کلیات
سیزدَهبدَر سیزدهمین روزِ فروردینماه و از جشنهای نوروزیِ ایران است. در تقویمهای رسمیِ ایران، بعد از انقلاب، این روز روز طبیعت نامگذاری شدهاست و از تعطیلات رسمی است.
فلسفه سیزدهبدر
بهطور کلی در میان جشنهای ایرانی جشن «سیزدهبدر» کمی مبهم است، زیرا مبنا و اساس دیگر جشنها را ندارد. در کتابهای تاریخی اشاره مستقیمی به وجود چنین مراسمی نشدهاست، اما در منابع کهن اشارههایی به «روز سیزدهم فروردین» هست.
گفته میشود ایرانیان باستان در آغاز سال نو پس از دوازده روز جشنگرفتن و شادیکردن که به یاد دوازده ماه سال است، روز سیزدهم نوروز را که روز فرخندهایست به باغ و صحرا میرفتند و شادی میکردند و درحقیقت با این ترتیب رسمی بودن دورهً نوروز را به پایان میرسانیدند.
تیر روز
در گاهشماری ایرانی، هر روز ماه، نام ویژهای دارد. بهعنوان مثال، روز نخست هر ماه، اورمزد روز و روز سیزدهم هر ماه تیر روز نامیده میشود و متعلق به ایزد تیر است. تیر در زبان اوستایی «تیشتَریَه» خوانده میشود، و هم نام تیشتر، ایزد باران میباشد. با توجه ۷ به اطلاق گرفتن نام ایزد باران، میتوان گفت که تیر در نزد ایرانیان باستان نمادی از رحمت الهی بودهاست.
تیر در کیش مزدیسنی مقام بلند و داستان شیرین و دلکشی دارد و جشن بزرگ تیر روز از تیرماه نیز که جشن تیرگان است به نام او میباشد.
نگاهی به ریشه اصلی جشن سیزدهبدر
روز طبیعت (سیزدهبدر) سنت ایرانیان باستان به مناسبت پیروزی ایزد باران بر دیو خشکسالی اَپوش میباشد؛ و از قبل از اشو زرتشت (۱۸۰۰ قبل از میلاد) مرسوم بوده، چنانکه در کتاب «از نوروز تا نوروز» پژوهش و نگارش آقای کوروش نیکنام (نمایندهٔ مجلس زرتشتیان) ص ۴۱ و ۴۲ آمده. سیزدهمین روز از ماه فروردین، تیر یا تِشتَر نام دارد. ایزد تیر یا تشتر که در اوستا، یَشتی هم به نام آن وجود دارد ایزد باران است و در باور پیشینیان پیش از آشو زرتشت برای این که ایزد باران در سال جدید پیروز شود و دیو خشکسالی نابود گردد باید مردمان در نیایش روز تیر ایزد از این ایزد یاد کنند و از او در خواست باریدن باران نمایند. در ایران باستان پس از برگزاری مراسم نوروزی سیزدهم که به ایزد باران تعلق داشت مردم به دشت و صحرا و کنار جویبارها میرفتند و به شادی و پایکوبی میپرداختند و آرزوی بارش باران را از خداوند مینمودند. اکنون هم زرتشتیان از بامداد روز تِشتَر ایزد و فروردین ماه، سفره نوروزی را برمیچینند، خوردنیها و مقداری آجیل و شیرینیهای باقیمانده در سفره نوروز را با خود به طبیعت میبرند، و شِشه سبزههای موجود در سفره را با خود برمیدارند و به دشت و صحرا و کنار چشمهها یا آبهای روان میروند. سبزهٔ خود را در کنار جویبارها به آب روان میسپارند و آرزو میکنند که سالی پربرکت و خرم داشته باشند. تا پسین آن روز را بیرون از خانه هستند و در طبیعت و میان سبزه و صحرا به شادمانی میپردازند. (توضیح: در اسطورههای ایرانی، ایزد باران همواره بهصورت اسبی با دیو خشکسالی که دیو اپوش نام دارد در جنگ و مبارزه است و اگر تیر ایزد پیروز شود، باران میبارد و چشمهها میجوشند و رودها روان میگردند و سرسبزی را به ارمغان میآورند).

تعطیلی
سیزده نوروز در ایران تعطیل رسمی است. در بخشنامه ۱۰۱۶ مورخ اول آبان ۱۳۴۷ به کلیه وزارتخانهها و موسسات و بنگاهها و شرکتهای دولتی و وابسته به دولت و بر طبق تصمیم جلسه مورخ ۱۶ اسفند ۱۳۴۶ هیئت وزیران، در فهرست تعطیلات رسمی در ایران؛ روز سیزده نوروز تعطیل رسمی اعلام شده بود.
واژه سیزدهبدر
مشهور است که واژه سیزدهبدر بهمعنای «در کردن نحسیِ سیزده» است. اما وقتی به معانی واژهها نگاه کنیم برداشت دیگری از این واژه میتوان داشت. «در» بهجای «دره و دشت» میتواند جایگزین شود. بهعنوان مثال، علامه دهخدا، واژه «در و دشت» را مخفف «دره و دشت» میداند.
چو هر دو سپاه اندرآمد ز جای
تو گفتی که دارد در و دشت پای
یکی از معانی واژه «به»، «طرف و سوی» است. مانند اینکه میگوییم «به فروشگاه».
پس با نگاهی کلی میتوان گفت واژه «سیزدهبدر» بهمعنای «سیزدهم بهسوی در و دشت شدن» میباشد که همان معنی بیرونرفتن و در دامان طبیعت سرکردن را میدهد. البته در مورد درستی معنی این واژه همچنان اختلاف نظر وجود دارد.
پیشینه
در کتابهای تاریخی پیش از قاجار اشاره مستقیم و دقیقی به وجود چنین مراسمی نشدهاست، اما مهرداد بهار در کتاب «از اسطوره تا تاریخ» خود اشارهای کوتاه به جشن و پایکوبی مردم در اماکن عمومی و حتی بیروپوش و روبنده در خیابان آمدن زنان در دوران صفوی میکند که این موضوع نزدیک به آیینهای سیزده به در میباشد.
دوره قاجار
عبدالله مستوفی در کتاب شرح زندگانی من چگونگی انجام این مراسم در دورهٔ قاجار را با جزئیات شرح دادهاست. ادوارد یاکوب پولاک هم دربارهٔ مراسم سیزدهبدر چنین مینویسد:
سرانجام روز سیزدهم، یعنی آخرین روز عید فرامیرسد. مطابق با یک رسم کهن، گویا تمام خانهها در چنین روزی معروض خطر ویرانی هستند. به همین دلیل همه از دروازهٔ شهر خارج میشوند و به باغها روی میآورند.
آیینهای سیزدهبدر
این رویداد دارای آیینهای ویژهای است که در درازای تاریخ پدید آمده و اندک اندک چهره سنت به خود گرفتهاست. از آن جمله میتوان آیینهای زیر را برشمرد.
گره زدن سبزه
سبزه به رود سپردن
خوردن کاهو و سکنجبین
پختن خوراکهای گوناگون به ویژه آش رشته
پرتاب ۱۳ عدد سنگ به ویژه مناطق (کرد نشین)
سبزه گره زدن
یکی از آیینهای این روز سبزه گره زدن است که بیشتر جوانان در این روز این کار را انجام میدهند. گره زدن سبزه به معنای گره زدن زندگی با طبیعت است که همیشه سبز و شاداب باقی بمانیم
فلسفه سبزه گره زدن
افسانه آفرینش در ایران و مسئله نخستین بشر و نخستین شاه و دانستن روایاتی درباره کیومرث حائز اهمیت زیادی است. در اوستا چندین بار از کیومرث سخن به میان آمده و او را اولین پادشاه و نیز نخستین بشر نامیدهاست. گفتههای حمزه اصفهانی در کتاب سنی ملوک الارض و الانبیا صفحات ۲۹–۲۳ و گفتههای آثارالباقیه بر پایه همان آگاهی است که در منابع پهلوی وجود دارد. مشیه و مشیانه که دختر و پسر دوقلوی کیومرث بودند، روز سیزدهم فروردین برای اولین بار در جهان با هم ازدواج نمودند. در آن زمان، چون عقد و نکاحی شناخته شده نبود آن دو به وسیله گره زدن دو شاخه مورد، پایه ازدواج خود را بنا نهادند و، چون ایرانیان باستان از این راز بهخوبی آگاهی داشتند، آن مراسم را - به ویژه دختران و پسران دم بخت - انجام میدادند و امروز هم دختران و پسران برای بستن پیمان زناشویی نیت میکنند و علف گره میزنند. در مناطق کردنشین، در پایان روز سیزدهبدر ۱۳ عدد سنگ را به پشت سر پرتاب میکنند؛ بدین معنا که آرزو میکنند بلایا و شومیها از شخص دور شود و بهازای هر سنگ یک آرزوی نیک میکنند.
سیزده به در و کرونا
به واسطه شیوع ویروس کرونا در ایران در سال های 1399 و 1400، مسئولان امر و متولیان بهداشت و درمان با هدف مقابله با شیوع بیشتر ویرس اجازه حضور شهروندان در فضاهای باز عمومی مثل پارک ها و مناطق گردشگری را ندادند.
تصاویر
کد خبر: ۱۱۶۲۵۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۵
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت ٣۵۶ قلم دارو... در داروخانه سیزده آبان که مرجع تامین داروست کمبود داریم...
به گزارش تابناک به نقل از ایلنا عبدالحسین روح الامینی... رئیس در اولین نشست بررسی موانع و راهکارهای اجرای سیاست... های کلی سلامت گفت دارو به وضعیت بحرانی نزدیک شده... است در قانون برنامه بودجه مصوب شد که ارز به...
کد خبر: ۱۱۲۸۴۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۵
دروغِ اول آوریل و سیزده به در به دلیل تقارن... و در ایران سنّتی به نام دروغ سیزده به راه...
به گزارش « تابناک» در برخی از کشورها مانند آمریکا... انگلستان اتریش نیوزیلند و روز یکم آوریل روز دروغ است... بدین صورت که افراد از صبح تا ظهر به دروغ... گویی و شایعه پراکنی می پردازند و در پایان روز...
کد خبر: ۱۱۱۱۸۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۴
حضور مردم در پارک ها و فضای سبز شهری در... روز سیزده فروردین را ببینید ...
کد خبر: ۱۱۱۱۸۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۳
روزانه در سایت « نبض فناوری» گزید ه ای... فیلم بیت کوینی ویژه سیزده بدر نحوه برنامه ریزی برای...
کد خبر: ۱۱۱۱۸۱۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۳
ویتال هینن سرمربی پیشین تیم ملی والیبال لهستان که به... تازگی هدایت تیم ملی زنان آلمان را پذیرفته است در... صفحه اجتماعی خود نوشت در پایان رقابت های باشگاهی سرمربی... تیم ملی والیبال ایران خواهم شد به گزارش تابناک ورزشی...
کد خبر: ۱۱۱۱۸۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۳
چیزی از جمله سبزه در سطح راه ممنوع و دارای...
به گزارش « تابناک» به نقل از تسنیم سرهنگ عین... الله جهانی در توصیه به هموطنان در روز طبیعت اظهار... کرد طبق رسمی دیرینه مردم ایران زمین در روز سیزدهم... بهار به دامان طبیعت می روند تا آخرین روز عید...
کد خبر: ۱۱۱۱۷۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۳
سیزده در نوروز روز زنان و آشتی دوباره با... طبیعت بوده و در تفکر و فرهنگ ایران باستان نحس...
به گزارش « تابناک» به نقل از مهر قطب الدین... صادقی پژوهشگر مدرس نویسنده و کارگردان تئاتر به بررسی روز... سیزدهم « نوروز» و موضوع « سیزده به در» در... آیین های نوروزی پرداخت به گفته صادقی « سیزده به...
کد خبر: ۱۱۱۱۷۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۳
در روز طبیعت به دستورالعمل صادره از سوی این سازمان... در خصوص رعایت موارد ایمنی بخش در محیط برای خود...
به گزارش « تابناک» به نقل از مهر سازمان پیشگیری... و مدیریت بحران شهر تهران در خصوص افزایش ایمنی در... روز طبیعت دستورالعملی صادر کرد در متن این دستورالعمل آمده... ماه تا پایان روز یکشنبه ۱۴ فروردین تنها پدیده مورد...
کد خبر: ۱۱۱۱۷۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۳
رها نکردن سبزه و ماهی قرمز در آب روان از...
به گزارش « تابناک» به نقل از مهر ۱۳ فروردین... بنا به یک رسم دیرینه اکثر مردم خراسان جنوبی مانند... همه مردم ایران به دل طبیعت می زنند و روح... خود را در کنار رودخانه ها مراتع و باغ و&hellip...
کد خبر: ۱۱۱۱۷۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۳
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران نوشهر در پیش... بودن روز طبیعت شهروندان نکاتی را به دوستداران طبیعت و... علاقه مندان به طبیعت گردی بویژه مسافران مناطق شمالی کشور...
به گزارش « تابناک» به نقل از فارس از مازندران... منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران نوشهر در در پیش بودن... روز طبیعت شهروندان رعایت نکاتی را به دوستداران طبیعت و... علاقه مندان به طبیعت گردی بویژه مسافران مناطق شمالی کشور...
کد خبر: ۱۱۱۱۷۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۲
عموم مردم خواست تا در روز طبیعت در جنگل ها...
به گزارش « تابناک» به نقل از ایسنا سرهنگ رضا... اکبری که به نوشهر سفر کرده بود با اشاره به... نزدیک شدن به سیزده فروردین و روز طبیعت اظهار داشت... از هم میهنان عزیز انتظار داریم اگر به عرصه های...
کد خبر: ۱۱۱۱۵۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۰
همزمان با نزدیک شدن به روز سیزده بدر و موعد... حضور خانوادگی شهروندان در دامان طبیعت یکی از پرسش های... مهمی که در فضای مجازی پرسیده می شود وضعیت آب... و هوای سیزده بدر با هدف برنامه ریزی دقیق برای...
همزمان با نزدیک شدن به روز سیزده بدر و موعد... حضور خانوادگی شهروندان در دامان طبیعت یکی از پرسش های... مهمی که در فضای مجازی پرسیده می شود وضعیت آب... و هوای سیزده بدر با هدف برنامه ریزی دقیق برای...
کد خبر: ۱۱۱۱۵۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۰
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما در تابناک جوان هر روز گزید ه...
خوراکی ها در بهار خوش اخلاقتان می کنند رستورانی که... ۱۳ بدر + عکس شیوه جالبی که فریبرز نشانی گنج... را داد تست شخصیت کدام درخت را دوست دارید آداب... عجیب و غریب غذا خوردن در کشور های مختلف دنیا...
کد خبر: ۱۱۱۱۴۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۰
جبهه ایستادگی ایران اسلامی بیانیه ای را به مناسبت یوم... الله سیزده آبان منتشر کرد ...
به گزارش تابناک متن بیانیه جبهه ایستادگی ایران اسلامی به... مناسبت یوم الله 13 آبان در ادامه آمده است بسم... النار» - سیزده آبان در روز شمار انقلاب اسلامی نه... یک روز که خود به تنهایی یک تاریخ و انقلاب...
کد خبر: ۱۰۸۵۸۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۳
مراسم راهپیمایی روز سیزدهم آبان ماه ۱۴۰۰ در شهر تهران...
کد خبر: ۱۰۸۵۷۸۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۳
مراسم سیزده آبان با شعار محوری بزرگداشت یوم الله ۱۳...
به گزارش « تابناک» در مراسم سیزده آبان ۱۴۰۰ در... تهران که صبح امروز پنجشنبه در مقابل لانه جاسوسی و... خیابان های منتهی به آن برگزار شد تعدادی از دانش... شد در این مراسم پلاکاردها و پوسترها در دست شرکنندگان...
کد خبر: ۱۰۸۵۷۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۳
به گزارش « تابناک» به نقل از روزنامه خراسان سرعت... وقوع رویداد ها آن قدر زیاد است که قدرت پیش... بینی را از قدرتمندترین نهاد های اطلاعاتی جهان می گیرد... بتواند شاه را نگه دارد مأموران سیا وضعیت محمدرضا پهلوی...
کد خبر: ۱۰۸۵۷۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۳
سرپرست وزارت آموزش و پرورش:
ما در بازگشایی مدارس این بود که مدارس روستایی و...
به گزارش تابناک به نقل از شفقنا علیرضا کاظمی... در حاشیه مراسم زنگ ملی مبارزه با استکبار جهانی گرامیداشت... روز دانش آموز و سالروز تسخیر لانه جاسوسی که در... مدرسه شهید کدخدایی منطقه ۱۱ آموزش و پرورش شهر تهران...
کد خبر: ۱۰۸۵۶۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۲
زنگ ملی استکبارستیزی با حضور سرپرست آموزش و پرورش در... دبیرستانی در منطقه 11 تهران نواخته شد ...
به گزارش « تابناک» به نقل از مهر مراسم نمادین... با حضور سرپرست آموزش و پرورش در دبیرستان پسرانه شهید... فرهنگی در این مراسم گفت ستاد بزرگداشت روز ۱۳ آبان... شده که در فضای مجازی نیز تلاش شده تا برنامه...
کد خبر: ۱۰۸۵۵۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۲