸
تصاویر منتشره توسط آمریکاییها نشان میدهد که قایقهای سپاه شناور آمریکایی را که در حال عبور از خلیج فارس است را احاطه کردهاند.
کد خبر: ۹۷۲۷۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۲۸