«دیپلماسی غیرمستقیم» ایران در آمریکا
حضور محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در نیویورک و گفتگو‌های وی با برخی رسانه‌های آمریکایی، این گمانه را در میان برخی ناظران تقویت کرده که ایران ممکن است به دنبال باز کردن مسیری برای مذاکره با واشنگتن باشد.
حضور محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در نیویورک و گفتگو‌های وی با برخی رسانه‌های آمریکایی، این گمانه را در میان برخی ناظران تقویت کرده که ایران ممکن است به دنبال باز کردن مسیری برای مذاکره با واشنگتن باشد. با وجود تکذیب شخص ظریف و همچنین وزارت امور خارجه، به نظر می‌رسد مواضع بیان شده از سوی ظریف اگرچه نه با قصد مذاکره مستقیم، دستکم با هدف تأثیرگذاری بر رویکرد واشنگتن مطرح شده است.
به گزارش «آزادی»، در همین زمینه وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه با شبکه خبری آمریکایی «سی‌بی‌اس» تصریح کرد که تهران به دولت آمریکا پیشنهاد مذاکره نداده، بلکه در واقع پیشنهاد آن‌ها را پاسخ داده است.
هنگامی که مجری برنامه «در مقابل ملت» (Face the Nation) شبکه خبری «سی‌بی‌اس‌نیوز» گفت که طریف به دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا پیشنهاد مذاکره داده، او سخنانش را قطع کرد و گفت: «ما پاسخ دادیم... ما در واقع به پیشنهادی که آن‌ها برای تعامل داده بودند پاسخ دادیم و منتظر جواب هستیم».
این سوال و جواب در پی آن مطرح شد که ظریف چهارشنبه هفته گذشته در نشست «انجمن آسیا» در نیویورک گفته بود ایران آماده است با آمریکا مبادله زندانیان انجام دهد. او گفت که شش ماه پیش این پیشنهاد را به دولت آمریکا داده، اما هنوز پاسخی از طرف آن دریافت نکرده است.
همزمان، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان ادعای برخی رسانه‌ها مبنی بر درخواست ایران برای مذاکره با آمریکا را رد کرد. سیدعباس موسوی در پاسخ به پرسش خبرنگاران در خصوص ادعای برخی رسانه‌های خارجی مبنی بر درخواست ایران برای مذاکره با آمریکا و آغاز مذاکرات ایران و عربستان سعودی، این ادعا‌ها را بی‌اساس و نادرست دانست و تأکید کرد: «هیچ درخواستی برای مذاکره با آمریکا در کار نیست و در مورد عربستان جز در مسائل و موضوعات مربوط به حج که با توافق از مسائل و روابط سیاسی دو کشور جدا شده است، هیچ‌گونه مذاکره‌ای در هیچ حوزه دیگری بین دو کشور در جریان نیست».
بر این اساس و با توجه به صراحت دستگاه دیپلماسی کشور، اساساً به نظر نمی‌رسد به جز موضوع مبادله زندانیان که پیشتر مورد اشاره ایران قرار گرفته – و آن هم طبق تصریح ظریف، پاسخی به پیشنهاد واشنگتن بوده – سیگنال دیگری مبنی بر تمایل برای ورود به مذاکرات از سوی ایران به طرف آمریکایی مخابره شده باشد. در موضوع تبادل زندانیان نیز همانگونه که «آزادی» پیش از این در مطلبی در تحلیل سفر ظریف به نیویورک بیان کرده بود، هدف ایران بیش از هرچیز سنجش طرف مقابل و در مرحله بعد، نشان دادن این حقیقت به جهانیان است که دولت آمریکا بر خلاف ادعا‌های خود، برای ورود به گفتگو‌های واقعی و ماهوی آمادگی ندارد.
با این حال، این موارد بدان معنا نیست که وزیر خارجه کشورمان در جریان سفر به نیویورک، هیچ‌گونه ارتباطی را با طرف آمریکایی در دستور کار نداشته است؛ بلکه بر اساس شواهد و قراین، چنین به نظر می‌رسد که نوعی دیپلماسی غیرمستقیم، محور رویکرد ظریف و دستگاه دیپلماسی کشور در این زمینه بوده است.
مهمترین نمود این دیپلماسی غیرمستقیم را می‌بایست در مصاحبه ظریف با شبکه خبری «فاکس نیوز» دانست که قرار است امروز (یکشنبه) متن کامل آن منتشر شود. در بخش‌هایی کوتاهی از این گفتگو که تاکنون منتشر شده، ظریف اشاره می‌کند که به باور وی، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا شخصاً به دنبال درگیری نظامی با ایران نیست، اما حلقه سیاستمداران اطراف وی، در حال سوق دادن واشنگتن به چنین سمت و سویی هستند. وی همچنین در این مصاحبه اشاره می‌کند که کمپین «فشار حداکثری» ترامپ علیه ایران شکست خواهد خورد.
از لحظه‌ای که خبر مصاحبه ظریف با «فاکس نیوز» منتشر شد، ناظران و تحلیلگران بین‌المللی شروع به گمانه‌زنی درباره اهداف وزیر خارجه ایران از انجام چنین اقدامی نمودند. محور مشترک تمامی این گمانه‌زنی‌ها تاکنون آن بوده که با توجه به محبوبیت شبکه خبری مذکور نزد ترامپ، ظریف سعی دارد به شیوه‌ای غیرمستقیم، اما موثر، وی را از مواضع و رویکرد‌های ایران آگاه کرده و همچنین نسبت به اقدامات حلقه اطرافیانش که ممکن است در جهتی خلاف خواست واقعی وی حرکت کنند، هشدار دهد.
در واقع، بسیاری از تحلیلگران آمریکایی بر این باورند که فاکس نیوز مهمترین رسانه تأثیرگذار بر رویکرد‌ها و مواضع ترامپ به شمار می‌رود و حتی لابی‌های پرنفوذ در آمریکا برای اثرگذاری بر رئیس‌جمهور این کشور، اقدام به پخش تبلیغات در این شبکه می‌کنند.
به این ترتیب، آن‌گونه که مشخص است، رویکرد ایران در شرایط کنونی، ورود به مذاکرات در موضوع توافق هسته‌ای، تحریم‌ها یا هر موضوع مهم و اولویت‌دار دیگری نیست؛ زیرا دولت ترامپ تاکنون بار‌ها نشان داده که به توافقات بین‌المللی آمریکا هیچ توجهی ندارد و همین امر، مبنای هرگونه مذاکره‌ای را از میان می‌برد. در عوض، هدف ایران پیش از هرچیز هشدار دادن به واشنگتن نسبت به پیامد‌های واقعی خط مشی ضد ایرانی است که اتخاذ نموده است.
از سوی دیگر، در صورتی که تهران بتواند از طریق این دیپلماسی غیرمستقیم، میان ترامپ و مقامات جنگ‌طلب آمریکایی، به ویژه مایک پامپئو وزیر خارجه و جان بولتون مشاور امنیت ملی وی فاصله بیندازد، دستکم خطر بروز درگیری نظامی از میان برداشته شده و این امید وجود دارد که زمینه برای گفتگو‌های احتمالی در آینده فراهم شود. البته در حال حاضر، می‌بایست منتظر واکنش ترامپ به این دیپلماسی غیرمستقیم ماند تا بتوان سناریو‌های آتی را با دقت بیشتری پیش‌بینی کرد.
به گزارش «آزادی»، در همین زمینه وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه با شبکه خبری آمریکایی «سی‌بی‌اس» تصریح کرد که تهران به دولت آمریکا پیشنهاد مذاکره نداده، بلکه در واقع پیشنهاد آن‌ها را پاسخ داده است.
هنگامی که مجری برنامه «در مقابل ملت» (Face the Nation) شبکه خبری «سی‌بی‌اس‌نیوز» گفت که طریف به دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا پیشنهاد مذاکره داده، او سخنانش را قطع کرد و گفت: «ما پاسخ دادیم... ما در واقع به پیشنهادی که آن‌ها برای تعامل داده بودند پاسخ دادیم و منتظر جواب هستیم».
این سوال و جواب در پی آن مطرح شد که ظریف چهارشنبه هفته گذشته در نشست «انجمن آسیا» در نیویورک گفته بود ایران آماده است با آمریکا مبادله زندانیان انجام دهد. او گفت که شش ماه پیش این پیشنهاد را به دولت آمریکا داده، اما هنوز پاسخی از طرف آن دریافت نکرده است.
همزمان، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان ادعای برخی رسانه‌ها مبنی بر درخواست ایران برای مذاکره با آمریکا را رد کرد. سیدعباس موسوی در پاسخ به پرسش خبرنگاران در خصوص ادعای برخی رسانه‌های خارجی مبنی بر درخواست ایران برای مذاکره با آمریکا و آغاز مذاکرات ایران و عربستان سعودی، این ادعا‌ها را بی‌اساس و نادرست دانست و تأکید کرد: «هیچ درخواستی برای مذاکره با آمریکا در کار نیست و در مورد عربستان جز در مسائل و موضوعات مربوط به حج که با توافق از مسائل و روابط سیاسی دو کشور جدا شده است، هیچ‌گونه مذاکره‌ای در هیچ حوزه دیگری بین دو کشور در جریان نیست».
بر این اساس و با توجه به صراحت دستگاه دیپلماسی کشور، اساساً به نظر نمی‌رسد به جز موضوع مبادله زندانیان که پیشتر مورد اشاره ایران قرار گرفته – و آن هم طبق تصریح ظریف، پاسخی به پیشنهاد واشنگتن بوده – سیگنال دیگری مبنی بر تمایل برای ورود به مذاکرات از سوی ایران به طرف آمریکایی مخابره شده باشد. در موضوع تبادل زندانیان نیز همانگونه که «آزادی» پیش از این در مطلبی در تحلیل سفر ظریف به نیویورک بیان کرده بود، هدف ایران بیش از هرچیز سنجش طرف مقابل و در مرحله بعد، نشان دادن این حقیقت به جهانیان است که دولت آمریکا بر خلاف ادعا‌های خود، برای ورود به گفتگو‌های واقعی و ماهوی آمادگی ندارد.
با این حال، این موارد بدان معنا نیست که وزیر خارجه کشورمان در جریان سفر به نیویورک، هیچ‌گونه ارتباطی را با طرف آمریکایی در دستور کار نداشته است؛ بلکه بر اساس شواهد و قراین، چنین به نظر می‌رسد که نوعی دیپلماسی غیرمستقیم، محور رویکرد ظریف و دستگاه دیپلماسی کشور در این زمینه بوده است.
مهمترین نمود این دیپلماسی غیرمستقیم را می‌بایست در مصاحبه ظریف با شبکه خبری «فاکس نیوز» دانست که قرار است امروز (یکشنبه) متن کامل آن منتشر شود. در بخش‌هایی کوتاهی از این گفتگو که تاکنون منتشر شده، ظریف اشاره می‌کند که به باور وی، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا شخصاً به دنبال درگیری نظامی با ایران نیست، اما حلقه سیاستمداران اطراف وی، در حال سوق دادن واشنگتن به چنین سمت و سویی هستند. وی همچنین در این مصاحبه اشاره می‌کند که کمپین «فشار حداکثری» ترامپ علیه ایران شکست خواهد خورد.
از لحظه‌ای که خبر مصاحبه ظریف با «فاکس نیوز» منتشر شد، ناظران و تحلیلگران بین‌المللی شروع به گمانه‌زنی درباره اهداف وزیر خارجه ایران از انجام چنین اقدامی نمودند. محور مشترک تمامی این گمانه‌زنی‌ها تاکنون آن بوده که با توجه به محبوبیت شبکه خبری مذکور نزد ترامپ، ظریف سعی دارد به شیوه‌ای غیرمستقیم، اما موثر، وی را از مواضع و رویکرد‌های ایران آگاه کرده و همچنین نسبت به اقدامات حلقه اطرافیانش که ممکن است در جهتی خلاف خواست واقعی وی حرکت کنند، هشدار دهد.
در واقع، بسیاری از تحلیلگران آمریکایی بر این باورند که فاکس نیوز مهمترین رسانه تأثیرگذار بر رویکرد‌ها و مواضع ترامپ به شمار می‌رود و حتی لابی‌های پرنفوذ در آمریکا برای اثرگذاری بر رئیس‌جمهور این کشور، اقدام به پخش تبلیغات در این شبکه می‌کنند.
به این ترتیب، آن‌گونه که مشخص است، رویکرد ایران در شرایط کنونی، ورود به مذاکرات در موضوع توافق هسته‌ای، تحریم‌ها یا هر موضوع مهم و اولویت‌دار دیگری نیست؛ زیرا دولت ترامپ تاکنون بار‌ها نشان داده که به توافقات بین‌المللی آمریکا هیچ توجهی ندارد و همین امر، مبنای هرگونه مذاکره‌ای را از میان می‌برد. در عوض، هدف ایران پیش از هرچیز هشدار دادن به واشنگتن نسبت به پیامد‌های واقعی خط مشی ضد ایرانی است که اتخاذ نموده است.
از سوی دیگر، در صورتی که تهران بتواند از طریق این دیپلماسی غیرمستقیم، میان ترامپ و مقامات جنگ‌طلب آمریکایی، به ویژه مایک پامپئو وزیر خارجه و جان بولتون مشاور امنیت ملی وی فاصله بیندازد، دستکم خطر بروز درگیری نظامی از میان برداشته شده و این امید وجود دارد که زمینه برای گفتگو‌های احتمالی در آینده فراهم شود. البته در حال حاضر، می‌بایست منتظر واکنش ترامپ به این دیپلماسی غیرمستقیم ماند تا بتوان سناریو‌های آتی را با دقت بیشتری پیش‌بینی کرد.
