کلیات
خبررسانی جعلی، دروغپراکنی یا اخبار جعلی نوعی خبرنگاری زرد یا پروپاگاندا با قصد پخش اطلاعات غلط است که در بستر رسانههای چاپی سنتی، رسانههای خبری و رسانههای اجتماعی انتشار مییابد.
اخبار جعلی با هدف گمراه کردن و به منظور آسیب رساندن به یک آژانس، نهاد، یا شخص، یا بهدستآوردن اهداف مالی یا سیاسی نوشته و منتشر میشود، که اغلب با استفاده از سرفصلهای حساس، نادرست که میتواند به جهت افزایش خوانندگان، اشتراک گذاری آنلاین و درآمد بر اساس کلیک روی اینترنت هم باشد. در مورد دوم، آن را شبیه به اخبار خندهدار آنلاین همچون «کلیک کنید» و مبتنی بر درآمد تبلیغات از این فعالیت، صرف نظر از صحت داستان منتشر شود.
اخبار دروغین، آنچه که روزگاری در مجلات زرد شایع بود اکنون با رشد رسانههای اجتماعی، مخصوصاً در فید خبری فیس بوک نیز رشد پیدا کردهاست. قطبی سازی سیاسی، تحقیق در راستای تأیید نظر خود و الگوریتمهای رسانهٔ اجتماعی در گسترش اخبار دروغین نیز دخیلاند. که در بعض موارد توسط بازیگر خارجی متخاصم، مخصوصاً در زمان انتخابات ساخته و تکثیر میشود.
اخبار دروغین گمراه کننده و فریبنده از طنز آشکار یا تقلید مبهم است که به جای اینکه مخاطب را گمراه کند، به طنز میپردازد. خبررسانی جعلی به ویژه با گسترش فناوری در سیاست تأثیرگذار شدهاست. برای رسانهها، توانایی جذب بینندگان به وبسایتهایشان ضروری است تا تبلیغکنندگان را که برای تبلیغات در وبسایتهایشان نیازمند هزینه تبلیغ است بپردازند.
اگر انتشار یک داستان با محتوای غلط یک علامت بزرگی تولید کند و بیننده را جذب کند، ممکن است برای تبلیغات تبلیغکنندگان و رتبهبندی آنها سودمند باشد. دسترسی آسان به درآمدهای تبلیغاتی آنلاین، افزایش اعتبار سیاسی و محبوبیت در رسانههای اجتماعی، در درجه اول فید اخبار رسانه ای، در گسترش خبر جعلی دخیل بودهاست که برای رقابت با اخبار قانونی ارائه میشود داستان بازیگران دولتی نیز در تولید و پخش اخبار جعلی، بهویژه هنگام انتخابات دخیل بودهاست.
اخبار دروغین نیز پوشش رسانهای جدی را تحتالشعاع قرار میدهد و کار روزنامه نگاران را برای پوشش اخبار مهم دشوار میکند.
تجزیه و تحلیل بازفید مشخص نمود که بالاترین ۲۰ خبر جعلی در مورد انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده در سال ۲۰۱۶ بیشتر در فیسبوک از ۲۰ خبرخوان در مورد انتخابات از ۱۹ رسانه عمده سخن گفت.
همچنین وبسایتهای خبر جعلی میزبان ناشناختهای هستند که ناشران ناشناخته دارند که برای فرار از محاکمه منابع خبر جعلی برای قصور دچار مشکل نشوند.
انواع
شیوههای پخششدن اخبار جعلی:
- خبرهای ساختگیِ صرفاً منتشرشده به منظور جذب کلیک
- تبلیغات یکسویه
- طنز و تقلید جدینما
- دروغرسانی و درج عنوانهای گمراهکننده (روزنامهنگاری ناپاک)
- پخش خبرهای مغرضانه یا جهتدار به منظور لطمهرسانی
- پخش سهوی اطلاعات نادرست که به آن غلطرسانی میگویند
اینها ویژگیهای اخبار جعلی است و آگاه بودن از آنها ممکن است به شناسایی و جلوگیری از موارد اخبار جعلی کمک کند.
اخبار جعلی در ایران
در دهه ۸۰ خورشیدی تعدادی از روزنامههای ایران به بهانه دروغ سیزده یا دروغ اول آوریل به انتشار اخبار جعلی در صفحات اصلی خود پرداختند. در یک مثال روزنامه شرق در شماره ۱۳ فرودین ۱۳۸۴ خود صفحه اول خود را به اخبار جعلی اختصاص داد که در آن گفته شده بود «برج میلاد در آستانه سقوط» است و «علی لاریجانی اولین تلویزیون خصوصی ایران را تأسیس میکند».
همزمان با گسترش شبکههای اجتماعی و همچنین خبررسانیهای اینترنتی، سرعت انتشار اخبار جعلی در ایران نیز همچون دیگر کشورها بیش از پیش شدهاست. در سطح حکومتی نیز، حکومت و همچنین مخالفان بارها همدیگر را به انتشار اخبار جعلی متهم کردهاند.
مراقب باشیم:
اخبار جعلی که عموما به طور مغرضانه و با اهداف مختلفی منتشر می شوند را به ویژه در خصوص موضوعاتی که اطلاعات کاملی در خصوص آنها نیست و یا با ابهاماتی همراه هستند را بعضا" شاهدیم.
کد خبر: ۹۶۲۱۶۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۰۸
مریم سلیمی، مدرس سواد خبری و رسانهای معتقد است که مردم در حوزههای مختلف از جمله کرونا تشنه واقعیتاند و در رسانههای رسمی و غیررسمی به دنبال آن میگردند. به همین دلیل در صورت وجود رسانههای مورد اتکای پایبند به واقعیت، کمتر قربانی سرابهای جعلی میشوند. او میگوید: بحرانها آزمونهای مهمی برای رسانهها جهت جلب یا سلب اعتماد از مردم هستند و در این میان، پنهانکاری، بزرگنمایی یا کوچک نمایی و… همگی آفتهایی هستند که پیامدهایی برای جامعه دارند. از جمله آنها سوق یافتن مردم به سمت رسانههای غیررسمی و بعضاً با محتوای جعلی است که نتایج حاصله میتواند هزینه زا، بعضاً گرانتر و حتی غیرقابلجبران باشند.
کد خبر: ۹۵۸۳۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۲
ویروس کرونا، تاکتیک ترس، جنگ رسانه ای، قرنطینه، عدم معامله، وحشت جهانی، اقتصاد چین، خسارت، هزینه، اقتصاد آمریکا ، جنگ اقتصادی، اقتصاد سیاسی، جنگ سلامتی، اقتصاد سلامتی، صدمه، تخریب، سناریو، افکارعمومی، استیضاح، معاهده، متن، زیرمتن، فرامتن، واقعیت، اغراق، بزرگنمایی، اخبار جعلی ، اطلاعات گمراه کننده، جنگ غیرنظامی، ترامپ، انتخابات ۲۰۲۰، خطر، گردشگری، واکسن، ویروس، آنتی ویروس، بیماری، مرگ و میر، سلامت، خودمراقبتی و… .
کد خبر: ۹۵۶۶۴۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۱۵
دکتر مریم سلیمی *
کد خبر: ۹۵۳۷۴۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۲
کد خبر: ۹۲۰۴۴۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۶/۰۵
کد خبر: ۹۱۲۳۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۴/۲۷
رئیس جمهوری آمریکا بار دیگر در توئیتی به اخبار جعلی "برنامههای سیاسی روز یکشنبه" تاخت و در عین حال، به دستاوردهای اقتصادی خودش در کشور اشاره کرد.
کد خبر: ۹۰۰۳۸۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۲/۳۰
کد خبر: ۸۷۰۶۱۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۲۷
کد خبر: ۸۶۲۹۴۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۰۲
مرور روزنامههای یکشنبه دوم دی ماه؛
سرنوشت سیاه سلطان قیر، مستندهای بی سند، دوران نفت سخت و توسعه ملی، افزایش ۴۴ درصدی قیمت خانه در مقایسه با سال قبل، دیوار قیمت مسکن بلندتر شد، خروج نیروهای امریکایی با چه هدفی؟، استیضاحهای متعدد و خالی شدن اعتبار ابزار نظارتی، زنان درآتش خودسوزی، فرار ظریف از تله فرانسوی، توقف در پخش مستند مصباح، شعبده بازی با صندوق توسعه ملی، حرکت نرخ ارز به سمت تعادل، چتر کدام جریان سیاسی بر روی سر مفسدان اقتصادی است؟!، جزئیات نزدیکی گشتهای سپاه به ناو امریکایی و فرار دولت از پاسخگویی درباره دوسوم بودجه کشور، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۸۶۲۸۶۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۰۲
رئیس شورای اروپا:
کد خبر: ۸۱۶۷۹۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۲۵
هزار و دویست و نهمین بسته ویژه خبری «تابناک»؛
رصدخانه «تابناک»، خبرهایی برای مخاطبان آماده میکند که غیررسمی هستند یا اینکه کمتر از اهمیت خود، مورد توجه قرار میگیرند. تیترهایی مانند؛ حضرتی: ادامه انتقادهای اینستاگرامی روحانی از فیلترینگ تلگرام/سرک کشیدنهای بیجا در نمایشگاه کتاب دیگر تمام شده /پست اینستاگرامی فیلترینگ در شأن روحانی نبود و... رصدخانه امروز تابناک را تشکیل میدهند.
کد خبر: ۷۹۶۹۱۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۲/۱۸
کد خبر: ۶۵۹۸۷۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۱/۰۶
همزمان با گسترش انتشار اخبار جعلی در اینترنت که منجر به فریب افکار عمومی می شود، موتور جستجویی موسوم به hoaxy راه اندازی شده که می تواند این موضوع را به کاربر اطلاع دهد.
کد خبر: ۶۵۰۸۹۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۰۴
کد خبر: ۶۴۲۱۵۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۸/۳۰