کلیات
کمبود آب یا کمیابی آب (انگلیسی: Water scarcity) شامل تنش آب، کمآبی و بحران آب است. مفهوم تنش آب نسبتاً جدید است. تنش آب مشکل در یافتن منابع آب شیرین برای استفاده است، که علت آن تخلیه منابع است. بحران آب وضعیتی است که در آن آب قابل آشامیدن و غیر آلوده در یک منطقه کمتر از تقاضای آن است.
کمآبی یعنی نبود منابع آب شیرین برای تأمین تقاضای آب متعارف. کمآبی، به علت خشکسالی، فقدان بارندگی و آلودگی نیز ایجاد میشود. کمآبی، از نظر تأثیر بالقوهای که در طی دههٔ آینده میتواند داشته باشد، در سال ۲۰۱۹ توسط مجمع جهانی اقتصاد به عنوان یکی از بزرگترین خطرات جهانی ذکر شدهاست. دلایل کمآبی از برآورده نشدن جزئی یا کامل تقاضا، رقابت اقتصادی بر سر کیفیت و کمیت آب، اختلاف بین کاربران، تخلیه و کاهش برگشتناپذیر آب زیرزمینی و اثرات منفی بر روی محیط زیست، است. دو سوم جمعیت جهان (۴ میلیارد نفر)، حداقل یک ماه از سال را در شرایط کمآبی شدید به سر میبرند. ۵۰۰ میلیون نفر در جهان، در تمام طول سال با کمآبی شدید مواجه هستند. نیمی از بزرگترین شهرهای جهان، کمآبی را تجربه میکنند.
تنها ۰٫۰۱۴ درصد از کل آب روی زمین، شیرین و به آسانی قابل دسترس است. ۹۷ درصد از آب باقی مانده، شور است، و دسترسی به مابقی آن که کمی کمتر از ۳ درصد میباشد، دشوار است. در مقیاس جهانی و از نظر فنی، مقدار کافی آب شیرین وجود دارد. با این حال، به دلیل توزیع نابرابر آب که با تغییرات اقلیمی تشدید شده، ممکن است بعضی مناطق بسیار مرطوب و بعضی بسیار خشک شده باشند. همچنین افزایش شدید تقاضای آب برای صنعت در دهههای اخیر، بشر را با بحران آب مواجه ساختهاست. در صورت ادامه روند فعلی، انتظار میرود که در سال ۲۰۳۰، تقاضا، ۴۰ درصد بیش از منابع شود.
عدم هماهنگی جغرافیایی و زمانی بین تقاضا و دستیابی به آب شیرین، دلیل عمدهٔ کمآبی جهانی است. افزایش جمعیت جهان، ارتقا و بهبود استانداردهای زندگی، تغییر الگوهای مصرف، و توسعهٔ آبیاری کشاورزی اصلیترین دلایل افزایش جهانی تقاضای آب است.
عواملی مانند تغییر اقلیم، خشکسالی، سیل، جنگلزدایی، افزایش آلودگی، گازهای گلخانه ای و استفاده بیهوده از آب میتوانند باعث کمبود منابع شوند. سالانه، آب شیرین کافی برای تأمین این تقاضا در سطح جهان وجود دارد، اما تغییرات مکانی و زمانی این تقاضا و تفاوت در دسترسی به آب، بسیار زیاد است و سبب بروز کمآبی (فیزیکی) در بخشهایی از جهان در زمانهای خاصی از سال میشود. به علت تنوع هیدرولوژیکی طبیعی، کمبود آب در طول زمان متفاوت است اما بیش از این، تابعی از سیاستهای اقتصادی حاکم، و رویکردهای برنامه ای و مدیریتی است. انتظار میرود که این کمبود، با توسعه اقتصادی شدت یابد، اما اگر به درستی شناسایی شود، بسیاری از عواقب آن قابل پیشبینی، جلوگیری یا کاهش است.
برخی کشورها اثبات کردند که جدا شدن مصرف آب از رشد اقتصادی امکانپذیر است؛ مثلاً در استرالیا، بین سالهای ۲۰۰۱ و ۲۰۰۹، در حالی که رشد اقتصادی بیش از ۳۰ درصد بود، مصرف آب تا ۴۰ درصد کاهش یافت. هیئت منابع بینالمللی سازمان ملل متحد اظهار داشت که دولتها به سرمایهگذاریهای کلان در راه حلهای بسیار ناکارآمد که عموماً نه از نظر زیستمحیطی ماندگار هستند و نه از نظر اقتصادی مناسبند، تمایل دارند؛ پروژههای عظیمی مثل سدها، کانالها، خطوط انتقال آب و مخازن آب، جزو این موارد محسوب میشوند. بر اساس نظر ایشان، مقرون به صرفهترین راه جداسازی مصرف آب از رشد اقتصادی، این است که دولتها برنامههای مدیریتی جامع آب را ایجاد کنند که کل چرخه آب، از منبع تا توزیع، مصرف اقتصادی، تصفیه، بازیابی، استفاده مجدد و بازگشت به محیط را در نظر بگیرد.
عرضه و تقاضا
کل مقدار آب شیرینی که بر روی زمین، به شکل آب سطحی یا آب زیرزمینی (مثلا در آبخوانها) به آسانی در دسترس است، ۱۴۰۰۰ کیلومتر مکعب میباشد. از این مقدار کلی فقط ۵۰۰۰ کیلومتر مکعب مورد مصرف و استفاده مجدد بشر قرار میگیرد؛ بنابراین از نظر تئوری، برای تأمین تقاضای جمعیت فعلی جهان که بیش از ۷ میلیارد نفر است بیش از حد کافی، آب شیرین وجود دارد و حتی رشد جمعیت تا ۹ میلیارد نفر یا بیشتر را پشتیبانی میکند. با این حال، به علت توزیع نابرابر جغرافیایی و بویژه مصرف نابرابر آب، در بعضی مناطق جهان و برای بعضی جمعیتها، آب، یک منبع کمیاب است.
کمیابی به عنوان پیامد مصرف، در درجه اول، از استفاده گسترده آب در کشاورزی/دامپروری و صنعت ناشی میباشد. عموماً، مردم کشورهای توسعه یافته نسبت به مردم کشورهای در حال توسعه روزانه حدود ۱۰ برابر آب بیشتری مصرف میکنند. بخش اعظم این مصرف، غیر مستقیم است و مربوط به فرآیندهای تولیدی صنعتی و کشاورزی پر مصرف (آب)، در زمینه کالاهای مصرفی مثل میوه، دانههای روغنی و پنبه میباشد. به دلیل اینکه بسیاری از این زنجیرههای تولید جهانی شدهاند میزان زیادی آب برای تولید کالاها در کشورهای در حال توسعه مورد استفاده قرار میگیرد و آلوده میشود (بیش از آنچه که) برای مصرف در کشورهای در حال توسعه در نظر گرفته شدهاست.
نماینده استان خوزستان در شورای عالی استانها گفت: آب به مدار نخستین روستای غیزانیه رسید و اعتبارات قابل توجهی نیز در این خصوص برای تکمیل کردن این پروژه در نظرگرفته شده است.
کد خبر: ۹۸۳۶۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۲۱
کد خبر: ۹۱۶۷۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۱۷
کد خبر: ۸۹۰۰۳۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۱/۱۹
کد خبر: ۸۸۹۴۴۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۱/۱۷
کد خبر: ۸۷۲۹۱۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۱/۰۵
تأملی بر سخنان امروز رئیس جمهور؛
به رغم آنکه برخی رسانهها تلاش دارند تا انتقادات امروز رئیس جمهور را به مخالفت وی با توافقنامه پاریس تعبیر کنند، شواهد حکایت از عزم جزم روحانی برای اجرای طرحی کهنه دارد که به تازگی هم بر اجرایی شدنش تأکید کرده بود.
کد خبر: ۸۶۰۱۴۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۹/۲۲
کد خبر: ۸۴۵۸۹۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۸/۰۳
در شرایطی که یک ماه از سال آبی جدید میگذرد و مناطق غربی کشور با بارشهای امیدوارکنندهای همراه شده است، مناطق شرقی کشور به شدت از بحران بی آبی رنج میبرد و بر پایه گفتههای مسئولان محلی، زمان مرگ تعداد زیادی از روستاها و اقتصاد کشاورزی این مناطق فرا رسیده است؛ وضعیتی نگران کننده که از آن میتوان به عنوان زنگ هشداری برای متولیان آب و خاک کشور برای جلوگیری از تشدید بحرانهای ایجاد شده تعبیر کرد.
کد خبر: ۸۴۵۴۴۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۸/۰۱
تأملی بر پیشنهاد وزیر ارتباطات برای نجات دریاچه ارومیه؛
ماجرا هنگامی جالبتر میشود که میبینیم وزیر ارتباطات در سفرش به استان آذربایجان غربی، به خوی رفته و پس از زیارت مقبره شمس تبریزی، از ظرفیت ارزشمند آن برای توسعه گردشگری کشور سخن به میان آورده و کوشیده نسخهای برای ارتباطات فرهنگی میان دو کشور ایران و ترکیه ارائه داده و در این خصوص هم اعلام آمادگی کند.
کد خبر: ۸۳۳۱۳۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۶/۲۱
از امروز بر شدت وزش باد در منطقه سیستان افزوده و سرعت آن تا 100 کیلو متر بر ساعت پیش بینی می شود
کد خبر: ۸۳۰۱۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۶/۱۱
کد خبر: ۸۲۷۹۰۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۶/۰۳
کد خبر: ۸۲۲۵۷۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۵/۱۴
حاشیه ای بر اعتراضات آبی در سواحل ایرانی خلیج فارس؛
کانونهای بحران آب ایران روز به روز در حال افزایش است و هم اینک مناطق جغرافیایی بسیاری در کشور درگیر با مشکلات ناشی از کمبود شدید منابع آب هستند؛ مناطقی مثل شهرستان دشتستان در استان بوشهر که آرام آرام نشانههای بروز نا امنی و اعتراضات مردمی نیز آنجا دیده میشود.
کد خبر: ۸۱۸۴۲۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۳۰
کد خبر: ۸۱۶۸۵۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۲۵
خشکسالی در غرب تهران در حالی خودنمایی میکند که جمعیتی حدود یکمیلیون نفر در شهرستانهای پرتراکم این مناطق از مشکل کمآبی رنج میبرند.
کد خبر: ۸۱۶۲۵۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۲۳
کد خبر: ۸۱۴۲۶۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۶
این روزها که کمبود آب و بحث تنش آبی در هر استان وشهری مطرح میشود موثرترین راه مدیریت مصرف و صرفه جویی اعلام میشود.
کد خبر: ۸۱۳۶۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۳
همزمان با تشدید بحران آب ایران؛
بحران آب ایران روز به روز دامنههای خود را در پهنه جغرافیایی کشور گسترش میدهد و پیامدهای مرگباری، چون خشک شدن رودها، دریاچهها و نابودی مزارع کشاورزی را پیش روی دیدگان میلیونها شهروند ایرانی قرار داده است؛ اتفاقی تأسف بار که در سواحل جنوبی کشور نیز به وضوح دیده میشود و شمال و جنوب خلیج فارس را به دو دنیای متفاوت تبدیل کرده است.
کد خبر: ۸۱۰۹۱۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۰۴
کد خبر: ۸۱۰۲۴۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۰۱
کد خبر: ۸۰۹۵۲۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۳/۲۹