کلیات
روز ۲۳ آوریلِ هر سال به عنوان روز جهانی کتاب و حق مؤلف از سوی اتحادیة بینالمللی ناشران، دولت اسپانیا و فدراسیون روسیه به بیست وهشتمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو در سال ۱۹۹۵ (۱۳۷۴) پیشنهاد گردید و در این کنفرانس به تصویب رسید.
از جمله دلایل انتخاب این روز یکی سنت مردم کاتالونیای اسپانیا است که هر سال در این روز با فروش هر کتاب یک گل رُز به خریدار داده میشود و از سوی دیگر تقارن آن با تولد یا مرگ تعدادی از نویسندگان و چهرههای ادبی مشهور جهان نظیر: میگل سروانتس، ویلیام شکسپیر، اینکا گارسیلاسو دلاوگا، مانوئل وایه خو و ولادیمیر نابوکف و تنی چند از شخصیتهای فرهنگی جهان است.
روز جهانی کتاب و حق مؤلف در ۵ مارس ۲۰۰۵ در ایرلند و بریتانیا برگزار شد و برای ترویج کتابخوانی طی مراسمی ۱۳ میلیون کتاب بین مدارس و مراکز پیشدبستانی توزیع گردید. هر چند روز جهانی کتاب و حق مؤلف برنامة جدیدی است، اما از سال ۱۹۹۵ تاکنون میلیونها نفر در بیش از ۱۰۰ کشور جهان بهطور مرتب در فعالیتهای مربوط به روز جهانی شرکتکردهاند.
هدف از تعیین روز کتاب
هدف از اختصاص روزی برای بزرگداشت کتاب و حق مؤلف، تجلیل جهانی از کتاب و مؤلفین، تشویق همگان و بهخصوص جوانان برای کشف لذت خواندن، تقدیر و حمایت از کسانی که در رشد و اعتلای فرهنگی و اجتماعی جامعة بشری نقش و سهم بسزایی داشتهاند، توسعة صنعت نشر، ترویج جریان آزاد کتاب و تضمین دسترسی عموم به آن و بالاخره جلب توجه سازمانها، انجمنها، نهادهای دولتی و خصوصی به این آسانترین و ارزندهترین روش کسب دانش، بیان احساس و اندیشه و قدیمیترین وسیلة ارتباط معنوی و کلید توسعة آموزش پایه، مبارزه با فقر و توسعة فراگیر است.
اهداف یونسکو از توجه به کتاب و کتاب خوانی
اهداف یونسکو در زمینة گسترش و توسعة کتاب را میتوان به صورت زیر خلاصه کرد:
* ترویج سیاستهای ملی کتاب به عنوان بخشی از یک نگرش جامع و فراگیر در مورد توسعة کتاب؛
* توجه به انتشارات آموزشی و عمومی به عنوان دو عنصر مهم و جدانشدنی بخش کتاب؛
* پرکردن شکاف آموزشی و اطلاعاتی موجود بین کشورهای شمال و جنوب، و جنوب جنوب؛
* توجه به کلیة عوامل و عناصر مؤثر در تولید و توزیع کتاب؛
* تجدید نظر در تعاریف و ضوابط کنونی مربوط به کتاب؛
* برقراری گفتگوی سازنده بین بخشی دولتی و خصوصی در زمینة کتاب؛
* حمایت از توسعة صنعت انتشارات محلی با اعطای کمک به آنها.