در مورد گرد و غبار در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

 

کلیات

گرد و غبار یا ریزگرد توده‌ای از ذرات جامد ریز غبار و گاه دود و … است که در جو پخش شده و دید افقی را میان ۱ و ۲ کیلومتر محدود می‌کند و برای بیماران تنفسی بسیار زیان‌آور است. ریزگرد همچنین گاه باعث بروز پدیدهٔ ماه آبی می‌شود.

در مریخ ریزگرد رویدادی تقریباً همیشگی است که گاه تا ارتفاع ۳۰ کیلومتری (بیش از ۵ برابر ارتفاع کوه دماوند از سطح دریا) بالا می‌رود و در فصل تابستان شدت گرفته و طوفان‌های دیدی را ایجاد می‌کند. یکی از دلایل بسیاری از انقراض‌های بزرگ تاریخ - از جمله انقراض دایناسورها - پدیدهٔ ریزگرد است، زیرا این پدیده در موارد بحرانی با جلوگیری از تابش نور خورشید به زمین موجب زمستان جهانی می‌شود. نمونه‌ای از چنین رویدادی در تاریخ بشر در سال ۱۸۱۶ میلادی و به دنبال فوران کوه تامبورا روی داد که سال بی تابستان نام گرفت.

ریزگرد در ایران

در ایران سرچشمهٔ اصلی ریزگرد باد شُمال است. این باد که از خرداد تا خرداد فعال است، در شمال خاورمیانه شکل می‌گیرد و با گذر از کوه‌های ترکیه و شمال عراق، مانند قیفی به بیابان‌های عراق و سوریه سرازیر می‌شود و تا خلیج فارس و رسیدن به آب‌های آزاد پیش می‌رود. جریان‌های خشک هوای عربستان و عدم توجه به محیط زیست و بیابان‌زدایی در عراق باعث خشک‌شدن بسیاری از باتلاق‌های عراق و ایجاد نواحی غبارساز شده‌است. در گذشته سه کشور ایران، عراق، و عربستان به‌صورت مشترک هزینه‌های مالچ‌پاشی این زمین‌ها را تأمین می‌کردند و تمام زمین‌ها در فصل خاصی از سال مالچ‌پاشی می‌شدند. مالچ نوعی فراوردهٔ چسبندهٔ نفتی است که برای تثبیت شن‌های روان در بیابان‌ها استفاده می‌شود. جنگ عراق و تغییر رویهٔ این دولت‌ها در دههٔ ۲۰۰۰ میلادی سبب فراموشی این کار، و در نتیجه افزایش ریزگرد در خوزستان، غرب ایران، و سرانجام تقریباً در سراسر ایران شد. توفان اخیر، که به گفتهٔ برخی اهالی بغداد بدترین توفان غبار زندگیشان بوده‌است، سبب بیشترین میزان ریزگرد در سه دههٔ اخیر ایران شد و ترکیب غبار با آلاینده‌های شهری ریزگرد خطرناکی را تولید کرد که صدها شهروند را به بیمارستان کشاند.

عوامل ریشه‌ای در به وجود آمدن ریزگرد در ایرانی

طی چند دهه اخیر بین کشور عراق و ترکیه کشمکش فراوانی بر سر به دست آوردن منابع آب وجود دارد که باعث شد ترکیه با ساختن چندین سد به روی رود دجله باعث کاهش شدید آب این رودخانه شود. همچنین دولت عراق در زمان صدام با کانال کشی و انتقال آب رود دجله باعث شد آب رود دجله به شدت کاهش و در نتیجه این کاهش تعدادی از تالاب‌های منطقه دچار آسیب و خشکی شود و بیابان‌های عراق رشد فراوانی کنند. از سوی دیگر کشور عربستان که در رؤیای تبدیل شدن به بزرگترین صادرکننده گندم جهان بود شروع به استخراج آبهای فسیلی از عمق ۱۰۰۰ متری زمین کرد که پس از مدتی با تمام شدن منابع آب این رؤیا ناتمام ماند اما تأثیر بدی در سفره‌های آب زیر زمینی داشت که خود عامل افزایش بیابان بود. همچنین توقف چند ساله عملیات مالچ پاشی باعث شده با کمترین وزش باد که متأسفانه جهت آن همیشه از سمت عراق به ایران است غبار بزرگی بلند شود که امروزه حتی تا نواحی مرکزی ایران هم می‌رسد.

افزایش ریزگرد در سالهای اخیر

دربارهٔ علت افزایش ریزگرد اخیر همچنان نظر یکسان یا فراگیری وجود ندارد. برخی آن را همچنان شدت یافته پدیده (شمال یا شمل) می‌دانند، برخی آن را به فرایند بیابان زایی در عراق، شدت یافته به دلیل مرداب زدایی در جنگ آمریکا، دانسته و دیگران آن را به شکل‌گیری پدیده‌های جوی دیگر در خاورمیانه نسبت می‌دهند. وجود مواد رادیو اکتیو در ریزگرد همچنان تأیید نشده اما شواهد غیررسمی از آن خبر می‌دهند. "پروژه ریزگرد" در حال حاضر، بخش بزرگی از تحقیقات آکادمیک و ژورنالیستی فارسی و انگلیسی را درباره این پدیده گرد آوری کرده‌است.

تغذیه در گرد وغبار

در شرایط نامناسب هوا و خصوصاً هوای با بوی بدها، علاوه بر استفاده از ماسک یا وسایل کمکی در تصفویه هوا، رعایت نکات تغذیه‌ای نیز بسیار حایز اهمیت است. استفاده از مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان، میوه‌ها و سبزیجات با برگ‌های سبز می‌توانند اثرات نامطلوب ناشی از گرد و غبار را کاهش دهند. بهتر است استفاده از فست فودها، غذاهای حاوی مواد افزودنی و آلرژی زا، محدود شود ضمن اینکه مصرف لبنیات به خصوص شیر و غذاهای دریایی و موتد غذایی حاوی امگا۶ توصیه می‌شود.

در مورد گرد و غبار در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

سخنگوی سازمان اورژانس استان تهران از افزایش تعداد تماس‌ها و ماموریت‌های قلبی و تنفسی اورژانس در روزهای گذشته و در پی آلودگی هوا خبر داد.
کد خبر: ۱۳۱۶۳۵۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۹

سرپرست دبیر ستاد ملی سیاست‌گذاری مدیریت پدیده گرد و غبار از انجام همکاری‌های بین‌المللی ایران در زمینه مقابله با آلودگی هوا و گرد و غبار خبر داد.
کد خبر: ۱۳۱۶۳۲۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۹

عضو هیأت‌مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایران، در یک هشدار جدی اعلام کرد: گرد و غبار برخاسته از تالاب خشک‌شده بندعلی‌خان در جنوب ورامین، به دلیل ورود فاضلاب‌های صنعتی به این منطقه، حاوی مواد بسیار سمی همچون آرسنیک و سیانور است.
کد خبر: ۱۳۱۶۲۲۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۸

نبض خبر
مدیر شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفت: «مردم به گرد و غبار عادت کنند؛ از سال‌های آینده در کشور تداوم خواهد داشت.» اظهارات قابل تامل فاطمه کریمی را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۳۱۵۸۸۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۷

در حالی که آسمان تهران برای چندمین روز متوالی در مه گرد و غبار فرو رفته، معاون زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، از تالاب خشک شده صالحیه در جنوب غربی تهران به عنوان مهمترین کانون فعال گرد و غبار در پایتخت نام برد و اعلام کرد: تشدید خشکسالی، وزش بادهای منطقه‌ای و فعال شدن کانون‌های داخلی شرایط پایدار آلودگی هوا را رقم زده است.
کد خبر: ۱۳۱۵۸۳۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۷

کیفیت هوا در سه شهرستان نظرآباد، کرج و ساوجبلاغ استان البرز دوشنبه شب با شاخص ۵۰۰، خطرناک اعلام شد.
کد خبر: ۱۳۱۵۷۸۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۶

سازمان هواشناسی به دلیل وزش باد شدید و خیزش گرد و خاک و افزایش غلظت آلاینده‌ها، برای ۲۱ استان هشدار سطح نارنجی صادر کرده است.
کد خبر: ۱۳۱۵۷۸۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۶

شاخص کیفیت هوای شهر قم با عدد ۳۰۹ به علت آلاینده ذرات معلق در وضعیت خطرناک قرار دارد.
کد خبر: ۱۳۱۵۷۶۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۶

در روزهای اخیر، هوای شهر تهران به‌شدت تحت تأثیر پدیده گردوغبار قرار گرفته است و شدت آلودگی هوا در تهران تا جایی پیش رفت که شب گذشته، یکشنبه‌شب، شاخص کیفیت هوا (AQI) در برخی ایستگاه‌ها به عدد بی‌سابقه 500 رسید؛ عددی که نشان‌دهنده وضعیت «بسیار خطرناک» است و سلامت تمامی گروه‌های جامعه را تهدید می‌کند.
کد خبر: ۱۳۱۵۶۵۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۶

سازمان هواشناسی طی پنج روز آینده برای ۶ استان واقع در نوار شمالی کشور رگبار و رعد و برق پیش‌بینی کرد.
کد خبر: ۱۳۱۵۴۴۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۵

شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اعلام کرد: در حال حاضر کیفیت هوای تهران با شاخص ۱۵۹ در وضعیت قرمز و ناسالم برای همه افراد جامعه قرار دارد.
کد خبر: ۱۳۱۵۳۰۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۴

در پی تداوم وزش باد و خیزش گرد و خاک، کیفیت هوای استان تهران در شرایط «بسیار ناسالم» قرار گرفت است.
کد خبر: ۱۳۱۵۰۷۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۲

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت شهرداری تهران گفت: در صورت تداوم شرایط اقلیمی و جوی کنونی تا چندسال آینده، ماندگاری گرد و غبار در هوای پایتخت دور از انتظار نیست.
کد خبر: ۱۳۱۵۰۶۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۲

افزایش آلودگی هوا در خوزستان در سه روز گذشته بیش از یک هزار و ۲۰۰ نفر را به دلیل مشکلات قلبی - تنفسی به مراکز درمانی کشانده است.
کد خبر: ۱۳۱۴۷۲۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۰

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان تهران از احتمال کاهش کیفیت هوا و افزایش غلظت ذرات معلق خبر داد.
کد خبر: ۱۳۱۴۱۲۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۷

به دلیل خیزش شدید گردوغبار، استان قم در روز هشتم تیرماه تعطیل شد.
کد خبر: ۱۳۱۴۱۱۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۷

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران اعلام کرد: کاهش کیفیت هوا و افزایش غلظت ذرات معلق در تهران تا شنبه تداوم دارد.
کد خبر: ۱۳۱۳۵۱۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۴

کیفیت هوای کلانشهر مشهد در هفدهمین روز خرداد ماه اگرچه با کاهش نسبی حجم آلاینده‌ها رو به روست اما همچنان برای پنجمین روز پیاپی آلوده است و در شرایط «ناسالم» برای تنفس شهروندان قرار دارد. وزارت بهداشت چند روز پیش برای ساکنان مشهد هشدار خود مراقبتی صادر کرد.
کد خبر: ۱۳۱۰۲۲۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۱۷

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: هشدار خود مراقبتی برای شهروندان مشهدی طی روزهای پنجشنبه و جمعه هفته جاری صادر شده است.
کد خبر: ۱۳۰۹۸۶۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۱۵

استان یزد فردا به دلیل آلودگی هوا، غلظت گردوغبار و آلایندگی تعطیل اعلام شد.
کد خبر: ۱۳۰۷۷۲۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۰۴