کلیات
بارها در خبرها واژه نقدینگی را شنیدهاید. برای مثال دولت بیان می کند که یکی از راهکارهای اصلی در سال جاری برای کنترل افزایش قیمتها و تورم، مهار نقدینگی است. اما مفهوم نقدینگی چیست؟ نقدینگی چه تاثیری بر بیکاری، تولید و تورم دارد و راهکارهای افزایش و کاهش آن در اقتصاد به چه صورت است؟مفهوم پول نقد که مشخص است. پولی که در حال حاضر برای مبادله در دسترس است و میتوان برای خرید کالا و خدمات از آن استفاده کرد، اما نقدینگی مفهومی عامتر نسبت به این واژه دارد. نقدینگی به درجه نقدشوندگی داراییهای مختلف در قیمت مشخص اطلاق میشود.
مثال
فرض کنید شما میخواهید منزلتان در سریعترین زمان ممکن به شخصی بفروشید. قیمت منزل شما ۲۵۰ میلیون تومان است. از فرد خریدار در مورد نحوه پرداخت میپرسید. او بیان میکند من ۵۰ میلیون تومان پول نقد دارم، ۱۶۰ میلیون پول منزلم است که میخواهم بفروشم و ۴۰ میلیون مابقی را نیز با فروش ماشینم به شما پرداخت میکنم. در این مثال شخص در ظاهر ۲۵۰ میلیون لازم برای این معامله را دارد، اما آیا همگی این داراییها در حال حاضر قابلتبدیل شدن به پول هستند؟ بدون شک فروش منزل و ماشین او نیاز به زمان دارد. از طرفی نمیتوان دقیقا گفت این داراییها به قیمت گفته شده بهفروش میرسد یا خیر. همه این عوامل موجب میشود شما به این فکر بیفتید که پرداخت مشتری برای مثال ممکن است ۴ یا ۵ ماه بهطول بینجامد. حال اگر شخصی همان لحظه برسد و بگوید که ۲۵۰ میلیون پول نقد در حساب جاری خود در بانک دارد و میتواند همین امروز منزل شما را بخرد بدون شک شما با او وارد معامله خواهید شد.
پول موجود در بانک نیز یک نوع دارایی است. بار دیگر به مثال نگاه کنید، همه این داراییها نهایتا برای داد و ستد باید به پول تبدیل شوند، اما سرعت آنها متفاوت است. هرچه یک دارایی سریعتر به پول تبدیل شود اصطلاحا درجه نقدشوندگی آن بالاتر است. همچنین ملاحظه شد پول نقد سرعت معاملات را بالا میبرد. حال با این مقدمه به تبیین نقدینگی میپردازیم. نقدینگی در اقتصاد شامل پول و شبه پول است. پول بالاترین درجه نقدشوندگی را دارد، شما با پول به سرعت میتوانید هر آنچه را که آماده فروش است تهیه کنید.بهعبارت خیلی ساده پول به اسکناس و سکههای (مسکوکات) در دست مردم، همچنین هر گونه حساب بانکی که در هر زمان امکان برداشت تا ریال آخر از آن وجود داشته باشد اطلاق میشود. به این ترتیب این گونه حسابها مثل پول نقد عمل کرده و سرعت انجام معامله با آنها مثل پول نقد است. مثلا حساب دسته چک، حساب جاری است. اگر کسی چک روز به شما بدهد و به بانک مراجعه کنید چک شما در همان روز تبدیل به پول نقد میشود یا حسابهای قرضالحسنه متصل به عابر بانک.
چیستی شبه پول
شبه پول گونهای از داراییهای پولی شماست که قدرت نقدشوندگی آنها به اندازه پول نیست. به بیان ساده هرگونه پولی که شما در بانک سپرده کردهاید، اما امکان برداشت از آن به زمان خاصی محدود شده شبهپول است. برای مثال وقتی شما ۱۰ میلیون پول نقد خود را تحت عنوان سپرده بلندمدت یکساله ذخیره میکنید، پول شما به مدت یک سال به شبه پول تبدیل میشود یا حتی حسابی که به شما میگوید حداقل ۵ میلیون از پولتان همواره باید در حساب باشد تا به آن سود پرداخت کنیم، اگر ۱۰ میلیون در آن داشته باشید ۵ میلیون آن پول، و ۵ میلیون آن شبه پول است.حال به تاثیر نقدینگی در اقتصاد بپردازیم، تا اینجا مشخص است که هر چه پول در دست مردم بیشتر باشد سرعت انجام مبادلات تجاری افزایش مییابد. از طرفی همواره در جامعه مقدار مشخصی کالا و خدمات وجود دارد که مقدار پول در دست مردم باید با آن متناسب باشد. اگر مقدار پول بیشتر از کالا و خدمات موجود باشد، مردم همان میزان محصول را باید با پول بیشتری خریداری کرده و قیمتها در جامعه بالا میرود و برعکس.
اثرات نقدینگی در اقتصاد
از طرفی پول زیاد تقاضای مردم برای خرید کالاها و خدمات مختلف را افزایش میدهد و اگر محصولات تولیدکنندگان داخلی به اندازه کافی نباشد راه برای ورود کالاهای خارجی ارزان قیمت باز شده و رفته رفته مردم کالاهای خارجی را جایگزین کالای داخلی میکنند که پیامد آن کاهش تولید داخلی و افزایش بیکاری است؛ بنابراین حجم نقدینگی در جامعه باید کنترل شود. توجه داشته باشید این فقط پول نقد نیست که میتواند تورمزا باشد. پولهایی که بهصورت شبه پول در حسابهای بانکی ذخیره میشود نیز میتواند سریعا به پول نقد تبدیل شود. اما چگونه؟ بانکها منابع مالی جمع شده را میتوانند به مردم وام دهند. به این ترتیب حجم پول بیشتر از مقدار اولیه شروع به افزایش میکند. مثلا وقتی ۱۰ میلیون تومان در بانک جمع میشود و بانک آن را در قالب وام به شخص دیگری میدهد اگر نرخ بهره وام ۲۰ درصد باشد او در پایان سال باید ۱۲ میلیون به بانک بازگرداند.
راه کنترل نقدینگی جامعه
اما چطور میتوان نقدینگی یا حجم پول در گردش جامعه را کنترل کرد. هر کالایی در اقتصاد قیمتی دارد و قیمت پول نیز نرخ بهره آن است. برای مثال فرض کنید دولت میخواهد برای دو سال آینده حجم نقدینگی در کشور را کاهش دهد. اگر دولت نرخ بهره سپردههای بلندمدت ۲ ساله را ۲۵ درصد و نرخ بهره وام را ۳۰ درصد تعیین کند چه اتفاقی میافتد؟ از یک طرف مردم تمایل دارند پول خود را تا ۲ سال آینده در بانک سپرده کنند و این یعنی حجم پول نقد که سرعت مبادله بالایی دارد در جامعه کم میشود. از طرفی وام گرفتن برای مردم مشکل میشود و با این نرخ بالا تعداد افراد متقاضی وام نیز در جامعه کم میشود. به این ترتیب حجم پول کلی در جامعه کم شده و تقاضای مردم نسبت به قبل کاهش مییابد و قیمتها کنترل میشوند. عوامل متعددی در کنترل نقدینگی دخالت دارند، اما در این مقاله معمولترین روش آن ذکر شد.
*برگرفته از یادداشت مرتضی زارع در روزنامه دنیای اقتصاد
ارزش معاملات میزان سهام داد و ستد شده در یک روز کاری را نشان می دهد.
کد خبر: ۱۰۰۸۵۱۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۲۱
یک کارشناس بازار سرمایه گفت: دولت از طریق بورس به دنبال ورود نقدینگی های گسترده و سرگردان در جامعه به عرصه تولید بود تا از این طریق تهدیدهای تورمی را تبدیل به فرصت کند.
کد خبر: ۱۰۰۷۰۵۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۴
نوعی، کارشناس بازار بورس با بیان این که دولت بسیاری از اموال و داراییهای خود را با بالاترین قیمت به مردم فروخت، گفت: ۱۴ و نیم میلیون نفر با سرمایه کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان در بورس فعالیت می کنند.
کد خبر: ۱۰۰۶۹۰۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۳
کد خبر: ۱۰۰۶۷۶۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۳
رئیس کل بانک مرکزی، اعلام کرد: گزارشهای اولیه اداره آمار اقتصادی حاکی از رشد ۵.۴ درصدی پایه پولی و رشد ۱۵.۵ درصدی نقدینگی در پایان ششماهه اول امسال نسبت به پایان سال ۱۳۹۸ است.
کد خبر: ۱۰۰۶۲۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۰
مرور روزنامههای یکشنبه ششم مهرماه
ایران در وضعیت قرمز کرونایی، پیشنهاد کنارهگیری رییسجمهوری، تهران در وضع بحرانی، اسم رمز افزایش قیمت دلار، غول نقدینگی چگونه بیدار شد؟ واکنشها به آدرس روحانی برای لعن کاخ سفید، اقدام قضایی علیه بانکهای متخلف، یک محافظهکار جانشین قاضی لیبرال، ریال، دومین قربانی بزرگ در جنگ با آمریکا و آزمون دولت و مجلس بر سر «صمت»، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۱۰۰۵۲۹۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۶
مدیرعامل بورس تهران: این تصمیم، خواسته فعالان بازار مبنی بر کنترل شرایط غیرعادی و مصوبه نهاد ناظر بازار سرمایه برای سرمایهگذاری واقعی بوده و چندان هم پیچیده نیست.
کد خبر: ۱۰۰۵۰۸۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۵
کارشناس بازار سرمایه گفت:اگرنهادها و حقوقی ها در شش ماه نخست عرضههای معقولی داشتند میتوانستند تا حدودی از روند هیجانی و غیر منطقی این روزهای بازار سرمایه را کم کنند.
کد خبر: ۱۰۰۴۵۳۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۲
در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت
حسن روحانی امروز گفت: همه بخش های دولت از تمامی روش ها و ظرفیت ها برای کنترل تورم و هدایت منابع به سمت تولید استفاده کنند.
کد خبر: ۱۰۰۴۴۱۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۱
یک تحلیلگر اقتصادی با بیان اینکه حرکت نقدینگی در بورس به سمت تولید تورم را کاهش میدهد، گفت: نقدینگی خلق شده در بازار سرمایه به تولید تزریق نشد و منجر به شکلگیری فعالیتهای سفتهبازانه در بورس شد.
کد خبر: ۱۰۰۴۳۲۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۱
یک تحلیلگر بازارهای مالی با بیان اینکه سرمایهگذاران هم باید به این باور برسند که بر حسب تحلیل و پارامترهای بنیادی سهم را انتخاب کنند، گفت: اصلاح بازار سهام تمام شده است.
کد خبر: ۱۰۰۴۰۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۳۱
بانک مرکزی چین برای تقویت نقدینگی بازارهای مالی از طریق قراردادهای بازخرید اوراق قرضه ذخیره، به بازارها پول نقد تزریق کرد.
کد خبر: ۱۰۰۳۲۷۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۲۷
مرور روزنامههای سه شنبه ۲۵ شهریورماه
پشتپرده تحریم تلویزیون ایران، شباهتها و تفاوتهای سیاستهای ترامپ و بایدن در قبال ایران، پایان انتظارها برای دادگاه جرم سیاسی، بازگشت به برجام جبران شکست ترامپ، قالیباف در مقام لاریجانی؟ چاره اندیشی برای مشارکت ۱۴۰۰، ردپای قاچاقچیان در افزایش قیمت موبایل، لغو پیش فروش نفت به مردم، اینترنت رایگان برای ۷۰۰ هزار معلم و گران فروشی صددرصدی در تایر، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۱۰۰۲۷۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۲۵
دکتر محسن رضایی؛
در مورد بورس هم طیف مذکور به خوبی پیش بینی کرده بود که این فرصت چه موقع در بورس رخ خواهد داد. با این حساب پولهای خود را به آن سمت بردند و برداشت سودآور و قابل توجهی در سال ۹۸ از بورس داشتند و داستان این اواخر که سوددهی بورس تمام شده بود و مردم عادی به سمت بورس رفتند پایان یافت.
کد خبر: ۱۰۰۱۲۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۱۸
مرور روزنامههای دوشنبه دهم شهریورماه
شکوه عاشورا در محرمی متفاوت، فروش سلاح تحویل درِ منزل، طرح ناکام مصالحه ملی، متهم رشد نقدینگی ؟ هنوز تکلیف ۴/۵ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی معلوم نیست، آیا حکم زندان پایان پرونده قتل رومینا در افکار عمومی است؟ واکنش آغداشلو و نامجو به ادعاهای مطرح درباره خودشان و آیا آمریکا میتواند تحریمها را بازگرداند؟ از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۹۹۹۷۰۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۱۰
اقتصاد در گذر زمان
موضوع "اقتصاد ایران و جهان در گذر زمان" در این نوشتار به وقایع تاریخی چهارمین روز شهریور ماه اختصاص دارد که به طور مستقیم و غیر مستقیم اقتصاد ایران و جهان را متاثر کرده است.
کد خبر: ۹۹۸۷۷۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۰۴
پیمانه اقتصادی
این پیمانه تیترهایی همچون رنگ بورس همچنان قرمز پررنگ، دلار در صرافیهای مجاز اندکی عقب نشینی کرد، قیمت سکه در بازار تهران ارزان شد؟ چرا طلا در بازار جهانی گران شد؟ و یکهتازی تسلا در بازار برقیها را در بر دارد.
کد خبر: ۹۹۸۷۰۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۰۳
رییس کل بانک مرکزی گفت: حفظ ارزش پول ملی با تولید ملی و رشد اقتصادی کشور در ارتباط است و زمانی که اقتصاد کشور تقویت گردد آن زمان پول ملی نیز تقویت میشود.
کد خبر: ۹۹۸۵۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۰۲
بانک مرکزی با توجه به مازاد نقدینگی در بازار بین بانکی و نیز بالا بودن قیمتهای پیشنهادی در هفته جاری معاملهای در خصوص عملیات بازار باز نداشت.
کد خبر: ۹۹۷۸۵۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۳۰
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه هفته جاری پارلمان، جزئیات لایحه افزایش سرمایه شرکتهای بورسی را مورد بررسی قرار میدهند که به باور برخی از کارشناسان، با قانونی شدن آن، میتوان انتظار جذب نقدینگی دربازار سرمایه را داشت.
کد خبر: ۹۹۵۸۲۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۲۱