کلیات
آبسه، حفره یا بافتی پر از چرک است که در اطراف ریشه دندان عفونی ایجاد میشود و میتواند همه گروههای سنی (از پیر تا جوان) را درگیر کند. این عارضه، در اثر عفونت باکتریایی ایجاد میشود که در صورت درمان بهموقع، مشکلی ایجاد نمیکند اما در غیر این صورت، میتواند از فک به گردن، سر یا سایر اعضای بدن گسترش یابد. آبسه دندان، بهخودیخود برطرف نمیشود و برای درمان آن باید به دندانپزشک یا متخصص درمان ریشه مراجعه کرد.
آبسه دندان به چند دسته کلی تقسیم میشود:
۱- آبسه پریودنتال (Periodontal Abscess)
آبسه پریودنتال که همچنین تحت عنوان آبسه جانبی یا آبسه پاریتال نیز شناخته میشود بر استخوان کنار دندان شما تأثیر میگذارد. این ضایعه، یک وضعیت اورژانس دندانی شایع و دردناک است که در نتیجه تجمع باکتری یا گیر افتادن جسم خارجی در کیسههای پریودنتال ایجاد میشود. این مشکل بیشتر افراد دچار بیماری پریودنتال فعال را تحت تاثیر قرار میدهد و نیاز به مدیریت سریع و طولانیمدت دارد.
۲- آبسه ژنژیوال (Gingival Abscess)
آبسه ژنژیوال یا لثه، یکی از انواع آبسه دندان است که بین لثه و دندان ایجاد میشود. این امر به دلیل عفونت باکتریایی که در نتیجه پوسیدگی دندانی، مسواک زدن نادرست، شکستگی دندان، گیرکردن غذا در خط لثه و یا زمانی که خونریزی در خط لثه اتفاق میافتد، ایجاد میشود. آسیب تروماتیک یا وارد آمدن نیروی بیش از حد روی دندان – در اثر ارتودنسی – نیز میتواند باعث بروز این نوع آبسه شود.
۳- آبسه پریآپیکال (Periapical Abscess)
این آبسه در انتهای ریشه دندان شما شکل میگیرد. به طوری که گاهی اوقات، چرک ناشی از عفونت دندان از نوک ریشه و از طریق استخوان به داخل لثه پخش میشود، بنابراین لثهها در نزدیکی ریشه دندان متورم میشوند. تورم ناشی از چرک، اغلب علت درد شدید دائمی است که هنگام جویدن بدتر میشود.
در این مورد، بسته به محل دندان، عفونت ممکن است به بافتهای نرم گسترش یابد و باعث تورم در فک، کف دهان یا ناحیه گونهها شود. در نهایت، بافت ممکن است باز شود و به چرک اجازه تخلیه بدهد. لازم به ذکر است که عفونتهایی که برای تأثیر بر راه هوایی گسترش مییابند میتوانند جدی و حتی تهدیدکننده زندگی باشند؛ بنابراین در این نوع از آبسه باکتری از پالپ (داخلیترین قسمت دندان) عبور میکند و میتواند تا ریشه دندان نفوذ کرده و آبسه پری اپیکال را ایجاد کند.
آبسه دندان عقل (Wisdom Tooth Abscess)
دندانهای عقل، آخرین مجموعه از دندانهای آسیاب پشتی است که در بسیاری از موارد نهتنها هیچ عملکرد موثری نداشته بلکه باعث بروز مشکلات سلامت دهان و دندان میشوند. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن این دندانها به دلیل موقعیت آنها در پشت دهان نیز اغلب دشوار است. ازاینرو، دندانهای عقل، هم به سبب نهفتگیشان و هم سلامت ضعیف دهان، گاهی میتوانند منجر به بروز عفونت شوند که با بدتر شدن این امر، ممکن است شاهد آبسه دندان باشید.
اگر هنگام غذا خوردن احساس درد میکنید یا از بوی بد دهان رنج میبرید، ممکن است آبسه دندان عقل داشته باشید. اگر چنین است، باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید. چراکه اگر آبسه دندان عقل نادیده گرفته شود، میتواند خطرناک باشد و منجر به بروز عوارضی چون دنداندرد و تورم غدد در گردن و … شود.
آبسه دندان عصبکشی شده (Nervous tooth abscess)
بعد از عصبکشی دندان ممکن است به سبب نفوذ متریال باقیمانده از عصب به نوک ریشه دندان و داخل بافت دندان و وجود ضایعه و عفونت در استخوان و لثه اطراف دندان عصبکشی شده، شاهد تورم و آبسه باشید. در این مواقع نیز بهتر است سریعا به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
دلایل آبسه دندان
دندان از بیرون دارای ساختار سفت و محکم است، اما داخلیترین قسمت آن (پالپ دندان)، از اعصاب، بافت همبند و عروق خونی تشکیل شده است که گاهی اوقات و در اثر عوامل مختلفی میتواند عفونی شود. بهطورکلی آبسه دندان، اغلب ناشی از موارد زیر است:
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و کوتاهی در مسواک زدن، نخ دندان کشیدن یا استفاده منظم از فلوراید
- ایجاد حفره عمیق در دندان یا پوسیدگی دندانی
- بیماریها (از جمله سرطان و دیابت) و مصرف برخی داروها
- داشتن رژیمهای غذایی سرشار از قند
- بیماری لثه که بهعنوان بیماری پریودنتال نیز شناخته میشود
- و آسیب و صدمه به دندان و ترکخوردگی آن
لازم به ذکر است که اگر این عفونت درمان نشود، میتواند به پالپ دندانی آسیب جدی رسانده و منجر به ایجاد آبسه شود.
علائم آبسه دندان
به هنگام آبسه دندان (گاهی، اما نه همیشه) ناحیه اطراف دندان، درد میکند. در این صورت، معمولاً یک درد شدید و ضربان داری در نزدیکی دندان حس میشود (بهخصوص زمانی که به دندان خود فشار وارد میکنید) که همچنین این درد ممکن است به فک یا سایر قسمتهای صورت شما (در سمتی که آسیبدیده است) گسترش یابد.
همچنین ممکن است متوجه علائم زیر شوید:
- تورم
- قرمزی لثه
- احساس مزه بد در دهان
- تب
- تورم غدد لنفاوی
- مشکل در تنفس یا بلع
- حساسیت به دمای سرد یا گرم
- التهاب لثه
- بوی بد دهان
- درد شدید گوش، گردن و یا فک
- احساس درد هنگام گاز گرفتن یا جویدن غذا
گاهی اوقات آبسه باعث ایجاد برآمدگیهای جوش مانند روی لثه شما میشود که اگر آن را فشار دهید و مایعی از آن به بیرون تراوش کند، مطمئناً دندانتان آبسه شده است و آن مایع چرک است.