کلیات

<hr>

جمعه ، هفتمین روز هفته که دارای جنبه عبادی، فقهی و اجتماعی مهمی در فرهنگ اسلامی است. از این رو در منابع دینی از آداب و اعمال خاصی، همچون غسل و نماز جمعه برای آن یاد شده است. بنا بر پاره‌ای روایات بسیاری وقایع مهم تاریخی در این روز رخ داده، یا در آینده به وقوع خواهد پیوست.

در فرهنگ اسلامی این روز شرافت به سزایی دارد، از این رو هر چند در برخی از کشورهای اسلامی این روز تعطیل رسمی نیست، اما فعالیت‌های روزانه حالت نیمه تعطیل به خود گرفته است. در حقیقت تعطیلی جمعه به معنای دست کشیدن و خودداری از فعالیت نیست بلکه جمعه در فرهنگ اسلامی روز عبادت دانسته شده است. علاوه بر فرهنگ دینی در فرهنگ عامّه نیز این روز قداست و شرافت بسزایی دارد و بسیاری کارها در آن به فال نیک یا بد گرفته می‌شود.

ذکر روز جمعه

<hr>

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ؛ خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست و در فرج ایشان (حضرت مهدی) تعجیل فرما

ذکر روز جمعه موجب عزیز شدن می شود؛ روایت شده که در این روز زیارت امام زمان (عج) خوانده شود.

دعای روز جمعه

<hr>

بِسْمِ اللَّهِ‏الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏

اَلْحَمْدُ للَّهِ‏ِ الْأَوَّلِ قَبْلَ الْإِنْشآءِ وَ الْإِحْيآءِ وَ الْاخِرِ بَعْدَ فَنآءِ الْأَشْيآءِ الْعَليمِ الَّذي‏ لا يَنْسي‏ مَنْ ذَكَرَهُ وَ لا يَنْقُصُ مَنْ شَكَرَهُ وَ لا يَخيبُ مَنْ دَعاهُ وَ لا يَقْطَعُ رَجآءَ مَنْ رَجاهُ اَللّهُمَّ اِنّي‏ اُشْهِدُكَ وَ كَفي‏ بِكَ شَهيداً وَ اُشْهِدُ جَميعَ مَلائِكَتِكَ وَ سُكَّانَ سَمواتِكَ وَ حَمَلَةَ عَرْشِكَ وَ مَنْ بَعَثْتَ مِنْ اَنْبِيآئِكَ وَرُسُلِكَ وَ اَنْشَاْتَ مِنْ اَصْنافِ خَلْقِكَ اَنّي‏ اَشْهَدُ اَنَّكَ اَنْتَ اللَّهُ لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ وَحْدَكَ لا شَريكَ لَكَ وَ لا عَديلَ وَ لا خُلْفَ لِقَوْلِكَ وَ لا تَبْديلَ وَ اَنَّ مُحَمَّداً صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ اَدّي‏ ما حَمَّلْتَهُ اِلَي العِبادِ وَ جاهَدَ فِي اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ حَقَّ الْجِهادِ وَ اَنَّهُ بَشَّرَ بِما هُوَ حَقٌّ مِنَ الثَّوابِ وَ اَنْذَرَ بِما هُوَ صِدْقٌ مِنَ الْعِقابِ اَللّهُمَّ ثَبِّتْني‏ عَلي‏ دينِكَ ما اَحْيَيْتَني‏ وَ لا تُزِغْ قَلْبي‏ بَعْدَ اِذْ هَدَيْتَني‏ وَ هَبْ لي‏ مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً اِنَّكَ اَنْتَ الْوَهَّابُ صَلِّ عَلي‏ مُحَمَّدٍ وَعَلي‏ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْني‏ مِنْ اَتْباعِهِ وَ شيعَتِهِ وَ احْشُرْني‏ في‏ زُمْرَتِهِ وَوَفِّقْني‏ لِأَدآءِ فَرْضِ الْجُمُعاتِ وَ ما اَوْجَبْتَ عَلَيَّ فيها مِنَ الطَّاعاتِ وَقَسَمْتَ لِأَهْلِها مِنَ الْعَطآءِ في‏ يَوْمِ الْجَزآءِ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ !

به نام خداوند بخشنده و مهربان

ستايش خدايي راست كه آغاز هستي است پيش از پيدايش و زندگي، و پايان است پس از فناي همه چيز. دانايي كه از يا نَبَرد هر كه يادش كند، و نكاهد از آن كه شكرش نمايد، و نوميد نسازد هر كه او را بخواند، و قطع اميد نكند كسي را كه به اميدش باشد. خدايا! من گواهت گيرم و تو گواهي كافي هستي، و گواه مي‏گيرم همه فرشتگانت و ساكنان آسمانت و حاملان عرشت را و هر كه از پيغمبران و رسولانت را كه برانگيختي و آفريدي از انواع خلقت كه گواهي مي‏دهم كه تو خدايي ونيست انواع خلقت كه گواهي مي‏دهم كه تو خدايي و نيست شايسته پرستشي جز تو، يگانه‏اي، نه شريكي داري و نه برابري، و نه تخلّفي در گفتار توست و نه تبدّلي، و به برابري، ونه تخلّفي در گفتار توست و نه تبدّلي، و به اين [گواهي مي‏دهم‏] كه محمّد - كه درود خدا بر او و خاندانش باد بنده تو و رسول توست و رسانده است آنچه به او تكليف كردي به بندگان و جهاد كرده براي خداي عزّوجلّ -، حق جهاد را، و او مژده داده به آنچه درست است از ثواب، و ترسانده بدانچه راست است از عقاب. بار خدايا! مرا ثابت دار بر دينت تا زنده‏ام و كج مكن دلم را پس از آن كه رهنمايي‏ام كردي، و ببخش به من از نزد خودت رحمت؛ زيرا تو بسيار بخشنده‏اي. رحمت فرست بر محمد و خاندانش، و مرا از پيروان و شيعيان او ساز، و در گروهش محشور كن و توفيق اداي فرايض جمعه‏ها و آنچه لازم كردي بر من در آنها از طاعت را عطا كن و آنچه را بر اهل آنها از عطاها در روز جزا تقسيم كردي [بر من نيز ببخش‏]؛ زيرا تويي عزيز حكيم!

زيارت امام زمان (عج)

<hr>

اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا حُجَّةَ اللَّهِ في‏ اَرْضِهِ اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا عَيْنَ اللَّهِ في‏ خَلْقِهِ اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا نُورَ اللَّهِ الَّذي‏ يَهْتَدي‏ بِهِ الْمُهْتَدُونَ وَيُفَرَّجُ بِهِ عَنِ الْمُؤْمِنينَ اَلسَّلامُ عَلَيْكَ اَيُّهَا الْمُهَذَّبُ الْخآئِفُ اَلسَّلامُ عَلَيْكَ اَيُّهَا الْوَلِيُّ النَّاصِحُ اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا سَفينَةَ النَّجاةِ اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا عَيْنَ الْحَيوةِ اَلسَّلامُ عَلَيْكَ صَلَّي‏اللَّهُ عَلَيْكَ وَعَلي‏ آلِ بَيْتِكَ الطَّيِّبينَ الطَّاهِرينَ اَلسَّلامُ عَلَيْكَ عَجَّلَ اللَّهُ لَكَ ما وَعَدَكَ مِنَ النَّصْرِ وَظُهُورِ الْأَمْرِ اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا مَوْلايَ اَنَا مَوْلاكَ عارِفٌ بِاُوليكَ وَاُخْريكَ اَتَقَرَّبُ اِلَي اللَّهِ تَعالي‏ بِكَ وَبِآلِ بَيْتِكَ وَاَنْتَظِرُ ظُهُورَكَ وَظُهُورَ الْحَقِّ عَلي‏ يَدَيْكَ وَاَسْئَلُ اللَّهَ اَنْ يُصَلِّيَ عَلي‏ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ يَجْعَلَني‏ مِنَ الْمُنْتَظِرينَ لَكَ وَالتَّابِعينَ وَالنَّاصِرينَ لَكَ عَلي‏ اَعْدآئِكَ وَالْمُسْتَشْهَدينَ بَيْنَ يَدَيْكَ في‏ جُمْلَةِ اَوْلِيآئِكَ يا مَوْلايَ يا صاحِبَ الزَّمانِ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَعَلي‏ آلِ بَيْتِكَ هذا يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَهُوَ يَوْمُكَ الْمُتَوَقَّعُ فيهِ ظُهُورُكَ وَالْفَرَجُ فيهِ لِلْمُؤْمِنينَ عَلي‏ يَدَيْكَ وَقَتْلُ الْكافِرينَ بِسَيْفِكَ وَاَنَا يا مَوْلايَ فيهِ ضَيْفُكَ وَجارُكَ وَاَنْتَ يا مَوْلايَ كَريمٌ مِنْ اَوْلادِ الْكِرامِ وَمَأْمُورٌ بِالضِّيافَةِ وَالْإِجارَةِ فَاَضِفْني‏ وَ اَجِرْني‏ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَعَلي‏ اَهْلِ بَيْتِكَ الطَّاهِرينَ!

درود بر تو اي حجّت خدا در زمينش! درود بر تو اي ديده خدا بر خلقش! درود بر تو اي نور خدا كه ره يابند بدان، رهجويان، و گشايش شود بدان بر مؤمنان! درود بر تو اي خوش نهادِ هراسان! درود بر تو اي دوستِ خيرخواه! درود بر تو اي كشتي نجات! درود بر تو اي چشمه حيات! درود بر تو، رحمت خدا بر تو و خاندان پاك و پاكيزه‏ات! درود بر تو، بشتابد خدا برايت آنچه را به تو وعده كرده از ياري و ظهور امام امر امامت. درود بر تو اي مولاي من! من وابسته به توام. عارف به آغاز و انجامت. تقرّب جويم به خداي تعالي‏ به تو و خاندان تو و انتظار ظهورت و ظهور حق را به دستت دارم، و از خدا خواهم كه رحمت فرستد بر محمّد و خاندانش، و مرا از منتظران تو مقرّر دارد، و از پيروان و ياران تو عليه دشمنانت، و از دوستاني كه در ركاب تو به شهادت مي‏رسند، اي مولايم، صاحب الزّمان! صلوات خدا بر تو و بر خاندانت! اين روز جمعه، روز توست كه در آن، توقّع ظهورت مي‏رود و فَرَج براي مؤمنان به دست تو و كشتار كافران به شمشيرت، اي سرورم! من در روز جمعه، مهمان توام و پناهنده به تو و تو اي سرورم، كريم و كريم زاده‏اي و مأمور و مهمان‏نوازي و پناه دادني (نگهداري). مرا مهمان كن و پناه دِه. صلوات خدا بر تو و بر خاندان پاكت!

تسبيح مخصوص روز جمعه

<hr>

بِسْمِ اللَّهِ ‏الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏

سُبْحانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّ وَوَفازَ بِهِ، سُبْحانَ مَنْ تَعَطَّفَ بِالْمَجْدِ وَ تَكَرَّمَ بِهِ، سُبْحانَ مَنْ لا يَنْبَغِي التَّسْبيحُ اِلاَّ لَهُ، سُبْحانَ مَنْ اَحْصي‏ كُلَّ شَيْ‏ءٍ بِعِلْمُهُ، سُبْحانَ ذِي الْطَّوْلِ وَ الفَضْلِ، سُبْحانَ ذِي المَنِّ وَالنَّعَمِ، سُبْحانَ ذِي الْقُدْرَةِ وَ الْكَرَمِ. اَللّهُمَّ! اِنّي‏ اَسْئَلُكَ بِمَعاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِكَ وَ مُنْتَهَي الرَّحْمَةِ مِنْ كِتابِكَ، وَ بِاسْمِكَ الْأَعْظَمِ وَذِكْرِكَ الأَعْلَي‏، وَ بِكَلِماتِكَ التَّآمَّةِ الَّتي‏ تَمَّتْ صِدْقاً وَ عَدْلاً لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِكَ ِانَّكَ أَنْتَ العَزِيزُ الْكَرِيمُ يَا ذَالجَلالِ والإِكْرامِ! أَسْأَلُكَ بِمَالَا يَعْدِلُهُ شَيْ‏ءٍ مِنْ مَسَائِلكَ أَنْ تُصَلِي‏ عَلَي‏ مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَجْعَل لِي مِن أَمْرِي فَرَجاً وَمَخْرَجاً وَأَنْ تُوسَّعَ عَلَيَّ رَزْقِي فِي يُسْرِمِنْكَ وَعَافِيَةٍ، سُبْحانَ الْحَيِّ الْحَلِيمِ سُبْحانَ الْحَلِيمِ الْكَرِيمِ، سُبْحانَ الباعِثِ الْوارثِ، سُبْحانَ اللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ، سُبْحانَهُ وَبِحَمْدِهِ، اللَّهُمَّ صَلِّ عَلي‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ وَبارَكْتَ عَلي‏ ِابْراهِيمَ وَالِ اِبراهيِمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ.

نماز روز جمعه

<hr>

از امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) منقول است هر که در این روز هشت رکعت نماز به‌جا آورد هنگامی که به‌قدر یک تیزه آفتاب بلند شده باشد یا بیشتر، خدای تعالی بلند نماید برای او هزار درجه در بهشت. نماز روز جمعه از امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) چهار رکعت است. در هر رکعت حمد و آیة الکرسی پانزده مرتبه، و چون از نماز فارغ شدی هفتاد مرتبه «استغفرالله» و پنجاه مرتبه «لاحول و لا قوّة الّا بالله» بگوید.

اعمال شب و روز جمعه

<hr>

از آنجا که شب و روز جمعه قداست خاصی در فرهنگ اسلامی دارد، برخی دیگر از اعمال روز و شب جمعه در اینجا ذکر می شود.

اعمال شب جمعه

1. صلوات فرستادن‏ از امام صادق (ع) نقل شده است: شب جمعه، فرشتگاني از آسمان نازل مي‏شوند كه قلم و كاغذ در دست دارند و تا شب شنبه، چيزي جز صلوات نمي‏نويسند.
2. غسل شب جمعه
3. دعاي كميل
4. ده مرتبه خواندن اين دعا: يا دائِمَ الْفَضْلِ عَلي‏ الْبَريِّةِ يا باسِطَ الْيَدَيْنِ بِالْعَطِيَّةِ يا صاحِبَ الْمَواهِبِ السَّنِيَّةِ صَلِّ عَلي‏ مُحَمِّدٍ وَ آلِهِ خَيْرِ الْوَري‏ سَجِيَّةًوَ اغْفِرْ لَنا يا ذَاالْعُلي‏ في‏ هذِهِ الْعَشِيَّةِ!

اي آن كه احسانت هميشه بر خلق، ريزان است، از آن كه دو دستت به عطا بخشي باز است! اي صاحب بخشش‏هاي ارجمند! رحمت فرست بر محمد و خاندانش، بهترين بشر در پندار و نهاد، وبيامرز ما را اي صاحب علوّ مقام در اين شب!

اعمال روز جمعه

1. دعاي ندبه در صبح روز جمعه
2. غسل جمعه
3. نظافت (استحمام، كوتاه كردن ناخن، پوشيدن لباس تميز، استعمال بوي خوش و...)
4. هديه دادن به خانواده
5. هزار مرتبه صلوات
6. زيارت امام حسين (ع)
7. آموزش معارف و مسائل ديني‏ در روايتي امام صادق (ع) از پيامبر اكرم (ص) نقل كرده است: «واي بر مسلماني كه در هفته، روزي را براي آشنايي با مسائل اعتقادي و ديني قرار ندهد!»
8. شركت در نماز جمعه‏ در روايت آمده است: ترك نماز جمعه، باعث محروميت دل مي ‏شود.
9. دعاي سمات در عصرِ روز جمعه
10. دعاي امام صادق در عصر روز جمعه

• در مورد اعمال روز پنجشنبه در ویکی تابناک بیشتر بخوانید