کلیات
به موجب ماده ۳۵۱ قانون مجازات اسلامی ولی دم، همان ورثه مقتول است به جز زوج یا زوجه او که حق قصاص ندارد.
ولی دم یعنی چه
قانونگذار در برخی از موارد موانعی را بابت ولی دم محسوب شدن و حق قصاص در نظر گرفته است که به موجب آن اگر مرتکب یا شریک در جنایت عمدی، از ورثه باشد، ولی دم به شمار نمی آید و حق قصاص و دیه ندارد و حق قصاص را نیز به ارث نمی برد.
در خصوص همسر مقتول لازم به ذکر است که این اشخاص ( زوج و زوجه مقتول ) با اینکه ورثه مقتول محسوب شده اما حق قصاص ندارند.
آیا خون بها به زوج یا زوجه به ارث میرسد؟
با توجه به اینکه همسر مقتول جز ورثه می باشد هرچند که حق قصاص ندارد اما چنانچه به هر دلیلی حق قصاص تبدیل به دیه شود، همسر مقتول به میزان سهم الارث خود همچون دیگر ورثه ارث خواهد برد.
تنها زمانی همسر مقتول ولی دم محسوب می شود که صاحب حق قصاص فوت کند و همسر مقتول جز ورثه صاحب حق قصاص باشد، در چنین شرایطی ممکن است زن یا شوهر مقتول ولی دم محسوب شود. همچنین باید این نکته را نیز یادآور شد که هر چند همسر مقتول فاقد حق قصاص می باشد اما این بدان معنا نیست که حق شکایت و تعقیب متهم یا اخذ دیه را نداشته باشد.