کلیات

اراضی موات به زمین‌های غیر آبادی گفته می‌شود که دارای سه عنصر «مجهول بودن سابقه مالکیت خصوصی»، «عدم مشغولیت به زراعت و مستحدثات در حال حاضر» و «عدم داشتن مالک در حال حاضر» باشد. در فقه و قانون اراضی موات از مباحات شمرده شده و شخص با حیازت آن مالک زمین می‌شود.

احیاء

احیاء اراضی موات در قانون به عنوان یکی از اسباب مملک شمرده شده‌است. قانونگذار در قانون مدنی منظور از احیاء این زمین‌ها را این گونه بیان کرده:

ماده ۱۴۱: مراد از احیای زمین آن است که اراضی موات و مباحه را به وسیله عملیاتی که در عرف آباد کردن محسوب است از قبیل زراعت، درخت‌کاری، بنا ساختن و غیره قابل استفاده نمایند.

اقسام

برای این گونه اراضی چهار حالت تصور می‌شود:

• زمینی که از اصل موات بوده و علم به عدم مالکیت آن توسط شخص دیگری وجود داشته باشد یا علم به سابقه ملکیت آن وجود نداشته باشد.
• زمینی که در گذشته محل سکونت افرادی بوده ولی اکنون از بین رفته و منقرض شده‌است.
• زمین خرابه باشد ولی از روی آثار بتوان فهمید مالکی داشته درحالی که آن شخص مجهول است.
• زمینی که مالک از آن اعراض کرده باشد.