منظور از بورس یا بهابازار بازاری است که وظیفه قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار را بر عهده دارد.

بورس به دو نوع بورس کالا و بورس اوراق بهادار طبقهبندی میشود که در بورس کالا کالا و در بورس اوراق بهادار سهام و اوراق قرضه مورد معامله قرار میگیرد. هرچند کلمه بورس عموماً در معنی بورس اوراق بهادار به کار گرفته میشود.

واژه بورس برگرفته از نام خانوادگی شخصی به نام فندر بورس است که در اوایل قرن پانزدهم میلادی در شهر بروژ بلژیک زندگی می‌کرد و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم میآمدند و به داد و ستد کالا، پول و اوراق بهادار میپرداختند. این رویه سبب شد تا این نام بعد‌ها به کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بودهاست.

 

---

هر چند اولین بازار بورس جهان در سال ۱۴۶۰ میلادی در شهر «انورس» بلژیک تأسیس شد، اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام شکل گرفت.

در همین چارچوب بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ و فرابورس ایران نیز در ۱۹ آبان ۱۳۸۷ افتتاح شد.

از آنجا که بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل سرمایه است که در آن سهام شرکت‌های خصوصی و دولتی طبق قانون خاصی خرید وفروش میشود و از سویی محلی برای جمعآوری پسانداز ونقدینگی بخش خصوصی به منظور انجام پروژه‌های سرمایهگذاری بلند مدت است، این بازار مرجعی است برای مردم که وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شرکت‌ها به کار انداخته و از سود آن برخوردار شوند.

بورس این وظیفه را بر عهده دارد که بین عرضهکنندگان و تقاضاکنندگان سرمایه ارتباط برقرار و معاملات بازار سرمایه را تنظیم کند. هم چنین با قیمتگذاری سهام و اوراق بهادار تا حدودی از نوسان شدید قیمت‌ها جلوگیری میکند.

 

---

از جمله کارکرد‌های بورس می‌توان به این مهم اشاره کرد که بورس مردم را به پسانداز تشویق و بدین وسیله باعث به کارگیری پسانداز مردم در فعالیت‌های اقتصادی میشود. بورس همچنین سرمایه لازم برای اجرای پروژه‌های دولتی و خصوصی را فراهم میآورد.

طبق آمار شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) تعداد افرادی که در ایران کدسهامداری (کدمعاملاتی) دریافت کردهاند از ۹٫۶ میلیون نفر فراتر رفته است.

 

 

---

برای معامله در بازار بورس، هرشخصی حقیقی یا حقوقی نیاز به یک کارگزار رسمی و کد معاملاتی دارد. کارگزار در واقع واسط بین معاملهگر و بازار بورس میباشد. افراد عادی جامعه نیز میتوانند با دریافت کد معاملاتی از کارگزاری‌های رسمی، خرید و فروش سهام و اوراقبهادار را در بورس انجام دهند.

باید توجه داشت که علاوه بر خرید مستقیم میتوان با روش‌های غیر مستقیم نظیر صندوق‌های مشترک سرمایه گذاری یا صندوق‌های قابل معامله در بورس یا قرارداد‌های سبدگردانی نیز در بازار سرمایه ایران اقدام به خرید و فروش سهام نمود.

عدم قطعیت بازار، اصل مهمی است که می بایست در هر شرایطی مدنظر سهامداران قرار گیرد. دیده شده که افراد تنها به صرف بازدهی گذشته یک شرکت و یا شاخص‌های بورس اوراق بهادار به این بازار روی آورده اند و با ذهنیت تداوم روند گذشته انتظار کسب سود داشته اند.

 

در حالی که بورس اوراق بهادار به «تالار شیشه ای» معروف است و با هر تلنگری فرو میریزد و ترک بر میدارد پس همواره باید در نظر داشت که وضعیت (مثبت و منفی) یک دوره بورس اوراق بهادار را نمیتوان به زمان‌های آینده تعمیم داد. به عبارت دیگر، در این بازار اصل «یگانه عنصر» ثابت جهان تغییر است مصداق کاملی دارد.