کلیات
حج، عبادتی واجب و از فروع دین اسلام است. حج مجموعهای از اعمال است که در ماه ذیالحجه، در شهر مکه و اطراف آن انجام میشود. مراسم حج بزرگترین اجتماع مسلمانان است. گروههایی از تمام فرقههای اسلامی در ایام حج در مکه گرد هم میآیند.
حج اقسامی دارد که رایجترین آن، حج تمتع و برای مسلمانانی است که در غیر مکه و اطراف آن زندگی میکنند. سفر حج، با وجود شرایط، تنها یک بار بر هر مسلمان واجب میشود. حج با اِحرامبستن آغاز میگردد و با این کار، برخی اعمال بر حاجی حرام میشود و انجامدادن مناسک حج بر او واجب.
در قرآن آیات بسیاری درباره حج سخن میگویند و سورهای به نام سوره حج وجود دارد. همچنین بیش از نه هزارروایت درباره حج و احکام و اعمال آن نقل شده است که بنابر برخی از آنها، حج پس از نماز، برتر از تمام عبادتهااست. حج افزون بر بُعد عبادی، دارای ابعاد دیگری نیز است. اندیشمندان مسلمان تلاش کردهاند علاوه بر اعمال ظاهری، حقیقت حج را تبیین و تفسیر کنند که رسیدن به حقیقت توحید و یکتاپرستی از مهمترین آنها است.
پیش از اسلام منصبهایی، چون پذیرای از حاجیان فقیر، کلیدداری کعبه و آبرسانی به حاجیان، در حج وجود داشته که اسلام برخی از آنها را تأیید کرده است. امروزه بر اساس نیازهای زمان، مسئولیتهای جدیدی در حج به وجود آمده است.
حج تمتع به جهت محدودیتهای مکانی و زمانی، گنجایش تعداد محدودی از حاجیان را دارد؛ به همین دلیل بر اساس جمعیت مسلمانان هر کشور، به آنان سهمیههایی داده شده است (سهمیه ایران: ۸۱ هزار نفر). میزان گردش مالی حج برای کشورها مختلف است. در گزارشها آمده است در سال ۱۴۳۷ق (۱۳۹۴ش) بیش از هشت میلیون زائر به زیارت خانه خدا سفر کردهاند و درآمد مستقیم حکومت عربستان حدود ۱۲ میلیارد دلار بوده است. حج موضوع بسیاری از کتابهای معاصر در ایران و دیگرکشورهای اسلامی بوده و است.

چیستی، جایگاه و اهمیت
حج در نگاه اسلام، اهمیت و ارزش بسیار والایی دارد و همین سبب شده است حج را در فروع دین اسلام جای دهند. حج عبادت مخصوصى است که به منظور اطاعت و تقرّب به خداوند و در مکانی مقدس به نام مکه و در ماه ذیالحجه انجام میشود. بر هر مسلمانی واجب است ـ. در صورت مهیاشدن شرایط ـ. به حج برود. قرآن سورهای با نام سوره حج دارد و در آیات بسیاری به مسائل حج پرداخته است. بر اساس آیه ۲۷ سوره حج، حضرت ابراهیم (ع) مأمور شد حکم حج را به مردم ابلاغ کند. قرآن حج را از شعائر الهی معرفی کرده است. همچنین در قرآن به معین بودن ماههای برگزاری حج تصریح شده است.
روایات بسیاری به حج پرداختهاند. دو کتاب وسائل الشیعه و مستدرک الوسائل بیش از ۹۱۵۰ حدیث درباره جایگاه و احکام حج نقل کردهاند که نشاندهنده اهمیت آن در دین اسلام و فراوانی احکام و پیچیدگیهای آن است. امام صادق (ع) حج را برتر از روزه و جهاد، بلکه هر عبادتی به جز نماز برشمرده است. بنابر روایات، زمانی که حاجیان در مِنا مستقر میشوند، منادی از جانب خدا ندا میدهد که «اگر خواستار خشنودی من هستید، من راضی شدم». از امام علی (ع) نقل شده که خداوند حج را نشانه خاکسارى در برابر عظمت، و اعتراف به عزت خداوندیاش قرار داد. شنوندگانى از بندگانش را برگزید که دعوتش را لبیک گفتند، و سخن او را تصدیق کردند.
پیش از اسلام
حج سنت ابداعی اسلام نیست، بلکه بنابر روایات، برخی از پیامبران طوافِ کعبه انجام دادهاند. حتی مشرکان مکه نیز پیش از اسلام به حج و طواف کعبه میپرداختند و سنتهای خاص خود را داشتند که اسلام برخی از آنها را تأیید نکرد، همچون طواف عریان و تغییر روزهای حج. برخی ادیان الهی و غیر الهی نیز مناسکی همچون حج مسلمانان داشتهاند. یهودیان تا زمان بقای معبد سلیمان موظف به حضور در آنجا در سه عید معیّن بودند.

حکم، اقسام و مناسک
رفتن به سفر حج، به صورت عادی (در غیر حالت نذر و قَسَم) بر هر مسلمان فقط یک بار واجب است. حج را بر یک معیار به سه قسم تقسیم کردهاند: حج تَمتُّع، حج قِران و حج اِفراد.
حج تمتّع: این حج وظیفه کسانی است که در فاصله شانزده یا دوازده فرسخی (حدود ۸۸ یا ۶۶ کیلومتری) مکه یا دورتر سکونت دارند. اعمال و مناسک حج تمتع از دو بخش عُمره تمتع و اصل حج تمتع تشکیل شده است:
عمرهی تمتع پنج جزء دارد: ۱. احرام. ۲. طواف. ۳. نماز طواف. ۴. سعی بین صفا و مروه. ۵. تقصیر.. اصل حج تمتع سیزده جزء دارد: ۱. احرام ۲. وقوف در عرفات ۳. وقوف در مشعرالحرام ۴. رمی جمره ۵. قربانی ۶. حلقیا تقصیر ۷. طواف. ۸. نماز طواف. ۹. سعی بین صفا و مروه. ۱۰. طواف نساء ۱۱. نماز طواف نساء. ۱۲. بیتوته در منا ۱۳. رمی جمرات.
حج قِران و حج اِفراد: این دو حج وظیفه اهالی مکه و نیز کسانی است که فاصله محلّ سکونتشان تا مکه کمتر از مسافت گفتهشده در حج تمتع است.
مناسک یا همان اعمال حج، بخش مهمی از حج است که حجم بسیاری از مطالب نوشته شده در مورد حج را شامل میشود. قرآن در آیات متعددی به مناسک و احکام فقهی حج پرداخته است. از جمله احکامی که در قرآن به آنها اشاره شده این موارد است: تشریع حج تمتع برای غیر اهالی مکه و مجاوران حَرَم، وقوف در مشعر الحرام و عرفات همراه با آداب آن، احکام مربوط به قربانی کردن و شکارکردن، وجوب طواف خانه خدا و سعی میان صفا و مروه، جایز نبودن تراشیدن موی سر پیش از انجام قربانی، جواز کسب و تجارت در حج، ممنوعیت همبستر شدن با همسر.
فلسفه حج
برای حج ظاهر و باطنی معرفی کردهاند. ظاهر حج را مجموعهای از اعمال مختلف دانستهاند که «مناسک حج» نامیده میشود؛ اما ورای این ظاهر، باطنی نیز تبیین شده است که اسرار بسیاری را در خود نهفته دارد. برخی معتقدند حقیقت حج را نمیتوان با بحثهای فقهی و مناسکی تحلیل کرد، بلکه حج و امثال آن را باید با توجه به اسرارش تحلیل و بررسی کرد.
یکی از مهمترین فلسفههای حج که بسیار بر آن تأکید شده، رسیدن به حقیقت توحید و یکتاپرستی است. ائمه معصوم دستور دادهاند پیش از آغاز حج، باید دل را از هر آنچه غیر خداوند است، خالی کرد و تمام امور خود را به خداوند سپرد.
علی شریعتی در کتاب «تحلیلی از مناسک حج» با نگاهی ذوقی درباره حج مینویسد: «حج، بودنِ تو را که، چون کلافی، سر در خویش گم کرده، باز میکند. این دایره بسته با یک نیت انقلابی باز میشود، افقی میشود، راه میافتد. در یک خط سیر مستقیم، هجرت به سوی ابدیت به سوی دیگری به سوی او». در بحث فلسفه حج، علاوه بر توحید، به ابعاد دیگر حج همچون وحدت مسلمانان، آثار اجتماعی، آثار سیاسی توجه شده است.
گردش مالی
بر اساس گزارشهای مختلف، در سال ۱۴۳۷ق (۱۳۹۴ش) بیش از هشت میلیون زائر به زیارت خانه خدا سفر کردهاند و درآمد مستقیم حکومت عربستان حدود ۱۲ میلیارد دلار بوده است. [۵۷]این درآمد، حدود ۹ درصد درآمد نفت عربستان بوده است. بر اساس گزارش اتاق بازرگانی مکه هر زائر خارجی حج تمتع، حدود ۴۶۰۰ دلار هزینه میکند. این رقم برای زائران داخلی کمتر از ۱۵۰۰ دلار برآورد شده است. کسب درآمد از حج، منحصر به دولت عربستان نیست. کشورهای دیگر نیز به اندازه خود از گردش مالی حج بهرهمند میشوند: در سال ۱۳۹۳ هجری شمسی، سعید اوحدی رییس وقت سازمان حج و زیارت ایران، دارایی زائران ایرانی در سیستم بانکی کشور ایران را بیش از ۹۰هزار میلیارد ریال اعلام کرده است. او همچنین گردش مالی سازمان حج و زیارت در بانکهای کشور را یکمیلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار دانست و معتقد بود هیچ ارگان، نهاد و دستگاهی این میزان گردش مالی را در سیستم بانکی ندارد.
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۱۶۱۵۱۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
عربستان درحالی محدودیتهای کرونا را برای سفر حج تمتع لغو کرده بود که اینک، وزارت حج این کشور، از الزام تزریق سه نوع واکسن برای حضور در مناسک حج خبر داده است.
کد خبر: ۱۱۵۹۵۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۲۵
«توفیق بن فوزان» وزیر حج و زیارت عربستان سعودی دوشنبه شب اعلام کرد که در مراسم حج امسال هیچگونه محدودیتی در تعداد و سن حج اج وجود نخواهد داشت.
کد خبر: ۱۱۵۸۷۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۲۰
معاون حج و عمره مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلالاحمر جزئیات فراخوان پزشکان برای ارایه خدمت در حج سال ۱۴۰۲ را تشریح کرد.
کد خبر: ۱۱۵۵۵۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۲۸
کد خبر: ۱۱۵۴۵۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۲۱
نخستین دور مذاکرات ایران و عربستان درباره حج ۱۴۰۲ به صورت وبینار انجام شد و بر این اساس، مقامات حج دو کشور تا یک ماه آینده در عربستان با یکدیگر دیدار و تفاهمنامه حج را امضاء میکنند.
کد خبر: ۱۱۵۳۵۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۱۵
مقامات سعودی همچنین گفتند کار این فرد، مخالف احکام شریعت اسلامی است که ادای حج به نیابت از افراد غیرمسلمان را منع می کند.
کد خبر: ۱۱۴۰۳۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۲۲
سرپرست هیأت کنسولی وزارت امور خارجه در دیدار با نماینده ولیفقیه در امور حج و زیارت درباره اقدامات کنسولی حج امسال و همچنین آزادسازی زائران ایرانی دستگیرشده در جریان حج امسال، گزارشی داد.
کد خبر: ۱۱۳۰۱۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۵
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۱۲۹۷۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۳
کد خبر: ۱۱۲۹۷۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۲
وزیر بهداشت عربستان اعلام کرد: بالغ بر ۳۸ مورد ابتلا به ویروس کرونا بدون ثبت موارد ثانویه در بین حج اج شناسایی شد.
کد خبر: ۱۱۲۹۶۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۲
یک پایگاه خبری عربی زبان نوشت: برپایی حج تنها به انجام مناسک عبادی محدود نمیشود، بلکه باید از این اجتماع عظیم به نفع همه ابعاد حیاتی مسلمانان از جمله سازماندهی امور مالی جوامع اسلامی به سمت خودکفایی بهره برد.
کد خبر: ۱۱۲۹۳۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۰
رئیس جمعیت هلال احمر کشورمان:
رای برگزاری هر چه بهتر مناسک حج ، درمانگاههای صحرایی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در عرفات و منا از صبح امروز تا پایان روز دوازدهم ذی ال حج ه، به صورت شبانه روزی به زائران خدمت ارائه میدهند.
کد خبر: ۱۱۲۸۵۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۶
پلیس امنیت عمومی عربستان سعودی از اعمال جریمه ۲۷۰۰ دلاری (۱۰۰۰۰ ریال سعودی) برای هر حج گزاری که بدون مجوز وارد مکه شود، خبر داد.
کد خبر: ۱۱۲۷۲۸۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۹
مرعشی:
سیدعلی مرعشی از ارائه بیش از 2 هزار خدمت بهداشتی و درمانی به زائران ایرانی حج 1401 خبر داد.
کد خبر: ۱۱۲۵۸۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۱
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۱۲۵۷۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۱
بازنشسته یزدی با فیش حج خود ، سه زندانی را آزاد کرد.
کد خبر: ۱۱۲۵۳۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
دیدار کارگزاران حج با رهبر انقلاب
ایشان حج را برنامه مدبرانه الهی با زوایا و ابعاد و گسترهای متفاوت از سایر برنامههای دینی خواندند و گفتند: قرآن کریم حکمت حج را در یک جمله کوتاه «قیاماً للناس» یعنی ستون زندگی بشر بیان میکند. حج در بردارنده تعالیم و تمرینهایی است که به بشر و نسلهای پی در پی میآموزد چگونه ارکان زندگی خود را انتخاب کند.
کد خبر: ۱۱۲۳۲۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۸
کد خبر: ۱۱۱۷۴۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۷
عربستان سعودی سهمیه برای شرکت و حضور افراد داخلی و خارجی در مراسم حج امسال را تا ۱ میلیون نفر افزایش داد.
کد خبر: ۱۱۱۲۷۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۲۰