فراکسیون‌های تشریفاتی که کارکردی ندارند/ بازدهی ناچیز ۶۰ فراکسیون رنگارنگ در مجلس دهم

پایان عمر مجلس دهم، مجالی برای بررسی عملکرد نمایندگان در حوزه‌های مختلف است که فراکسیون‌ها از جمله آن است؛ فراکسیون‌هایی که در این دوره نوآورانه و متنوع بودند، اما تعدادی از آن‌ها حتی جلسات منظم و مستمری نداشته اند.

به گزارش «تابناک»؛ بر اساس تعریف فرهنگ عمید، فراکسیون گروه‌های همفکری است که در داخل یک حزب یا مجمع به وجود می‌آیند؛ یکی از کارکرد‌های فراکسیون‌ها در مجلس شورای اسلامی است که نام ها، اهداف و کارکرد‌های مختلفی داشته و تعدادی از آن‌ها از حیز انتفاع خارج شده اند.

با شکل گیری مجالس، فراکسیون‌های رنگارنگ قد علم می‌کنند و در صدر آن‌ها فراکسیون‌های سیاسی قرار دارد. این روند از زمان تشکیل مجلس شورای اسلامی از بعد از انقلاب اسلامی تا کنون وجود داشته که فراکسیون‌های رهروان ولایت، اصولگرایان، ائتلاف حزب‌الله، پیشرفت و عدالت، زنان، وفاق و کارآمدی، اصولگرایان تحول خواه، انقلاب اسلامی، جبهه پایداری، جبهه دوم خرداد، توازن، مستقل‌ها از جمله آنان است.

براساس مصوبه سال ۹۰ مجلس، حداقل هشت تن از نمایندگان می‌توانند جهت توجه و پیگیری امور مهم سیاسی، تخصصی و صنفی فراکسیون تشکیل دهند و هر نماینده می‌تواند حداکثر عضو سه فراکسیون باشد، آیین‌نامه تعداد فراکسیون‌ها، نحوه تشکیل، فعالیت و تامین امکانات مورد نیاز توسط هیات رییسه مجلس تهیه می‌شود و به تصویب کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی می‌رسد. هم‌چنین اصلاحات در آیین‌نامه مذکور نیز به همین نحو انجام می‌شود. هیات رییسه مجلس موظف است تشکیل هر فراکسیون و نیز اسامی اعضای موسس و نمایندگان عضو آن فراکسیون را به اطلاع کلیه نمایندگان برساند.

احمد امیرآبادی فراهانی، عضو هیات رئیسه مجلس آبان ۹۵ یعنی در ماه‌های ابتدایی مجلس دهم درباره تصویب آئین‌نامه نحوه تشکیل فراکسیون به تصویب آن در هیات رییسه اشاره و اظهار کرد: اگر قرار به تشکیل فراکسیونی باشد، باید ضوابط آیین‌نامه‌ای هم رعایت شود که طبق آن باید آن فراکسیون حداقل پانزده عضو موسس داشته و فراکسیونی با کمتر از ۵۰ عضو منحل ‌شود. باید هیات رییسه فراکسیون‌ها سالیانه تشکیل شده و با رای‌گیری اعضا تغییر کند، هر نماینده می‌تواند عضو یک فراکسیون سیاسی و دو فراکسیون تخصصی شود.

فراکسیون‌های مجلس به دو بخش سیاسی و تخصصی تقسیم می‌شود؛ اما معمولا عملکرد فراکسیون‌های سیاسی در مجالس نمود بیشتری داشته و مجلس دهم هم از این قاعده مستثنی نیست. اخبار سه فراکسیون سیاسی «امید»، «مستقلین ولایی» و «ولایی» در متن رسانه‌هاست و بعضا اخبار سایر فراکسیون‌های غیرسیاسی از اهمیت کمتری برخوردار بوده و شاید حتی کمتر کسی نام برخی از آن‌ها شنیده باشد، به خصوص آن‌هایی که نمایندگان به واسطه ریاست بر فراکسیونی سعی در پررنگ کردنشان دارند.

طبق قانون نانوشته‌ای، فراکسیون‌ها بازوی مشورتی کمیسیون‌های تخصصی محسوب می‌شوند، ولی چنین خروجی از عملکرد فراکسیون‌های غیرسیاسی کمتر دیده شده و آن‌ها بیشتر جنبه زینتی و یا حتی تبلیغاتی داشته اند.

طبق بررسی‌ها، مجلس دهم بالغ بر ۶۰ فراکسیون سیاسی و غیرسیاسی داشت که فراکسیون‌های غیرسیاسی و تخصص شامل محیط زیست، گردشگری و صنایع‌دستی، ورزش و جوانان، تولید و اشتغال، ایثارگران، غذا و دارو، زیتون و دانه‌های روغنی، احزاب و تشکل‌های مدنی، مبارزه با قاچاق کالا و ارز، اقتصاد دیجیتال، فضای مجازی، پاسخگو، حمایت از کودک و نوجوان، حقوق شهروندی، احیا و حفاظت از دریاچه‌ها و تالاب ها، حقوق بشر، زنان، دیپلماسی و منافع ملی، روحانیت، فرش و صنایع دستی، روابط عمومی و رسانه، اهل سنت، دفاع مقدس و فرزندان شاهد، کارگری، صنایع غذایی، خانواده، کار و کارآفرینی، مبارزه با آسیب‌های اجتماعی، حج و زیارت، پیشگیری از جرایم و آسیب‌های اجتماعی، فرهنگیان، عشایر، اصناف، عدالتخواهی، فناوری اطلاعات، اقدام پیش دستانه علیه تهدیدات آمریکا، قرآن و عترت، هوافضا و هوانوردی، مدیریت بحران، تولید، فرآوری و صادرات زغفران، آموزش‌های مهارتی، طب سنتی، حمایت از توسعه روابط کشور‌های عضو اکو، امامزادگان، حقوق شهروندی، مرزنشینان، جاده ابریشم، مدیریت شهری و توسعه روستایی، پیگیری سیاست‌های گام دوم انقلاب، تمدن نوین اسلامی، خیرین سلامت، فرش و صنایع دستی، کارگری، بنادر، دریانوردی و توسعه صنایع دریایی، احزاب و تشکل‌های مدنی، شفاف سازی و معلولان هستند؛ سه فراکسیون سیاسی مجلس دهم امید، ولایی و مستقلین است.

به هر حال تعدادی از این فراکسیون‌ها خاموش و تشریفاتی بوده و به طور منظم جلساتی تشکیل ندادند و یا حتی منحل شده و فقط نامی از آن‌ها مانده است؛ فراکسیون‌هایی که با هدف رفع مشکلات در حوزه‌های مختلف تشکیل شده و جز تعداد انگشت شماری از آن ها، مابقی دستاوردی متناسب با اهداف شکل‌گیری شان به ارمغان نیاورده اند؛ این موضوع نشان از خلایی در نظارت بر عملکرد فراکسیون‌ها دارد که انتظار می‌رود مجلسی‌ها در دوره یازدهم فکری برای آن کنند.