کلیات

هوازدگی متلاشی شدن سنگ‌های پوستهٔ زمین به‌وسیلهٔ تماس مستقیم سطح کُرهٔ زمین با هواکُره است. یا به عبارت دیگر، هوازدگی یعنی فرایندی که باعث تغییر در ساختار و شکل سنگ می‌شود.

هوازدگی عبارت است از تجزیه سنگها، خاک و مواد معدنی و همچنین چوب و مواد مصنوعی از طریق تماس با جو زمین، آب و موجودات بیولوژیکی زمین. هوازدگی درجا (در محل) رخ می‌دهد، یعنی در همان مکان، با کمی حرکت یا بدون حرکت، و بنابراین نباید با فرسایش اشتباه گرفته شود، که شامل حرکت سنگ‌ها و مواد معدنی توسط عوامل مانند آب، یخ، برف، باد، امواج و گرانش و سپس در مکانهای دیگر منتقل و انباشته می‌شوند.

دو طبقه‌بندی مهم فرایندهای هوازدگی وجود دارد - هوازدگی فیزیکی و شیمیایی. هر یک گاه شامل یک مؤلفه بیولوژیکی است. هوازدگی مکانیکی یا فیزیکی شامل تجزیه سنگها و خاک از طریق تماس مستقیم با شرایط جوی مانند گرما، آب، یخ و فشار است. طبقه‌بندی دوم، هوازدگی شیمیایی، شامل تأثیر مستقیم مواد شیمیایی جوی یا مواد شیمیایی بیولوژیکی است که به عنوان هوازدگی بیولوژیکی در تجزیه سنگ‌ها، خاک‌ها و مواد معدنی شناخته می‌شوند.^[۱] در حالی که هوازدگی فیزیکی در محیط‌های بسیار سرد یا بسیار خشک شدیدتر است، واکنش‌های شیمیایی در جایی که آب و هوا مرطوب و گرم است شدیدتر است. با این حال، هر دو نوع هوازدگی با هم اتفاق می‌افتند، و هر یک تمایل به تسریع دیگری دارند. به عنوان مثال، سایش جسمی (مالیدن به هم) اندازه ذرات را کاهش می‌دهد و بنابراین باعث افزایش سطح آن‌ها می‌شود و باعث می‌شود که آن‌ها نسبت به واکنش‌های شیمیایی حساس تر شوند. عوامل مختلف به‌طور هماهنگ عمل می‌کنند تا مواد معدنی اولیه (فلدسپات و میکا) را به مواد معدنی ثانویه (خاک رس و ترکیبات کربنی) تبدیل کنند و عناصر مغذی گیاه را به صورت‌های محلول آزاد کنند.

مواد باقی مانده پس از تجزیه سنگ همراه با مواد آلی باعث ایجاد خاک می‌شوند. مقدار مواد معدنی خاک توسط ماده والد تعیین می‌شود؛ بنابراین، خاک حاصل از یک نوع سنگ واحد اغلب می‌تواند در یک یا چند ماده معدنی مورد نیاز برای باروری خوب، کمبود داشته باشد، در حالی که خاکی که از مخلوطی از انواع سنگ‌ها (مانند رسوبات یخچالی، ائولی یا آبرفتی) حاصل می‌شود، غالباً خاک حاصلخیزتری است. علاوه بر این، بسیاری از شکل‌های زمینی و مناظر زمین نتیجه فرایند هوازدگی است.