کلیات
عبده از آمریکا به ایران آمده بود و درجامعه ورزشی آمریکا در رشته بوکس صاحب عنوان قهرمانی شده بود. وی مدت‌ها اندیشه ایجاد تیم فوتبال پرسپولیس را با خود داشت و تیم فوتبالی را نیز ایجاد کرده بود که تیمی ضعیف در رده دوم باشگاه‌های کشور محسوب می‌شد و از اعضای محبوب و ماندگار از آن محمود خوردبین را می‌توان نام برد.
پس از انحلال شاهین با درایت امیر مسعود برومند و رایزنی‌های مرحوم دهداری، چند تن از بازیکنان قبلی شاهین در ترکیب تیم دسته دومی پرسپولیس قرار گرفته و ترتیب یک مسابقه با تیم جم آبادان (که در آن زمان تیم صاحب نامی بود) را دادند و پس از آن تمامی اعضای شاهین به پرسپولیس پیوستند و محبوبیت شاهین بلند پرواز را به پرسپولیس هدیه کردند.
تاریخچه
پرسپولیس بهار خود را درآغازین روز‌های سال ۱۳۴۷ با مربیگری دهداری (کاپیتان پیشین شاهین) و سرپرستی دکتر برومند آغاز کرد. مطابق مقررات این تیم می‌بایست کار خود را در فوتبال از دسته سوم و یا حداکثر از دسته دوم باشگاه‌ها شروع کند، اما انحلال چند تیم در این زمان باعث شد تا به جای مسابقات لیگ یکسری مسابقات رده بندی در سطح باشگاه‌های پایتخت برگزار شود در آن زمان مسابقات ۴۴ تیم به رقابت پرداختد که ۴ تیم پرسپولیس، تاج (استقلال)، عقاب و پاس سرگروه شدند.
از آن پس پرسپولیس رسماً وارد مسابقات باشگاهی ایران شد. این تیم در سال ۱۳۴۷ قدرت نمایی کرد و تمام رقیبان را پشت سرگذاشت و به عنوان قهرمان باشگاه‌های تهران جهت شرکت در مسابقات آسیایی تایلند عازم بانکوک گردید.
در سال ۱۳۴۸ کارخانه ایران ناسیونال با مدیریت خیامی (از طرفداران تیم شاهین) تازه تاسیس شده بود و تیم فوتبال ضعیفی هم داشت (علی پروین هم از جمله بازیکنان این تیم بود). در این زمان (۱۳۴۸) فکر تبلیغ محصول این شرکت (پیکان) با استفاده از محبوبیت تیم شاهین، خیامی را بر آن داشت تا مذاکراتی با چند تن از شاهینی‌های سابق انجام داده و آنان را به تیم پیکان دعوت نماید. با رفتن آن‌ها افراد باقی مانده نیز راهی جز پیوستن به ایشان ندیدند لذا تمامی بازیکنان شاهین (به جز عزیز اصلی، دروازه‌بان شاهین) به پیکان مهاجرت کردند و در این سال عنوان قهرمانی باشگاه‌های ایران را از آن پیکان نمودند و در همین سال پیکان به جای تیم ملی در تورنمنت جام دوستی نیز شرکت کرده و در بین ۵ تیم مقام نخست را از آن خود کرد.
در سال ۱۳۵۰ نخستین لیگ حرفهای فوتبال ایران با نام تخت جمشید شکل گرفت و پرسپولیس هم تلاش نمود خود را با استاندارد‌های حرفهای تطبیق دهد، اما بدلیل فقدان زیرساخت‌های فوتبال حرفهای در کشور این ایده بصورت کامل به فرجام نرسید.
باشگاه پرسپولیس علاوه بر این نقص بزرگ بتدریج از مکتب فوتبال شاهین هم فاصله گرفت و رابطه خود را با سازندگی و تغذیه از بازیکنان جوان در آموزش و پرورش کم رنگ کرد و در مسیر استفاده از ستاره‌های تیم‌های دیگر قرارگرفت و هر روز محتاج‌تر از روز قبل شد و علیرغم برخورداری از طرفداران بیشمار از یک باشگاه به یک تیم تقریباً محلی نزول کرد. از جنبه فرهنگی هم با آرمان‌های اولیه خود که از شاهین به آن منتقل شده بود دور شد بگونه‌ای که این دو قضیه بزرگ همچنان گریبانگیر این نام بزرگ است.
پرسپولیس در غیاب شاهینی‌ها با تصاحب ۱۲ امتیاز در رده یازدهم قرار گرفت. حضور در پیکان بیشتراز یک سال به طول نیانجامید و مجدداً بازیکنان در سال ۱۳۴۹ به خانه خود برگشتند و قهرمانی اولین دور لیگ تخت جمشید در سال ۱۳۵۰ را از آن خود کردند. پرسپولیس در ۵ دوره برگزاری لیگ تخت جمشید، با کسب دو قهرمانی (لیگ اول و دوم) و سه نائب قهرمانی، به عنوان پرافتخارترین باشگاه کشور شناخته شد.
پرسپولیس پس از انقلاب اسلامی
با وقوع انقلاب اسلامی، این تیم دچار بحران نفرات شد و بازیکنانش بکلی عوض شدند و تعداد بسیار اندکی از بازیکنان قدیمی باقی ماندند. لیکن برگزاری مسابقات جام شهید اسپندی درسال ۱۳۵۸ و دیگر مسابقات، باعث شد تا بازیکنان مستعد و جوان کشور نگذارند این باشگاه بلند آوازه از رونق بیفتد.
باشگاه پرسپولیس در سال ۱۳۶۵ تحت پوشش بنیاد مستضعفان و جانبازان قرارگرفت که نام آن به آزادی تغییر یافت لیکن پس از مدت زمان اندکی بنیاد از اداره این باشگاه خودداری کرد و دراین زمان با توجه به موقعیت این باشگاه، سازمان تربیت بدنی، خود اداره آن را عهده دار شد.
پرسپولیس از سال ۱۳۷۰ با آغاز مجدد لیگ فوتبال ایران تحت عنوان لیگ‌آزادگان دور جدیدی از فعالیت‌های خود را آغاز کرد و پیوسته باوجود تغییرات گسترده و متعدد درمدیریت باشگاه توانست موقعیت خود را به عنوان یکی از سه باشگاه برتر کشور و کسب مقام‌های نخست، دوم و یا سوم حفظ کند.
این باشگاه در سال ۱۳۸۰ با آغاز لیگ حرفهای فوتبال ایران در میان ۱۴ تیم برترایران قرار گرفت. پرسپولیس دو بار در فصل‌های ۸۰-۱۳۷۹ (اولین دوره) و ۸۷-۱۳۸۶ (هفتمین دوره) لیگ‌برتر به عنوان قهرمانی رسیده است.
در طول سال‌های گذشته باشگاه پرسپولیس در چندین نوبت به عنوان نماینده باشگاه‌های ایران، در جام باشگاه‌های آسیا حضور یافت که موفقیت‌های چشمگیری بدست نیاورد.
طبق لیستی که از سوی کنفدراسیون فوتبال آسیا ارائه شده پرسپولیس به عنوان پرطرفدارترین تیم آسیا انتخاب شده است. دالیان چین و الهلال عربستان هم درمکان‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
این تیم در سال ۱۳۹۰ با سرمربیگری علی دایی به مقام قهرمانی جام حذفی دست یافت. حمید استیلی در لیگ یازدهم سرمربی تیم فوتبال پرسپولیس شد، اما در نیم فصل جای خود را به مصطفی دنیزلی ترک داد.
پس از کناره‌گیری مصطفی دنیزلی از سرمربیگری این تیم، مسئولان باشگاه پرسپولیس با مانوئل خوزه به توافق رسیدند و سکان هدایت این تیم در لیگ دوازدهم را به وی سپردند.
آذر سال ۱۳۹۱ کمیته فنی تیم پرسپولیس تصمیم به برکناری مانوئل ژوزه گرفت و یحیی گل‌محمدی را به عنوان سرمربی این تیم انتخاب کرد.
یحیی گل‌محمدی پس از شکست در فینال جام حذفی مقابل سپاهان با انتقاد‌های پیشکسوتان باشگاه پرسپولیس مواجه شد و ۱۸ اردیبهشت سال ۱۳۹۲ استعفا داد و رسما از این تیم جدا شد.
دایی اواخر اردیبهشت سال ۱۳۹۲ مجددا با تیم پرسپولیس به توافق رسید و سکان هدایت این تیم را به دست گرفت. او در سال ۹۳ در لیگ برتر چهاردهم از سرمربیگری پرسپولیس برکنار شد و جایش را به حمید درخشان داد.
حمید درخشان نیز پس از کسب نتایج ضعیف در لیگ برتر چهاردهم، اردیبهشت سال ۱۳۹۴ استعفاد داد و برانکو ایوانکوویچ به جای او هدایت تیم پرسپولیس را در دست گرفت.
نام و رنگ
پرسپولیس یک واژهٔ یونانی به معنای شهر پارسی است که از دو واژهٔ «پرسه» (به یونانی: Πέρσης) به معنای پارسی و «پولیس» (به یونانی: Πόλις) به معنای شهر تشکیل شده‌است. یونانیان باستان به پارسه یا تخت جمشید، پایتخت دودمان هخامنشیان، پرسپولیس می‌گفتند. پس از انقلاب و در سال ۱۳۶۰، سازمان تربیت بدنی نام بولینگ عبده را به مجموعه ورزشی شهید چمران تغییر داد و قرار شد پرسپولیس از سال ۱۳۶۱، با نام دیگری فعالیت کند.
بازیکنان در اعتراض به این تصمیم، در بازی با هما در جام باشگاه‌های تهران حاضر نشدند و قهرمانی این مسابقات را از دست دادند. در دی ۱۳۶۵، پرسپولیس تحت پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی قرار گرفت. بنیاد مستضعفان تصمیم گرفت نام تیم را به «آزادی» تغییر دهد. بازیکنان با این تغییر نام موافق نبودند. در ۲۷ بهمن ۱۳۶۵، نام باشگاه رسماً به «پیروزی» تغییر یافت. اداره کل تربیت بدنی استان تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «این تغییر نام به پیشنهاد بازیکنان صورت گرفته‌است.» با این وجود، رسانه‌ها و مردم ایران بیشتر نام پرسپولیس را به کار می‌بردند. مدت‌ها بر سر قانونی بودن استفاده از نام پرسپولیس یا پیروزی بحث‌هایی بر سر زبان‌ها بود تا اینکه سرانجام در ۲۲ فروردین ۱۳۹۱، محمد رویانیان، مدیرعامل وقت باشگاه پرسپولیس، از رأی قطعی دادگاه برای بازگشت برند پرسپولیس خبر داد. از این رو برای همیشه نام پیروزی از داخل پرانتز جلوی نام پرسپولیس برداشته شد.
در آگهی ثبت نشان‌واره‌ای که شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس در سال ۱۳۷۰ به ثبت رسانده، این توضیح آمده‌است: «کلمه پرسپولیس و علامت فانتزی. تصویر جامی که از دو طرف با دو سر اسب هخامنشی تلاقی دارد.» در آگهی ثبت نشان‌واره‌ای که شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس در سال ۱۳۹۵ به ثبت رسانده، این توضیح آمده‌است: «تصویر یک سپر و یک تندیس تصویر دو سر شیر و یک سکو که سه حلقه به هم پیوسته بر روی آن است در میان آن که یک جام بر روی آن قرار دارد همگی در داخل یک شکل هندسی و در قسمت پایین آن کلمات باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس به فارسی و حروف و کلمات و عدد FC PERSEPOLIS SINCE ۱۹۶۷ به لاتین به رنگ‌های قرمز، مشکی و سفید.» رنگ قرمز یکی از مهمترین نماد‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس به‌شمار می‌آید. به جز فصل ۸۶–۱۳۸۵ و چند بازی لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۹ که بازیکنان پرسپولیس لباس‌های راه‌راه سفید و قرمز پوشیدند، از آغاز همواره رنگ اصلی پیراهن پرسپولیس قرمز بوده‌است. از این رو آنان را «ارتش سرخ» و «سرخپوشان» می‌نامند.
باشگاه و زمین تمرین خانگی
باشگاه پرسپولیس ورزشگاه خانگی اختصاصی ندارد و برای بازی‌های خانگی خود ورزشگاه آزادی تهران را اجاره می‌کند. تیم ملی فوتبال ایران و استقلال تهران نیز در همین ورزشگاه به میدان می‌روند.
در پی بازسازی چمن ورزشگاه آزادی در فصل ۸۲–۸۱، پرسپولیس بازی‌های خانگی خود را در ورزشگاه تختی برگزار کرد. پرسپولیس پیش از ساخته شدن ورزشگاه آزادی، بازی‌های خود را در ورزشگاه امجدیه برگزار می‌کرد و در آغاز بنیادگذاری ورزشگاهی مجهز به استخر، زمین ژیمناستیک و بولینگ در مجموعه بولینگ عبده در اختیار داشت. این مجموعه در مرداد ۱۳۵۷ دچار آتش‌سوزی شد. البته پرسپولیس پیشتر ورزشگاه اختصاصی در اختیار داشته‌است. در اوایل دهه ۱۳۵۰، عبده در شهرک اکباتان زمینی را خریداری کرده‌بود و در آن یک ورزشگاه فوتبال با نام ورزشگاه آپادانا بر پا کرد. پرسپولیس به دلیل کمبود امکانات برای هوادارانش و همکاری نکردن دیگر باشگاه‌ها، تنها یک بازی در ورزشگاه آپادانا انجام داد و پس از آن، از آپادانا به عنوان زمین تمرین بهره گرفت. همچنین به دلیل نبود پشتیبانی دیگر باشگاه‌های فوتبال ایران از حرفهای شدن باشگاه پرسپولیس، عبده در سال ۱۳۵۲ ورزشگاه آپادانا را به ارزش ۲۰۰٬۰۰۰ تومان به باشگاه راه‌آهن فروخت. ورزشگاه آپادانا امروز ورزشگاه راه‌آهن نامیده می‌شود و در همسایگی ورزشگاه شهید دستگردی جای دارد. پس از انقلاب، در سال ۱۳۵۹ بنیاد مستضعفان و جانبازان دارایی‌های این باشگاه را به سود خود مصادره کرد. در روز‌های پایانی سال ۱۳۸۴، وبگاه رسمی باشگاه خبر‌هایی دربارهٔ این که پرسپولیس «ورزشگاه شهر قدس» را خریده‌است، منتشر کرد؛ اما این ماجرا به علت مشکلات مالی و حقوقی باشگاه پایان یافت و به ثمر نرسید.
هواداران
پرسپولیس باشگاه پرهواداری است. بر پایه نظرسنجی‌های انجام شده باشگاه پرسپولیس به عنوان پرهوادارترین باشگاه فوتبال ایران معرفی شده‌است و بنا بر اعلام وبگاه رسمی، باشگاه برای هوادارانش ارزش بسیاری قائل است. با این که باشگاه پرسپولیس در تهران قرار دارد، در سراسر ایران هوادار دارد و در بازی‌های خارج از خانه نیز عده زیادی برای تشویق آن‌ها به ورزشگاه می‌روند. این باشگاه در امارات متحده عربی و قطر نیز هوادارانی دارد. عادل فردوسی‌پور در مجله ورلدساکر می‌نویسد: «پرسپولیس با بیش از ۳۰ میلیون هوادار به عنوان محبوب‌ترین باشگاه آسیا شناخته می‌شود.» بنا بر نوشته همشهری‌آنلاین، کنفدراسیون فوتبال آسیا در فهرستی پرسپولیس را بالاتر از الهلال عربستان و دالیان چین پرهوادارترین باشگاه آسیا معرفی کرده‌بود. رکورد بیشترین تماشاگر تاریخ لیگ برتر مربوط به بازی پرسپولیس و سپاهان در لیگ هفتم می‌باشد که بیش از ۱۲۰ هزار تماشاگر در استادیوم آزادی حضور داشتند و بیش از ۸۰ هزار نفر پشت در‌های بسته ورزشگاه ماندند.
افتخارات
پرسپولیس با 30 جام قهرمانی رسمی یکی از پرافتخارترین تیم‌های باشگاهی فوتبال ایران است. باشگاه پرسپولیس موفق به دستیابی 12 قهرمانی در لیگ فوتبال ایران شده‌است. این تیم ۵ بار نیز موفق به قهرمانی جام حذفی ایران و ۲ بار نیز قهرمان سوپرجام ایران شده‌است. پرسپولیس همچنین با ۱ قهرمانی و ۱ نایب قهرمانی در جام برندگان جام آسیا سومین تیم پرافتخار جام در جام و پرافتخارترین تیم ایرانی این جام محسوب می‌شود. سرخپوشان پایتخت به عنوان سومین تیم ایرانی به فینال لیگ قهرمانان آسیا راه یافتند. این تیم همچنین دو نائب قهرمانی جام حذفی ایران و نیز هشت نائب قهرمانی لیگ فوتبال ایران را در کارنامه دارد.
در جام باشگاه‌های آسیا پرسپولیس در سال ۲۰۱۸ نائب قهرمان شد. در سال ۲۰۱۷ به نیمه نهایی راه یافت و در سال‌های ۹۷، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ به مقام سومی رسید.
هتریک قهرمانی
پرسپولیس تهران در فصل 98-97 لیگ برتر ایران و پس از پیروزی برابر تیم پارس جنوبی جم موفق به کسب سومین قهرمانی پیاپی خود در لیگ برتر شد.
پرسپولیس
