کلیات
آذرتاش آذرنوش متولد ۲۹ بهمن ۱۳۱۶ بود که در تاریخ ۱۵ مهر ۱۴۰۰ چشم از جهان فروبست. او مؤلف و محقق در زبان و ادبیات عرب، مدیر بخش ادبیات عرب در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و استاد دانشکدهٔ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران بود. وی چهره ماندگار ادبیات عرب در همایش چهره‌های ماندگار بود. وی در پانزدهم مهر ۱۴۰۰ در سن ۸۴ سالگی درگذشت.

 

 

زندگی‌نامه
آذرتاش آذرنوش در ۲۹ بهمن ۱۳۱۶ در شهر قم به‌دنیا آمد، تحصیلات ابتدایی را در اهواز و دورهٔ دبیرستان را در تهران به پایان برد.

وی در رشتهٔ ادبیات عرب دانشکدهٔ معقول و منقول دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. دورهٔ دکتری ادبیات عرب را از کشور فرانسه گرفت. از نخستین رسالهٔ دکتری خود «تحقیق و ترجمه بخشی از کتاب طبقات الشعرای ابن معتز» دفاع کرد. سپس در رشتهٔ ادبیات عرب به نگاشتن رسالهٔ دیگری با تصحیح کتاب «خریدةالقصر عمادالدین اصفهانی» پرداخت. او پس از حصول بر دومین دکتری خود به ایران بازگشت و در «بنیاد فرهنگ ایران» و پژوهش در باب واژه‌های فارسی معرب، مشغول و در دانشکده معقول و منقول که آن هنگام به «الهیات و معارف اسلامی» تغییر نام داده بود به سال ۱۳۴۶ استخدام شد. وی گروه عربی دانشکده مذکور را سر و سامان بخشید و سپس به معاونت دانشکده برگزیده شد، بعد از آن به‌منظور تحقیق و آموختن زبان آرامی به دانشگاه کمبریج انگلستان رفت. او نخستین ایرانی بود که در ادبیات عرب دکتری گرفته‌است. آذرنوش در بازگشت به ایران به امر آموزش زبان عربی همت گماشت، او باتوجه به ساختار زبان‌های هند و اروپایی به‌خصوص زبان مادری خود فارسی، و با گوشه چشمی به علمزبان‌شناسی به تدوین کتاب «آموزش عربی» با شیوه‌ها و ساختار‌های دستوری تازه دست زد. از سال ۱۳۶۴ مدیریت بخش ادبیات عرب را در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی به‌عهده گرفت و طی ده سال علاوه بر تألیفات شخصی، بیش از ۲۰۰ مقاله نگاشت و صد‌ها مقاله را نیز ویرایش کرد.

او تا هنگام فوت علاوه بر کار استادی در دانشکده ادبیات (و گاه در دانشگاه امام صادق، تربیت مدرس) و مدیریت بخش عربی در دائرةالمعارف، سردبیر مجله مقالات و بررسی‌ها و نیز مدیر بخش عربی در دانشکده الهیات نیز بود. وی چهره ماندگار ادبیات عرب در همایش چهره‌های ماندگار بود. مؤسسه خانه کتاب نیز برای وی بزرگداشتی برگزار کرد.

سوابق علمی و اجرایی

از جمله سوابق علمی و اجرایی او می توان به موارد زیر اشاره کرد: 
عضور شورای علمی دائرةالمعارف بزرگ اسلامی: از ۱۳۶۴ تاکنون (۱۳۹۳)
مدیر گروه ادبیات عرب مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی: از ۱۳۶۴ تاکنون
نخستین مدیر گروه ادبیات عرب دانشگاه تهران: ۱۳۴۶
معاونت دانشکده الهیات و معارف دانشگاه تهران: ۱۳۴۷
مدیر گروه ادبیات عرب در دانشگاه الهیات

 

 

تألیفات زیر اثر اوست:
فتوح البلدان - ۱۳۴۶
النحوالتجریبی - ۱۳۴۹
خریدة القصر و جریدة العصر ۲–۱۳۵۰
خریدة القصر و جریدة العصر ۳–۱۳۵۱
راه‌های نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان عرب جاهلی - ۱۳۵۴ (چاپ دوم ۱۳۷۴)
ترجمهٔ تاریخ ادبیات عرب (مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۳)
ترجمهٔ تاریخ ادبیات عرب (عبدالجلیل) (امیرکبیر، ۱۳۶۳)
مقدمهٔ بر الشعر والشعراء ابن قتیبه (تهران، ۱۳۶۳)
فرهنگ مصطلحات (مجمع اللغات) (دفتر نشر فرهنگ اسلام ۱۳۶۳)
آموزش زبان عربی ۱–۱۳۶۶
آموزش زبان عربی ۲–۱۳۶۷
تاریخ ترجمه از عربی به فارسی،  ترجمه‌های قرآن (انتشارات سروش، ۱۳۷۵)
ترجمه موسیقی الکبیر فارابی (مؤسسه مطالعات و پژوهش فرهنگی، ۱۳۷۵)، برندهٔ شانزدهمین دورهٔ جایزهٔ کتاب سال
اطلس تاریخ الاسلام،  حسین مؤنس، (سازمان جغرافیایی ارتش، ۱۳۷۵)
تاریخ زبان و فرهنگ عربی (سمت، ۱۳۷۷)
فرهنگ معاصر عربی به فارسی (۱۳۷۹)
فرهنگ معاصر عربی به فارسی (ویراست دوم نشر نی ۱۳۹۱)
چالش میان فارسی و عربی سده‌های نخست (نشر نی، ۱۳۸۵)


درگذشت
آذرنوش ۱۵ مهرماه ۱۴۰۰ از دنیا رفت.