کلیات
اول آبان ماه در تقویم کشورمان روز ملی آمار و برنامه ریزی نام گذاری شده است.
در تقویم جهانی روز آمار برای نخستین بار در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۰ در سراسر جهان جشن گرفتند. این روز توسط کمیسیون آمار سازمان ملل متحد «UNSD» تعیین و نامگذاری شد. بیش از ۱۰۳ کشور و حداقل ۴۰ سازمان منطقهای و بین المللی روز جهانی آمار ۲۰۱۰ را جشن گرفتند.
UNSD به تصویب رساند که این رویداد هر ۵ سال یک بار برگزار گردد.
این نامگذاری بر این موضوع تاکید دارد که اطلاعات آماری رسمی و با کیفیت بالا، در تجزیه، تحلیل و تصمیمگیری نقش مهمی دارند.
علت نامگذاری این روز
علت این نامگذاری ماهیت این حرفه است؛ به این معنا که در این ماه اکثریت خانوادهها در محل زندگی خود ثابت شدهاند و جا به جایی آنها از مکانی به مکان دیگر چه در داخل یک شهر (مستاجران) و چه میان شهرها (عشایر) به پایان رسیده است. پس آبان ماه بهترین زمان برای انجام سرشماریها است.
تاریخچه تاسیس مرکز آمار
درسال ۱۲۹۷ هجری شمسی به منظور ثبت وقایع چهارگانه ، اداره ثبت احوال کشور تاسیس شد. با ثبت اطلاعات مرتبط با تولد ، فوت ، ازدواج و طلاق توسط اداره مذکور ، ضرورت اطلاع از جمعیت کشور و تعیین سازمانی که به جمع آوری این اطلاعات بپردازد مورد توجه قرار گرفت و منجر به آن شد که در سال ۱۳۰۳ هجری شمسی آیینامه ای به تصویب برسد و در این آیینامه اداره ایی مسول آمار ، و وظایف آن مشخص شود .
براساس این مصوبه مسولیت جمع آوری و متمرکز کردن آمارهای مورد نیاز به عهده وزارت کشور گذاشته شد. در خرداد ماه سال ۱۳۱۸ هجری شمسی اولین قانون سرشماری در مجلس شورای ملی تصویب شد.
در اجرای این قانون سرشماری نفوس از دهم اسفندماه همان سال در شهر تهران و در سال ۱۳۱۹ و ۱۳۲۰ هجری شمسی در ۳۳ شهر کشور به تدریج به اجرا درآمد.
نیاز روزافزون دستگاههای برنامه ریزی کشور به آمار و اطلاعات و ضرورت همکاری بسیار نزدیک سازمان اصلی تولیدکننده آمار با دستگاه برنامه ریزی ، موجب شد تا براساس قانون ۱۳۴۴ هجری شمسی ، اداره آمار عمومی از وزارت کشور جدا و با نام مرکز آمار ایران به سازمان برنامه و بودجه وابسته شود.
در سال ۱۳۷۹ سازمان برنامه و بودجه کشور با سازمان امور اداری و استخدامی کشور ادغام شده و تحت عنوان سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور فعالیت خود را ادامه داد. در سال ۱۳۸۶ سازمان مدیریت و برنامه ریزی به معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری تغییر کرد. هم اکنون مرکزآمار ایران وابسته به معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری است.
در اسفند ماه سال ۱۳۳۱ هجری شمسی سازمان همکاری آمار عمومی تشکیل شد. و در فروردین ماه سال ۱۳۳۲ هجری شمسی ، قانون آمار و سرشماری به تصویب رسید.
ضرورت آمار و برنامه ریزی
در دنیای امروز یکی از شاخصهای ارزیابی توسعه و برنامه ریزی کشورها داشتن نظام و فرایند کمی و کیفی فعالیتهای آماری است.
علم آمار، مبتنی است بر دو شاخه آمار توصیفی و آمار استنباطی. در آمار توصیفی با داشتن تمام اعضا جامعه به بررسی خصوصیتهای آماری آن پرداخته میشود، در حالیکه در آمار استنباطی با بدست آوردن نمونهای از جامعه که خصوصیات اصلی جامعه را بیان می کند در مورد جامعه استباط آماری انجام میشود.
در نظریه آمار، اتفاقات تصادفی و عدم قطعیت توسط نظریه احتمالات مدلسازی میشوند. دراین علم، مطالعه و قضاوت معقول درباره موضوعهای گوناگون، بر مبنای یک نمونه انجام میشود و قضاوت در مورد یک فرد خاص، اصلاً مطرح نیست.
علاوه براین برنامهریزی یکی از اولویتهایی است که هم در زندگی شخصی و هم در زندگی اجتماعی و توسعه و پیشرفت کشورها نقش به سزایی دارد.
بدون شک برای برنامهریزی بهینه و کارآمد؛ داشتن آمار و اطلاعات صحیح امری بدیهی است.