کلیات
سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی که به اختصار سامانه نیما نام گرفته‌است از تاریخ ۲۸ بهمن ۱۳۹۶ به صورت آزمایشی و به شکل رسمی از تاریخ ۳ اردیبهشت ۹۷ شروع به کار کرد. قرار است این سامانه بستری امن برای برای خرید و فروش ارز باشد.
نحوه فعالیت سامانه
بازرگانان درخواست‌های غیربانکی خود را برای تأمین ارز در سامانه‌ی جامع تجارت ثبت می‌کنند سپس این درخواست به شکل خودکار به این سامانه منتقل می‌شود و سپس این درخواست برای صرافی‌ها قابل مشاهده می‌شود.
فلسفه شکل گیری
بانک مرکزی بهمن‌ماه سال ۱۳۹۶ با راه‌اندازی سامانه‌ی «نیما»، مقدمات سامان بخشیدن به بازار ارز کشور را فراهم کرد. سامانه‌ی نیما در واقع مخفف عبارت «نظام یکپارچه‌ی معاملات ارزی» محسوب می‌شود و با هدف تسهیل تأمین ارز و ایجاد فضای امن برای خریداران و فروشندگان ارز راه‌اندازی شده است. سامانه‌ی یادشده بدین منظور طراحی شده تا متقاضیان خرید ارز بتوانند درخواست خود را در یک بستر یکپارچه در اختیار فروشندگان ارز قرار دهند و فروشنده‌ای که تمایل به ارائه‌ی خدمات دارد، بتواند در بستری سالم و رقابتی، پیشنهاد خریدار ارز را پاسخ دهد. سامانه‌ی نیما در واقع بستری آنلاین برای خرید و فروش ارز است.
الزامات استفاده توسط بازرگانان
بازرگانان می‌توانند با مراجعه به سامانه‌ی جامع تجارت، درخواست خود را برای تأمین ارز ثبت سفارش‌های غیر بانکی ثبت کنند. پس از ثبت سفارش و با توجه به هماهنگی صورت‌گرفته بین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت، این درخواست به‌صورت خودکار و برخط به سامانه‌ی نیما انتقال پیدا می‌کند و در نتیجه درخواست خرید ارز بازرگانان توسط صرافی‌ها مشاهده می‌شود و در صرافی‌ها می‌توانند پیشنهاد خود را ارائه کنند.
روش تأمین ارز مورد نیاز
به‌صورت کلی فرایند تأمین ارز مورد نیاز واردکنندگان کالا و متقاضیان ارز به دو روش صورت می‌پذیرد. یکی از روش‌های مورد نظر از طریق بانکی است که طی آن واردکننده ثبت سفارش را انجام می‌دهد و بانک مرکزی از طریق پرتال ارزی، ارز را تأمین می‌کند و از طریق روابط بین کارگزاری بانک‌های ایران و سایر کشور‌ها، پرداخت‌ها به فروشندگان خارجی صورت می‌پذیرد. شیوه‌ی دیگر، تأمین ارز غیر بانکی است که در آن سیستم بانکی دخالت ندارد و صرافی‌ها به‌عنوان مهره‌ی اصلی در تبادل پول ایفای نقش می‌کنند. بانک مرکزی روش غیر بانکی برای تأمین و انتقال ارز را زایید‌ه‌ی تحریم‌های بانکی اعلام کرده است. متقاضیان خرید ارز به طریق غیر بانکی می‌توانند با استفاده از سامانه‌ی نیما اقدام به ثبت درخواست کنند و سپس در صورت پیشنهاد از سوی صرافی‌ها برای ارائه‌ی خدمات، گزینه‌های موجود را مشاهده و از بین پیشنهادات ارائه‌شده، مورد مطلوب را انتخاب کنند.
نقش آفرینی به عنوان حلقه مفقوده سامانه تجارت و پنجره واحد تجارت فرامرزی
سامانه‌ی نیما به‌عنوان حلقه‌ی مفقوده بین سامانه‌ی جامع تجارت و سامانه‌ی پنجره‌ی واحد تجارت فرامرزی ایفای نقش می‌کند. یکی دیگر از مزایای استفاده از سامانه‌ی نیما، دسترسی تجار به طیف گسترده‌ای از صرافی‌های بانکی و تضامنی است و از این رو نیما می‌تواند رقابت سالمی بین صرافی‌های موجود در این سیستم ایجاد کند.
بازیگران اصلی سامانه نیما
بنا بر اطلاعات، ولی الله سیف، (رئیس پیشین بانک مرکزی) سامانه‌ی نیما چهار بازیگر اصلی دارد:
واردکنندگان کالا و خدمات به‌عنوان متقاضیان ارز
صادرکنندگان کالا و خدمات (شامل دولت به‌عنوان صادرکننده‌ی نفت) به‌عنوان عرضه‌کننده‌ی ارز
واسطه‌گران شامل بانک‌ها و صرافی‌ها که منابع را از سمت عرضه‌کنندگان به متقاضیان هدایت می‌کنند
سیاستگذار که بر اساس پیش‌بینی منابع و مصارف، نرخ، دامنه‌ی آزادی نرخ، اولویت‌ها و سقف مصارف را از طریق سامانه کنترل می‌کند
سامانه‌ی نیما سه ویژگی اصلی دارد؛ این سامانه داده‌ها و اطلاعات کامل و واقعی از عرضه و تقاضای ارز را فراهم می‌کند. همچنین باید به فرایند تأمین منابع و تخصیص مصارف ارزی در یک ساختار یکپارچه اشاره کرد. در نهایت سامانه‌ی نیما علاوه بر پوشش نیازمند‌های کلان مربوط به تجارت، قابلیت پوشش نیازهای خرد مردم نظیر ارز‌های مسافرتی، درمانی و دانشجویی را هم دارا است.
در مورد سامانه نیما در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
