کلیات

باج‌گیری یا شانتاژ ( chantage) در اصطلاح، به تحمیلات ناروایی گفته می‌شود که فردی از راه گفتار یا کردار یا تهدید به رسوا کردن، به فرد دیگری وارد سازد تا از او چیزی طلب کند. همچنین، به عملی اطلاق می‌شود که فردی از شرایط مساعدی که دارد سوءاستفاده کند و آن را وسیلهٔ تهدید فرد یا افرادی قرار دهد تا آن فرد یا افراد، برخلاف میل خود، دست به انجام عملی بزنند.

هوچیگری، تلاش برای شکست رقیب از راه سفسطه، تهدید به افشاگری، تهییج و تحریک شنوندگان و جلوگیری از مطرح شدن یا اثر گذاشتن سخنان رقیب.

شانتاژ حبری

در شانتاژ انحراف از معیارهای اخلاقی مستتر است و فرد شانتاژ کننده، اغلب به درجه و انواعی از اختلالات اخلاقی و روانی گرفتار است که این نیز مساله‌ای عارضی است و معلول شرایط نامطلوب زیستی، تربیتی، بهداشتی و اجتماعی (اقتصادی، سیاسی، فرهنگی) می‌باشد. می‌توان به شانتاژ با رویکردهای مختلف نگاه کرد؛ مثل رویکرد سیاسی، که نوعی باج‌گیری است که از شخص یا جمعیتی مانند فرد و حزب و دسته یا حتّی از دولت،گرفته می­شود. اشخاص باج‌ گیرنده که از افشای رازی در مورد فردی، سکوت می‌کنند و مالی اعمّ از منقول یا غیر منقول و اغلبً پول دریافت می‌کنند، حقوق جزاء این مورد را حق‌ السّکوت شخص می‌داند. در مورد دولت‌ ها و جمعیت ­ها این مساله جنبۀ سیاسی دارد و با سرنوشت گروهی کوچک یا بزرگ مرتبط می‌شود. این­گونه حقّ­ السکوت‌ ها را رسانه‌های خبری به ویژه روزنامه‌نویس‌ها دریافت می‌کنند. بنابراین حقّ ­السّکوت و شانتاژ هم به صورت شفاهی و هم به نوع کتبی اعمال می‌شود. در رویکرد سیاسی، شانتاژ به مفهوم تهدید و اشاعۀ اکاذیب فضیحت ­بار نسبت به شخصیت‌های سیاسی برای کسب اطلاعات مورد نظر به کار می‌رود. در رویکرد رسانه‌ای نیز شانتاژ تبلیغاتی مطرح می‌شود. در این رویکرد بدین معناست که با تبلیغات کذب و جعل، طرف مقابل مجبور به تسلیم یا باج‌ دهی شود که در نتیجه طرف مقابل یا مقابله به مثل می‌نماید یا هزینه‌ ای را می‌پردازد تا این روند ادامه پیدا نکند و در واقع تسلیم می‌شود.

 معانی مختلف شانتاژ 

• هوچیگری
• جوسازی رسانه ای
• تلاش برای شکست رقیب از راه سفسطه
• تهدید به افشاگری
• تهییج و تحریک شنوندگان و جلوگیری از مطرح شدن یا اثر گذاشتن سخنان رقیب

شانتاژ سیاسی

(Political Extortion : اخاذی سیاسی) واژه شانتاژ به طور کلی به معنای با تهدید و ارعاب از کسی چیزی گرفتن، یا او را برخلاف میل و اراده اش به کاری واداشتن، یا از کاری بازداشتن، آمده است. و اما در جهان سیاست شانتاژ به 3 شکل شناخته میشود که گاهی یک یا دو یا زمانی هر سه شکل آن در آن واحد روی مساله ای یا موضوعی که معمولاً انسان می باشد پیاده می شود. این سه شکل عبارتند از اوّل شکنجه روحی یعنی کسی را از لحاظ روانی و روحی تحت فشار قرار دادن و او را بر خلاف رضایتش به کاری واداشتن یا از کاری بازداشتن. دوّم شکنجه فیزیکی یعنی موضوع یا سوژه را (انسان را) از نظر جسمی مورد شکنجه قرار دادن. سوّم حالت بخصوصی است که بدان شانتاژ از راه گروگانگیری گفته می شود؛ که گروگان میتواند هم کودک آدمی باشد و هم مسافر هواپیما یا امثالهم. در چنین حالتی علاوه بر اینکه گروگانها مستقیماً، چه ازلحاظ روحی و چه از لحاظ جسمی تحت شکنجه قرار میگیرند، ملتها یا ناسیونهای وابسته به آنها نیز خود را سخت اهانت شده مییابند. چون اوّلاً قادر به دفاع از آزادی اتباع خود نیستند، ثانیاً کم و بیش باید به خواسته های گروگانگیرها تسلیم شوند. تاریخ روابط سیاسی جهان (مکتوب یا غیر مکتوب) پر از انواع شانتاژهای سیاسی است که تاکنون از راههای مختلف در جوامع گوناگون اِعمال شده است و معمولترینشان توقیف و حبس فرستادگان یا مقیمان اتباع کشوری، در کشور رقیب بوده است که سرانجام سیاستمداران راه حلی به صورت صدور اماننامه برای این مشکل پیدا کرده اند. ولی برای جلوگیری از گروگانگیری به شکل موجود در قرن حاضر، بخصوص پس از جنگ جهانی دوّم که سخت باب شده است، هنوز راه حلی پیدا نکرده اند.