«چرخش امارات به سوی ایران» تا چه حد جدی است؟
در حالی که طی چند هفته اخیر، تغییر لحن مقامات ارشد اماراتی درباره ایران از یک سو و تغییر تدریجی رویکرد آن‌ها به جنگ یمن از سوی دیگر، گمانه‌هایی را درباره احتمال وقوع تحول در روابط امارات با ایران پدید آورده بود، سفر فرمانده گارد ساحلی این کشور به تهران، سبب تقویت این گمانه‌ها شده است. همزمان، واکنش‌ها و تحلیل‌های مختلفی نیز درباره این موضوع مطرح شده است.
به گزارش «آزادی»، روز سه‌شنبه حمد علی مصباح الاحبابی، فرمانده گارد ساحلی امارات متحده در رأس هیاتی وارد تهران شد و با سردار قاسم رضایی، فرمانده مرزبانی نیرو‌های انتظامی جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفتگو کرد. این دیدار که نخستین مورد از این دست از سال ۲۰۱۳ تاکنون به شمار می‌رفت، با توجه به اختلافات شدید تهران و ابوظبی طی سال‌های اخیر، به شدت مورد توجه رسانه‌های بین‌المللی قرار گرفت.
اما اهمیت ماجرا زمانی افزایش یافت که روز چهارشنبه، وزارت خارجه امارات از نتایج نشست‌های امنیتی مشترک با ایران ابراز خرسندی و بر اهمیت این گونه نشست‌ها با طرف ایرانی تأکید کرد. محمد الزعابی، مدیر اداره همکاری امنیتی بین‌المللی در وزارت خارجه این کشور در مورد نشست دیروز فرماندهان نیرو‌های گارد دریایی و ساحل ایران و امارات گزارش داد که این نشست تکمیل کننده دیدار‌های دوره‌ای سابقِ کمیته مشترک دوجانبه بوده است. زعابی از نتایج دیدار‌های دیروز طرف اماراتی با ایرانی ابراز خرسندی کرد و گفت: «این نشست‌ها در سایه نیاز‌های عملی مربوط به مرز‌های دریایی بین دو کشور با اهمیت است».
اما یکی از نخستین واکنش‌ها را به تحول اخیر، جنبش انصارالله یمن نشان داد که طی بیش از چهار سال اخیر با تهاجم سعودی- اماراتی به کشور خود دست به گریبان بوده است. در این راستا، یک عضو شورای عالی سیاسی یمن درباره سفر هیات اماراتی به ایران گفت که «هماهنگی علنی بین امارات و ایران، پوچی و نادرستی اهداف دشمن را برملا کرد».
محمدعلی الحوثی اظهار داشت: «دشمنی ترامپ و شعار جنگ ایران در یمن، نخنما شده و عربستان و ائتلاف آن نمیتوانند از آن سوء استفاده کنند». وی همچنین تاکید کرد که «هماهنگی علنی بین امارات متحده عربی و ایران، نادرستی اهداف دشمنان و بهانههای آن‌ها برای کشتار مردم یمن را برملا کرد».
در مقابل، به نظر می‌رسد عربستان سعودی از نشانه‌های اخیر بهبود روابط میان ایران و امارات خرسند نیست یا دستکم تلاش دارد آن را بی‌اهمیت جلوه دهد. روزنامه سعودی «الشرق الاوسط» به نقل از یک منبع دیپلماتیک یک کشور عربی حوزه خلیج‌فارس- که به نامش اشاره‌ای نکرده است- نوشت: «نشست‌های گارد ساحلی امارات و ایران رویدادی همیشگی و روتین است و هیچ چیز جدیدی در آن نیست». این منبع مدعی شد: «ایرانیها تلاش می‌کنند به دلیل تنش‌های موجود در منطقه، این نشست معمولی را بزرگ جلوه بدهند».
با این حال، بسیاری از دیگر رسانه‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اهمیت سفر مذکور را مورد توجه قرار داده و به تحلیل عوامل و دلایل آن پرداخته‌اند. به عنوان مثال، شبکه خبری «المیادین» در گزارشی در این زمینه اشاره کرد نشست گارد ساحلی میان امارات و ایران نشان می‌دهد امارات به دنبال بهانه‌ای برای خروج از حضور در ائتلاف جنگی سعودی است؛ ولی این عقب‌نشینی گواه بر شکست هرگونه شرط‌بندی بر حمایت آمریکا از همپیمانانش در شورای همکاری در جنگ احتمالی علیه ایران است.
این گزارش می‌افزاید: «عقب‌نشینی نیرو‌های اماراتی از برخی مناطق یمن در وهله نخست نشان می‌دهد که امارات امید خود را از شرط‌بندی روی حمایت آمریکا در جنگ با ایران از دست داده است. ولی ابوظبی، که تکمیل کردن روند چرخش خود به تهران را با تاخیر انجام داد، سعی کرد پیام‌های محرمانه‌ای را از "اشخاصی که درباره صلح سخن می‌گویند"، به ایران ارسال کند».
یاسر أبوهلاله، خبرنگار شبکه «الجزیره» نیز در توئیتی در صفحه شخصی خود دو دلیل درباره بازگشت امارات به سمت جمهوری اسلامی ایران مطرح کرده و آورده است: «اول اینکه بر خلاف عربستان سعودی، امارات پیامد‌ها و تأثیرات ویرانگر جنگ با ایران را درک کرده است، پیام ایران به میانجی‌گران واضح و صریح بوده است؛ اینکه در اولین روز جنگ، پیامد‌های غیر قابل تصوری خواهد داشت.
دوم اینکه، عربستان سعودی به طور کلی همچنان بر جریان افراطی دولت آمریکا (جان بولتون و پامپئو) و نتانیاهو (نخست وزیر رژیم صهیونیستی) دل بسته و حساب باز کرده است و امیدوار است که جنگ با سقوط نظام ایران به پایان برسد، در مقابل آن، عربستان سعودی هر گونه خسارت‌های احتمالی را برعهده می‌گیرد، از نگاه محمد بن سلمان (ولیعهد سعودی) پرداخت هزینه (باج دادن به آمریکا) برای یک بار بهتر از پرداخت قسطی آن برای چندین سال است».
البته باید اشاره کرد که با وجود نشانه‌های فزاینده تمایل امارات به بهبود روابط یا دستکم تنش‌زدایی با ایران، هنوز نمی‌توان با قاطعیت از تغییر راهبرد کلی این کشور سخن گفت؛ زیرا دستکم حمایت از طرح‌های منطقه‌ای آمریکا همچنان بخش مهم و اساسی سیاست خارجی ابوظبی را تشکیل می‌دهد.
در همین راستا، انور قرقاش، وزیر مشاور امارات در امور خارجه ضمن اعلام حمایت کشورش از طرح‌های بین‌المللی برای حفظ امنیت تنگه هرمز، بر اهمیت دریانوردی در منطقه تأکید کرد. وی در صفحه توئیتر خود نوشت: «طرح بین‌المللی درباره امنیت دریانوردی در تنگه هرمز بیان صریح جامعه جهانی درباره محوریت امنیت دریانوردی و انرژی منطقه ما برای کل جهان است. ما از طرح‌هایی که امنیت منطقه را حفظ و شبح رویارویی را دور کند، حمایت می‌کنیم و می‌دانیم که دیپلماسی، احترام به حاکمیت و عدم دخالت [در امور داخلی کشورها]ابزاری برای برقراری ثبات است».
به گزارش «آزادی»، روز سه‌شنبه حمد علی مصباح الاحبابی، فرمانده گارد ساحلی امارات متحده در رأس هیاتی وارد تهران شد و با سردار قاسم رضایی، فرمانده مرزبانی نیرو‌های انتظامی جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفتگو کرد. این دیدار که نخستین مورد از این دست از سال ۲۰۱۳ تاکنون به شمار می‌رفت، با توجه به اختلافات شدید تهران و ابوظبی طی سال‌های اخیر، به شدت مورد توجه رسانه‌های بین‌المللی قرار گرفت.
اما اهمیت ماجرا زمانی افزایش یافت که روز چهارشنبه، وزارت خارجه امارات از نتایج نشست‌های امنیتی مشترک با ایران ابراز خرسندی و بر اهمیت این گونه نشست‌ها با طرف ایرانی تأکید کرد. محمد الزعابی، مدیر اداره همکاری امنیتی بین‌المللی در وزارت خارجه این کشور در مورد نشست دیروز فرماندهان نیرو‌های گارد دریایی و ساحل ایران و امارات گزارش داد که این نشست تکمیل کننده دیدار‌های دوره‌ای سابقِ کمیته مشترک دوجانبه بوده است. زعابی از نتایج دیدار‌های دیروز طرف اماراتی با ایرانی ابراز خرسندی کرد و گفت: «این نشست‌ها در سایه نیاز‌های عملی مربوط به مرز‌های دریایی بین دو کشور با اهمیت است».
اما یکی از نخستین واکنش‌ها را به تحول اخیر، جنبش انصارالله یمن نشان داد که طی بیش از چهار سال اخیر با تهاجم سعودی- اماراتی به کشور خود دست به گریبان بوده است. در این راستا، یک عضو شورای عالی سیاسی یمن درباره سفر هیات اماراتی به ایران گفت که «هماهنگی علنی بین امارات و ایران، پوچی و نادرستی اهداف دشمن را برملا کرد».
محمدعلی الحوثی اظهار داشت: «دشمنی ترامپ و شعار جنگ ایران در یمن، نخنما شده و عربستان و ائتلاف آن نمیتوانند از آن سوء استفاده کنند». وی همچنین تاکید کرد که «هماهنگی علنی بین امارات متحده عربی و ایران، نادرستی اهداف دشمنان و بهانههای آن‌ها برای کشتار مردم یمن را برملا کرد».
در مقابل، به نظر می‌رسد عربستان سعودی از نشانه‌های اخیر بهبود روابط میان ایران و امارات خرسند نیست یا دستکم تلاش دارد آن را بی‌اهمیت جلوه دهد. روزنامه سعودی «الشرق الاوسط» به نقل از یک منبع دیپلماتیک یک کشور عربی حوزه خلیج‌فارس- که به نامش اشاره‌ای نکرده است- نوشت: «نشست‌های گارد ساحلی امارات و ایران رویدادی همیشگی و روتین است و هیچ چیز جدیدی در آن نیست». این منبع مدعی شد: «ایرانیها تلاش می‌کنند به دلیل تنش‌های موجود در منطقه، این نشست معمولی را بزرگ جلوه بدهند».
با این حال، بسیاری از دیگر رسانه‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اهمیت سفر مذکور را مورد توجه قرار داده و به تحلیل عوامل و دلایل آن پرداخته‌اند. به عنوان مثال، شبکه خبری «المیادین» در گزارشی در این زمینه اشاره کرد نشست گارد ساحلی میان امارات و ایران نشان می‌دهد امارات به دنبال بهانه‌ای برای خروج از حضور در ائتلاف جنگی سعودی است؛ ولی این عقب‌نشینی گواه بر شکست هرگونه شرط‌بندی بر حمایت آمریکا از همپیمانانش در شورای همکاری در جنگ احتمالی علیه ایران است.
این گزارش می‌افزاید: «عقب‌نشینی نیرو‌های اماراتی از برخی مناطق یمن در وهله نخست نشان می‌دهد که امارات امید خود را از شرط‌بندی روی حمایت آمریکا در جنگ با ایران از دست داده است. ولی ابوظبی، که تکمیل کردن روند چرخش خود به تهران را با تاخیر انجام داد، سعی کرد پیام‌های محرمانه‌ای را از "اشخاصی که درباره صلح سخن می‌گویند"، به ایران ارسال کند».
یاسر أبوهلاله، خبرنگار شبکه «الجزیره» نیز در توئیتی در صفحه شخصی خود دو دلیل درباره بازگشت امارات به سمت جمهوری اسلامی ایران مطرح کرده و آورده است: «اول اینکه بر خلاف عربستان سعودی، امارات پیامد‌ها و تأثیرات ویرانگر جنگ با ایران را درک کرده است، پیام ایران به میانجی‌گران واضح و صریح بوده است؛ اینکه در اولین روز جنگ، پیامد‌های غیر قابل تصوری خواهد داشت.
دوم اینکه، عربستان سعودی به طور کلی همچنان بر جریان افراطی دولت آمریکا (جان بولتون و پامپئو) و نتانیاهو (نخست وزیر رژیم صهیونیستی) دل بسته و حساب باز کرده است و امیدوار است که جنگ با سقوط نظام ایران به پایان برسد، در مقابل آن، عربستان سعودی هر گونه خسارت‌های احتمالی را برعهده می‌گیرد، از نگاه محمد بن سلمان (ولیعهد سعودی) پرداخت هزینه (باج دادن به آمریکا) برای یک بار بهتر از پرداخت قسطی آن برای چندین سال است».
البته باید اشاره کرد که با وجود نشانه‌های فزاینده تمایل امارات به بهبود روابط یا دستکم تنش‌زدایی با ایران، هنوز نمی‌توان با قاطعیت از تغییر راهبرد کلی این کشور سخن گفت؛ زیرا دستکم حمایت از طرح‌های منطقه‌ای آمریکا همچنان بخش مهم و اساسی سیاست خارجی ابوظبی را تشکیل می‌دهد.
در همین راستا، انور قرقاش، وزیر مشاور امارات در امور خارجه ضمن اعلام حمایت کشورش از طرح‌های بین‌المللی برای حفظ امنیت تنگه هرمز، بر اهمیت دریانوردی در منطقه تأکید کرد. وی در صفحه توئیتر خود نوشت: «طرح بین‌المللی درباره امنیت دریانوردی در تنگه هرمز بیان صریح جامعه جهانی درباره محوریت امنیت دریانوردی و انرژی منطقه ما برای کل جهان است. ما از طرح‌هایی که امنیت منطقه را حفظ و شبح رویارویی را دور کند، حمایت می‌کنیم و می‌دانیم که دیپلماسی، احترام به حاکمیت و عدم دخالت [در امور داخلی کشورها]ابزاری برای برقراری ثبات است».
