کلیات
قرهباغ (ارمنی: Ղարաբաղ; ترکی آذربایجانی: Qarabağ) یک منطقه جغرافیایی در شرق ارمنستان و جنوب غربی آذربایجان است که از ارتفاعات قفقاز کوچک تا زمینهای پست بین رودخانههای کر و ارس کشیده شدهاست. همچنین قرهباغ یکی از تقسیمات سیاسی ایران از دوره صفویه به این سو بود که پس از عهدنامه گلستان به روسیه تزاری واگذار شد.
تا ۱۸۴۰ این منطقه همچنان با عنوان ایالت قرهباغ شناخته میشد، اما پس از آن به بخش شوشا تغییر نام یافت، در اتحاد جماهیر شوروی بخشهایی از آن به جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی پیوست، بخش زنگهزور به جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی واگذار شد و پس از اشغال این منطقه توسط واحدهایی از ارتش شوروی در معیت نیروهای ارمنستان بخش کوهستانیاش که قسمتی از ساکنان آن را ارامنه تشکیل میدادند با عنوان جمهوری آرتساخ اعلام استقلال کرد.

ریشهشناسی
نام قرهباغ از دو کلمه ترکی قره و فارسی باغ به معنی باغ سیاه یا باغ بزرگ به وجود آمدهاست. این نام اولین بار در منابع گرجی و ایرانی در قرن سیزده و چهارده میلادی آمدهاست. نام آرتساخ در سنگنبشتههای اورارتو دوران پادشاهی «آیرارات»، اوشاکان کنونی) به صورتهای «آرداخونی» یا «اوردخینی» و «اوردخه» قید شدهاست که نام آرتساخ از آن مأخوذ است و سرزمینی به این نام در هزاره اول (پیش از میلاد) جزو پادشاهی آیرارات و سپس یرواندیان (دودمان اروندی) قرار داشت. استرابون در (کتاب جغرافیای) خود قسمت سمت راست رود کورا (محل کنونی قره باغ) را با نام «ارخیستینا» (Orkhistene) به عنوان یک ایالت «هایک بزرگ» (ارمنستان بزرگ) - (ارمنستان = هایاستان) دانسته که به خاطر سوارکارانش شهرت داشتهاست.
تاریخچه
در دوره صفویه قرهباغ به مرکزیت گنجه یکی از بیگلربیگیهای ایران بود. مقام بیگلربیگی که در قرن دهم بهطور موروثی به سران ایلات چادرنشین قزلباش میرسید، در قرهباغ در اختیار یکی از شاخههای ایل قاجار بود. در این دوره محال خمسه ارامنه شامل دیزاق، ورنده، خاچین، چلهبرد و طالش و همچنین برکشاط و خانهای ایل جوانشیر و اتوزیکی تابع این بیگلربیگی بودند.
در ۱۱۵۶ هجری قمری، ملک یکن ضابط محال خمسه ارامنه از بیگلربیگیهای گنجه و تفلیس، به خاطر گرفتن چریک از ارامنه به نادرشاه افشار شکایت کرد، نادر نیز طی فرمانی مطالبه چریک از محال خمسه ارامنه را منع کرد بعدتر نیز به گفته عباسقلیآقا باکیاخانوف «حکام گنجه و قراباغ نیز به لقب زیاد اوغلی قاجار از پل خدا آفرین تا قریه شولاور گرجستان بالاتر از پل سنق حکمرانی مینمودهاند. چون در شورای کبرای مغان به سلطنت نادر شاه رضا نداده و در طلب استقرار دولت صفویه بودند، نادرشاه نیز بعد از تمکن بر سریر سلطنت ایران به مقام کسر حشمت و اقتدار ایشان برآمده بسیاری از اهالی قراباغ را به خراسان کوچانده ملکان برگشاط و خمسه را از تحت اختیار ایشان به در کرده و به سردار آذربایجان سپرد» در ۱۱۶۱ هجری شمسی، پناهخان جوانشیر مشهور به پناه علیبیگ ساروجلوی جوانشیر از عادلشاه افشار لقب خانی گرفت و به حکومت قرهباغ منصوب شد.
وی در زمان شاهعباس دوم از ترکستان به قرهباغ آمدهبود و در زمان نادرشاه جارچیباشی بود، اما بعدتر مورد خشم نادر قرار گرفته بود و از ترس وی به کوهستانهای قرهباغ گریختهبود. رسیدن به این مقام بدون همکاری ارامنه ممکن نمیشد، پناهخان در این راه با ملک شاه نظربیگ حاکم ورنده متحد شد و وی را به حکومت خاچین گمارد و به همراه وی حکام دنزاق، چلهبرد و طالش را کنار زد. همچنین پناهخان به درخواست ملکشاه نظربیگ قلعه پناهآباد را ساخت که بعدها به شوشی شهرت یافت.
پس از بینتجیهماندن درگیری پناهخان با فتحعلیخان افشار، فتحعلیخان که پیشنهاد صلح دادهبود با نیرنگ ابراهیمخلیلخان فرزند پناهخان را به اسارت به ارومیه برد. پناهخان نیز برای نجات پسرش با لشکر کریمخان زند که برای سرکوب فتحعلیخان آمدهبود همراه شد. پس از آن کریمخان پناهخان را با خود به شیراز برد و ابراهیمخلیلخان را به حکومت قرهباغ منصوب کرد. تا پیش از برآمدن آقامحمدخان، ابراهیمخلیلخان نه تنها بر قرهباغ که بر ایروان، نخجوان و گنجه نیز حکم راند.
آقامحمدخان قاجار پس از نشستن بر تخت، از ابراهیمخلیلخان خواست تا از دولت مرکزی اطاعت کند، وی نیز در ۱۲۰۷ پسرعمویش عبدالصمدبیگ را به رسم گروگان به تهران فرستاد و ابراز اطاعت کرد. اما در جریان یکی از درگیریهای آقامحمدخان و زندیان عبدالصمدبیگ فراری ناموفق انجام داد و به همین دلیل نیز به دست شاه قاجار کشتهشد. این مسئله و اینکه ابراهیمخلیلخان آقامحمدخان را همانند بسیاری از دیگر رقبایش میدید به تیرگی روابط این دو انجامید. در ۱۲۰۹ آقامحمدخان به قصد تسخیر قرهباغ از ارس گذشت، در محاصره قلعه شوشی جوادخان قاجار و ملیک مجنون چلهبردی و نیروهای ارمنی وی را همراهی میکردند. به علت نداشتن توپهای قلعهکوب، خان قاجار نتوانست قلعه را فتح کند و به پیشنهاد ملیک مجنون به تفلیس لشکرکشی کرد. با فتح تفلیس و متواری شدن اراکلیخان، دیگر خانهای قفقاز اظهار اطاعت کردند، آقامحمدخان که در پی تسلیم ابراهیم خلیلخان بود در نهم ذیحجه ۱۲۱۱ عازم شوشی شد، ابراهیم خلیلخان نیز از ترس به داغستان گریخت، در همان زمان آقامحمدخان در کنار قلعه شوشی به قتل رسید. با شنیدن این خبر ابراهیمخلیلخان به شوشی بازگشت و قدرتی بیش از پیش یافت.
ابراهیمخلیلخان جنازه آقامحمدخان را با احترام در شوشی دفن کرد و منتظر دستور از تهران ماند. با برتخت نشستن فتحعلیشاه خان سیاستی دوگانه را در پیش گرفت. از سویی اطاعت خود از دربار تهران را نشان میداد به گونهای که پسرش ابولفتحخان را به نزد شاه ایران فرستاد و دخترش آغابگم معروف به آغاباجی را نیز به عقد او درآورد دوباره به خانی قراباغ رسید، از سوی دیگر استقلال خویش و توافق بر قدرتهای همجوار را با رابطه حسنه با روسیه حفظ میکرد.
با ورود ژنرال پاول سیسیانوف به قفقاز، ابراهیمخلیلخان رسماً به اطاعت روسها درآمد و قرهباغ را به روسها واگذار کرد. در ۱۲۱۸ سیسیانوف پس از سه روز محاصره گنجه را گشود، در این درگیری جوادخان زیاد اوغلی قاجار، آخرین خان گنجه و ملیک مجنون چلهبردی کشتهشدند. ملیک مجنون پیشتر بر اثر فشارهای ابراهیمخلیلخان، به همراه هزار خانواده ارمنی به گنجه پناه بردهبود و جوادخان ایشان را در محله شامشاری اسکان دادهبود و ملیک را مسئول ارامنه کردهبود.
عباس میرزا ولیعهد ایران پس از آگاهی از پیمان روسها و ابراهیمخلیلخان برای سرکوب وی از آذربایجان به قرهباغ لشکر کشید و توانست در دو نبرد نیروهای خان را که روسها نیز همراهیاش میکردند شکست دهد. در ۱۲۲۰ خان سیسیانوف را به قلعه شوشی راهداد و فرمانده روس اختیار قلعه را به دست گرفت. خان که از این شرایط ناراضی بود به عباسمیرزا نامه نوشت و شفاعت خود را نزد شاه خواستار شد. اما در ۱۲۲۲ روسها که توسط نوه خان، جعفرقلیخان از ارتباط وی با ایران آگاه شدهبودند شبانه او و ۳۱ تن از بستگاناش از جمله دختر و همسرش را به قتل رساندند.
پس از قتل ابراهیمخلیلخان، روسها نه تنها قرهباغ را به جعفرقلیخان نسپردند بلکه قصد تبعید وی به سیبری را داشتند، خان نیز که از دست روسها گریخته بود به همراه ایل جبرائیللو به ایران آمد و عباسمیرزا وی را حاکم قراجهداغ کرد. پس از دوره دوم جنگهای ایران و روسیه در ربیعالاول ۱۲۴۲ مهدیقلیخان یکی از فرزندان ابراهیمخلیلخان به دستور حکومت ایران، ایلات قرهباغ را به سوی قراجهداغ کوچ داد.
ایالت قرهباغ
پس از انعقاد قرارداد گلستان و ترکمانچای روسها اقدام به کوچاندن ارامنه ایران به منطقه تحت تسلط خود شدند و ایالات مسلماننشین ایروان و قره باغ را برای اسکان ارامنه تازهوارد در نظر گرفتند. پس از جنگهای عثمانی و روسیه ارامنه مناطق شرقی امپراطوری عثمانی که همراه روسها علیه عثمانیها وارد جنگ شده و پیروزیهایی بدست آورده بودند پس از عقبنشینی روسها مجبور مهاجرت به داخل مرزهای روسیه شده و ترکیب جمعیتی خاننشین ایروان و قره باغ را به نفع ارامنه تغییر دادند.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه و امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه در گفت و گویی تلفنی در خصوص مناقشه مسلحانه طرف های درگیر در قره باغ تبادل نظر کرده و دو طرف بر حل و فصل این مناقشه از راه های سیاسی-دیپلماتیک تاکید کردند.
کد خبر: ۱۰۰۶۳۱۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۰
نمایندگان ولی فقیه در استانهای شمالغرب کشور با صدور بیانیهای عنوان کردند: دولت آذربایجان در بازپسگیری اراضی قرهباغ کاملاً قانونی و شرعی عمل کرده است.
کد خبر: ۱۰۰۶۲۵۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۰
رؤسای جمهور روسیه و فرانسه در گفتگویی تلفنی، ضمن ابراز نگرانی از وخامت اوضاع در منطقه قره باغ خواستار توقف فوری مخاصمات مسلحانه در این منطقه شدند.
کد خبر: ۱۰۰۶۲۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۰
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۰۰۶۲۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۰
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۰۰۶۲۰۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۹
رئیس جمهور آذربایجان طی سخنانی شرط آتش بس را خروج نیروهای مسلح ارمنی از مناطق اشغال شده خواند و گفت: فرمول گفتوگو درباره قره باغ نتایجی به همراه نداشته است.
کد خبر: ۱۰۰۶۱۵۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۹
واعظی پاسخ داد
رئیس دفتر رئیس جمهور در زمینه شایعات مطرح شده در برخی رسانه ها مبنی بر ارسال کمک از سوی ایران به ارمنستان در مناقشه بین دو کشور را به شدت تکذیب کرد و گفت: این شایعات کاملا بی اساس بوده و با هدف برهم زدن روابط خوب ایران و آذربایجان مطرح میشود.
کد خبر: ۱۰۰۶۱۰۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۹
شورای امنیت سازمان ملل متحد توقف فوری درگیری ها بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان درباره قره باغ را خواستار شد.
کد خبر: ۱۰۰۶۰۱۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۹
مرور روزنامههای چهارشنبه نهم مهرماه
ممنوعههای دولت ۱۴۰۰، ولیعهد ۸۴ ساله، امیر جدید کویت، بلای تأمین ارز با فروش نفت، پایان ۱۴۰ روز بلاتکلیفی صمت، اصلاحطلبان؛ در مسیر گذار به دموکراسی یا خلافآمد آن؟ قبح زدایی از ثروت افسانهای برخی مسئولان، جدایی دولتیها از خصوصیها، فاجعه آزادسازی سهام عدالت و رانت دولت در جیب دلالان، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۱۰۰۶۰۰۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۹
ولادیمیر پوتین در گفتوگوی تلفنی با نخست وزیر ارمنستان ضمن ابراز "نگرانی جدی"، بر ضرورت توقف درگیریها در قره باغ تاکید کرد.
کد خبر: ۱۰۰۶۰۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۹
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۰۰۶۰۰۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۹
رئیس جمهور آذربایجان هرگونه گمانه زنی درباره گفتگو با مقامات ارمنستان برای رفع تنشها بر سر منطقه مورد مناقشه قره باغ کوهستانی را رد کرد.
کد خبر: ۱۰۰۵۹۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۸
بالا گرفتن تنشها در قره باغ
به گفته این مقام ارمنستانی، جنگنده اف-۱۶ ارتش ترکیه از پایگاه هوایی شهر گنجه در جمهوری آذربایجان برخاسته و همزمان با حمایت هوایی از هواپیماهای بدون سرنشین جمهوری آذربایجان در حمله به شهرکهای وردنیس، متنس ماسریک و سوتک در ارمنستان، یک فروند جنگنده سوخو-۲۵ نیروی هوایی ارمنستان را نیز سرنگون کرده است.
کد خبر: ۱۰۰۵۹۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۸
امروز مطالبی همچون درخواست کمک غول انرژی جهان / کاهش شدید ارزش صادرات نفت عربستان / کلنگ زنی دومین پتروپالایشگاه کشور / رتبه اول ایران در ناوبری نفتی در جهان ؛ در سایت «نبض انرژی» قرار گرفته است.
کد خبر: ۱۰۰۵۹۴۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۸
یک روز بعد از اظهارنظر رئیسجمهور آمریکا درباره درگیریها بر سر منطقه مورد مناقشه قرهباغ، وزیر خارجه ایالات متحده از باکو و ایروان خواست درگیریها را متوقف و گفتگو کنند.
کد خبر: ۱۰۰۵۹۴۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۸
علی مطهری در توییتی نوشت: وزارت امورخارجه باید طرف حق را در جنگ آذربایجان و ارمنستان بگیرد.
کد خبر: ۱۰۰۵۹۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۸
نماینده ولی فقیه در آذربایجانشرقی در مورد بروز تنش میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان، گفت: هر دو دولت را به مطرح کردن مشکلات از طریق گفتوگو و دیپلماسی، دعوت میکنیم.
کد خبر: ۱۰۰۵۹۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۸
رژیم آل سعود در واکنش به تداوم نبرد بین آذربایجان و ارمنستان خواستار حل مسالمت آمیز این درگیری شده است.
کد خبر: ۱۰۰۵۷۴۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۷
از چند روز پیش تنش میان آذربایجان و ارمنستان شدت گرفته است. میزان توان نظامی هر یک از ۲ کشور در اینفوگرافی زیر تشریح شده است.
از چند روز پیش تنش میان آذربایجان و ارمنستان شدت گرفته است. میزان توان نظامی هر یک از ۲ کشور در اینفوگرافی زیر تشریح شده است./اعتمادآنلاین
کد خبر: ۱۰۰۵۷۰۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۷
جانشین فرمانده ناجا با اشاره به درگیریهای مرزی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان ضمن اینکه از طرفین خواست که مساله خود را از طریق دیپلماتیک و گفتوگو پیگیری کنند، گفت: درگیری این در این کشورها نباید هیچ گونه ناامنی در حریم مرزی ایران ایجاد کند.
کد خبر: ۱۰۰۵۶۷۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۷