کلیات
سهام عدالت یکی از انواع یارانه است که دولت نهم از طریق شرکت‌های تعاونی عدالت استانی به مشمولان واگذار و هدف از عرضه سهام عدالت را گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران اعلام کرد. طرح اولیه «سهام عدالت» بر این مهم استوار شد که بخشی از سهام شرکت‌های دولتی مشخص، به قشر‌های کمدرآمدتر فروخته شود. این طرح هدف نهایی اش ارتقای کیفیت زندگی اقشار کم درآمد بود آییننامه اجرایی افزایش ثروت خانوارهای ایرانی از طریق گسترش سهم بخش تعاون براساس توزیع سهام عدالت را در تاریخ ۹ بهمن ۸۴ و پس از اصلاح متن اولیه که خود در ۲۳ آبان ۸۴ مصوب هیئت وزیران شده بود، به تصویب این هیئت رسید.
تصویب اساسنامه شرکت کارگزاری سهام عدالت در تاریخ ۲۳ آبان ۱۳۸۴ نشان از تصمیم قاطع دولت بر اجرای این داشت و سهام مزبور پیش از آغاز سال ۱۳۸۵ در چهار استان به تعدادی از مشمولان طرح اعطا شد.در مرحله اول واگذاری سهام عدالت به برخی از افراد تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و رزمندگان بیکار فاقد شغل تقسیم شد و برگه‌هایی به عنوان برگه سهام عدالت نیز به مشمولان طرح سهام عدالت داده شد.
ارزش این برگه‌ها در ابتدا ۵۰۰ هزار تومان سهام بود که بعد به یک میلیون تومان افزایش یافت. قرار بود که برای گروه‌های کم درآمد، نیمی از قیمت هر سهم تخفیف داده شود و نیمی دیگر نیز به مدت ده سال از محل سود شرکت بازپرداخت شود.
نظر احمدی نژاد در مورد سهام عدالت
در آبان ماه سال ۱۳۸۵ محمود احمدی نژاد در یک مراسم دولتی، واگذاری سهام عدالت را با هدف «کاهش فقر» اعلام کرد. احمدینژاد واگذاری سهام عدالت را «تحولی بزرگ» میدانست که به عقیده وی مبنای آن «توزیع عادلانه ثروت دولت بین قشر‌ها مختلف جامعه بود.
سهام عدالت و خصوصی سازی
تا پیش از اجرای طرح سهام عدالت خصوصیسازی بسیار کند پیش میرفت و آمار‌ها نشان میدهد که نزدیک به سه هزار میلیارد تومان از سهام شرکت‌های دولتی تا آن زمان واگذار شده بود، ولی ارزش سهام عدالت در همان مرحله اول دو هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان بود. در همان سال ۱۳۸۵ بعد از تفسیر تاز‌های که از اصل ۴۴ قانون اساسی شد، دولت اجازه یافت تا ۸۰ درصد سهام کارخانجات، بنگاه‌های بزرگ دولتی را به بخش خصوصی و تعاونی واگذار کند که تا آن زمان بنابر قانون اساسی باید در اختیار دولت میبود.
با تفسیری که از اصل ۴۴ صورت گرفت دولت اجازه یافت تا سهام شرکت‌های بزرگ نظیر خودروسازیها، فولاد، معادن، بیمه، بانک، هواپیمایی، کشتیرانی، نیروگاهها، مخابرات و نفت گاز را واگذار کند. با این مجوز تازه، واگذاری‌ها شرکت‌های دولتی سرعت گرفت هر چند کارشناسان اقتصادی میگویند در این مدت بخش عمد‌های از شرکتها به سازمان‌ها و نهاد‌های شبه دولتی و «خصولتی» واگذار شدهاست و سهم واگذار شده به بخش خصوصی ناچیز بودهاست.
آمار نشان میدهد که تا پایان دولت محمود احمدینژاد نزدیک به ۱۰ درصد سهام شرکت‌های دولتی به شبه دولتی‌ها واگذار شده. آمار نشان میدهد که بیشتر از ۱۴۲ هزار میلیارد تومان سهام شرکت‌های دولتی در پانزده سال گذشته واگذار شد که حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان این سهام مربوط به سهام عدالت بود.
انتقادات
عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در دولتهای یازدهم و دوازدهم در مورد سهام عدالت عقیده دارد ۹۵ درصد از شرکتها و مجموعه‌های دولتی واگذار شده به بخش خصوصی در دولت احمدینژاد در نهایت به این بخش نرسیده و دوباره به دولت «بازگشته» یا به نهاد‌های نیمه دولتی واگذار شدهاست.
علی طیب نیا وزیر اقتصاد در دولت یازدهم نیز در مورد سهام عدالت عقیده دارد که سهام عدالت به شیو‌های که اجرا شد، جز بیصاحبسازی بنگاه‌های اقتصادی ثمری نداشت و ۶۲ بنگاه اقتصادی بیصاحب شدند، طیب نیا در این باره پرسیده است که آیا سهامداران عدالت در حال حاضر امکان مدیریت شرکتها را دارند؟
تحقیق و تفحص از واگذاری و پرداخت سهام عدالت
علی مطهری در خرداد ۹۲ تقسیم سود سهام عدالت پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ را مصداق «بداخلاقی انتخاباتی و خرید رای» عنوان کرد. در هفتم اسفندماه ۹۲ تعدادی از نمایندگان مجلس درخواست خود مبنی بر تحقیق و تفحص از عملکرد سهام عدالت را به هیئت رئیسه مجلس تقدیم کردند.
تا آبان ۱۳۹۵ سود شرکت‌های سهام عدالت ۱۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بوده که ۱۳۰۰ میلیارد تومان آن پیش از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ از سوی دولت محمود احمدینژاد به عنوان سود سهام عدالت بین گروه‌هایی از مردم توزیع شد.
نحوه پرداخت سود
سبد سهام عدالت ترکیبی از ۶۰ شرکت بورس و فرابورس است و برای هر نفر از مجموع پورتفوی سهام عدالت مبلغ یک میلیون تومان سهام اختصاص داده شدهاست؛ بنابراین سهام عدالت متعلق به شرکت خاصی نیست و مجموع سبد سهام در درصدی از ۶۰ شرکت دولتی تعریف شدهاست که سود و زیان شرکت‌های مذکور بهصورت علیالسویه بین سهامداران تقسیم میشود. طبق قانون، دولت باید سهام عدالت را از ابتدای سال ۹۵ آزاد میکرد، اما امکان دارد این آزادسازی ماه‌ها بعد از پایان مهلت قانونی طول بکشد و عملاً پرداخت سهام عدالت به انتخابات یازدهم ریاستجمهوری نزدیک خواهد شد.
در مرداد ۱۳۹۵ سید جعفر سبحانی مشاور رئیس سازمان خصوصیسازی با تأکید بر اینکه سودی که در دولت گذشته بابت سهام عدالت به عد‌های از شهروندان پرداخت شده غیرقانونی بوده، میگوید به هیچ عنوان سودی بابت سهام عدالت به شهروندان پرداخت نخواهد شد، بلکه تنها در پایان سال ۱۳۹۵ بابت مقدار آزادسازی این سهام تعیین تکلیف میشود.
در اوایل آذر ۱۳۹۵ سازمان خصوصیسازی اعلام کرد که بعد از ده سال، تکلیف سهام عدالت در سال آینده روشن میشود و از پایان سال آینده سود سهام عدالت به دارندگان آن پرداخت خواهد شد. رئیس سازمان خصوصیسازی گفت که «از نظر ما طرح سهام عدالت به انتهای خود رسیدهاست و منتظریم با پایان یافتن مجامع، شرکت‌های سرمایه پذیر حسابهایشان را ببندند.
او در عین حال تأکید کرده که هنوز «ابهام‌های مختصری درباره شناسایی مشمولان، سبد سهام، سازو کار‌های ساماندهی آن برای آزادسازی سهام عدالت وجود دارد.» برای حل این مشکل، دولت لایحه تهیه کردهاست و قرار است آن را به مجلس بفرستد و پس از آن «تکلیف سهام عدالت روشنتر میشود.»
در اواسط دی ماه سال ۹۵ سازمان بورس و اوراق بهادار میزان سود دریافتی سهام عدالت از ۶۰ شرکت حاضر در سبد سهام را ۱۹۹ هزار و ۱۵ میلیارد ریال اعلام کرد. بهعلاوه سود مصوب مجمع عمومی شرکتها در این مدت ۳۰۹ هزارو ۵۷۴ میلیارد ریال و همچنین مشارکت در افزایش سرمایه شرکت‌های سرمایه پذیر سهام عدالت ۵۱ هزار و ۷۷۰ میلیارد ریال و مانده طلب سود از شرکتها ۵۸ هزار و ۷۸۸ میلیارد ریال بودهاست.
موافقت رهبر انقلاب با آزادسازی سهام عدالت
۹ اردیبهشت ۱۳۹۹ رهبر معظم انقلاب اسلامی با صدور ابلاغیه‌ای ضمن موافقت با درخواست رییس‌جمهور برای آزادسازی سهام عدالت و با اشاره به نقش سهام عدالت در گسترش عدالت اجتماعی و توانمندسازی خانواده‌های کم درآمد، موارد سه‌گانه‌ای را به عنوان امور لازم الرعایه در این واگذاری‌ها مورد تأکید قرار دادند و خاطرنشان کردند: دولت هر چه زودتر اقدامات مقتضی را به عمل آورد تا مردم سریعتر از منافع سهام خود بهره‌مند شوند.
متن ابلاغیه رهبر معظم انقلاب به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
درپی تصمیم واگذاری درصدی از سهام اصل ۴۴ قانون اساسی در قالب سهام عدالت با هدف گسترش عدالت اجتماعی و توانمندسازی خانوارهای کم درآمد، انتظار این بود که توسط مسئولین مربوط در دولتهای مختلف با اجرای دقیق مواد ۸ گانه ابلاغی ۱۳۸۵/۴/۱۲ هرچه سریعتر مقدمات لازم برای آزادسازی سهام عدالت و واگذاری تعیین قیمت آن به بورس فراهم گردیده و آیین‌نامه‌های اجرایی تهیه و به اجرا درآید. در هر صورت با توجه به شرایط فعلی اقتصادی و عزم دولت برای عمل به تکالیفی که به عهده اوست، با آزادسازی سهام عدالت با رعایت امور زیر، موافقت میشود:
دارندگان سهام عدالت مجازند در محدوده زمانی مشخص مالکیت مستقیم سهام شرکت‌های سرمایه‌پذیر را انتخاب نمایند و به تناسب، نقش مدیریتی خود را ایفا کنند.
مقررات مورد نیاز جهت انتقال سهام به صاحبان سهام عدالت توسط شورایعالی بورس تدوین و تصویب شود. این مصوبات برای کلیه دستگاههای اجرایی لازم‌الاجراست.
نسبت به سهام باقیمانده در شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی، شورایعالی بورس موظف است ضمن تشویق ماندگاری صاحبان سهام در شرکت‌های مذکور، از طریق مبادی ذیربط هرچه زودتر زمینه‌ی ورود آن شرکتها را در بورس فراهم نماید.
با توجه به تأخیری که در طول زمان نسبت به تحقق اهداف واگذاری این سهام پیش آمده است، و به دلیل ضرورت بهره‌مندی هرچه سریعتر مردم از منافع سهام خود، لازم است دولت محترم هرچه زودتر اقدامات مقتضی در جهت تحقق موارد مذکور در بندهای سه گانه فوق را به‌عمل آورد.
سیّد علی خامنه‌ای
در مورد سهام عدالت در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه جزییات برگشتی واریز سود سهام عدالت ۱۰ بانک را اعلام کرد.
کد خبر: ۱۳۳۲۷۸۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۱۴
واریز مرحله دوم سود سهام عدالت از روز چهارشنبه نهم مهر سال 1404 آغاز و با مشارکت 19 بانک به حساب دارندگان سهام عدالت انجام شد.
کد خبر: ۱۳۳۲۰۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۱۱
واریز سود سهام عدالت مرحله دوم از روز گذشته آغاز شده و بیش از ۴۴ میلیون سهامدار از دیروز مبالغ سود خود را در حساب بانکی دریافت کرده‌اند و طبق اعلام سمات، واریزی‌ها تا پایان امروز در تمام بانک‌ها تکمیل میشود.
کد خبر: ۱۳۳۱۹۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۱۰
مقام مسئول در سازمان بورس در گفت‌و‌گو با تابناک؛
مرحله دوم واریز سود سهام عدالت پس از ماه‌ها انتظار آغاز شد؛ در این مرحله بیش از ۴۴ میلیون سهامدار عدالت مشمول دریافت سود می‌شوند و مبالغی تا یک میلیون و ۶۵۰ هزار تومان به حساب دارندگان این سهام تا فردا واریز میشود.
کد خبر: ۱۳۳۱۷۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۹
طبق اعلام رییس سازمان بورس، واریز سود سهام عدالت از فردا آغاز میشود که بر اساس گروه افراد مبالغ بین ۷۴۷ هزار تا یک میلیون و ۶۵۰ هزار تومان است.
کد خبر: ۱۳۳۱۶۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۸
بنا بر گفته وزیر اقتصاد، تا پایان این هفته سود سهام عدالت به حساب دارندگان واریز خواهد شد، اما این‌سود برای برخی واریز نخواهد شد.
کد خبر: ۱۳۳۱۰۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۶
با توجه به وعده‌ای که رئیس سازمان بورس داده، سود سهام عدالت باید در بازه زمانی ۳۰ شهریور تا ۵ مهر ۱۴۰۴ واریز شود و تنها ۲ روز تا پایان این مهلت و سوختن یک وعده دیگر از سازمان بورس باقی است و باید دید آیا سود سهام عدالت در این برهه واریز میشود یا یک‌بار دیگر شاهد بدقولی خواهیم بود.
کد خبر: ۱۳۳۰۸۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۴
با گذشت شش ماه از سال، واریز باقی مانده سود سهام عدالت سال مالی ۱۴۰۲ همچنان به تعویق افتاده و میلیون‌ها سهامدار در انتظار دریافت حقوق خود هستند.
کد خبر: ۱۳۲۹۶۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۳۱
دیوان محاسبات در نامه‌ای به وزیر اقتصاد، سازمان خصوصیسازی و سازمان بورس با اشاره به مغایرت‌های صریح در برگزاری مجامع و تعیین ارکان مدیریتی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت ، بر لزوم توقف فوری این اقدامات خلاف قانون تاکید کرد.
کد خبر: ۱۳۲۹۷۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۳۰
تاریخ دقیق واریز سود سهام عدالت ۱۴۰۴ اعلام شد.
کد خبر: ۱۳۲۹۵۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۲۹
کد خبر: ۱۳۲۹۱۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۲۷
کد خبر: ۱۳۲۸۱۲۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۲۲
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به سهامداران عدالت هشدار داد فریب کلاهبرداران مجازی و سایبری در خصوص واریز سود سهام عدالت را نخورند.
کد خبر: ۱۳۲۷۳۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۷
رئیس سازمان بورس اعلام کرد: سود سهام عدالت ظرف چند هفته آینده پرداخت خواهد شد.
کد خبر: ۱۳۲۶۹۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۵
برای نخستین بار در سال‌های اخیر سود سهام عدالت در شهریورماه واریز خواهد شد.
کد خبر: ۱۳۲۴۴۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۰۲
در آستانه هفته دولت و همزمان با وعده رئیس‌جمهور درباره «خبر خوش» سهام عدالت ، وزیر اقتصاد پرده از جزئیات این خبر خوب برداشت. وعده اصلی، پیگیری پرداخت سود معوقه سال مالی ۱۴۰۲ به سهامداران عدالت است؛ خبری که می‌تواند برای میلیون‌ها خانواده ایرانی در شرایط فعلی اقتصادی، نویدبخش باشد.
کد خبر: ۱۳۲۲۳۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۱
رییس اتاق تعاون ایران گفت: بخشی از سود سهام عدالت ۱۴۰۲در اسفند ماه سال گذشته پرداخت و باقی هم تا اواسط یا پایان شهریور ماه امسال به حساب افراد واریز میشود.
کد خبر: ۱۳۲۲۲۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۰
رئیس اتاق تعاون ایران گفت: بخشی از سود سهام عدالت ۱۴۰۲ در اسفند ماه سال گذشته پرداخت و باقی هم تا اواسط شهریور ماه امسال به حساب افراد واریز میشود.
کد خبر: ۱۳۲۲۱۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۰
تهران- ایرنا- وزیر امور اقتصادی و دارایی با اعلام دو خبر خوش برای هموطنان گفت: در مورد سهام عدالت رییس جمهوری در هفته دولت خبر خوشی را به اطلاع مردم خواهد رساند.
کد خبر: ۱۳۲۱۷۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۱۸
طبق روال چند ماه و هفته اخیر کماکان پیگیری‌ها در راستای دریافت باقیمانده سود سهام عدالت عملکرد مالی سال ۱۴۰۲ از شرکت‌های سرمایه‌پذیر ادامه دارد.
کد خبر: ۱۳۱۳۵۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۴