عوامل کندی ارتباط دانشگاه و صنعت
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف گفت: ما هنوز در حوزه قوانین مشکل داریم و مقرراتی تدوین می‌شود که بعضا دست و پا گیر است و تسهیل گر ارتباط دانشگاه و صنعت نیست.
به گزارش مهر، ماموریت دانشگاه ها در سال های اخیر از فعالیت های صرف آموزشی به سمت تولید دانش های کاربردی، فناوری های نوین، ایجاد شرکت های دانش بنیان و مراکز رشد و توسعه اشتغال فارغ التحصیلان تغییر کرده است بنابراین مقوله ارتباط صنعت و دانشگاه بیش از گذشته مورد توجه است.
موضوع ارتباط صنعت و دانشگاه مقوله ای است که برنامه ریزی ها و سیاستگذاری های مختلفی برای تحقق و گسترش آن در آموزش عالی و صنعت کشور شکل گرفته اما با وجود تمام تلاش های صورت گرفته همچنان این ارتباط با اما و اگرهایی مواجه بوده و جامعه دانشگاهی معتقد است که این ارتباط باید توسعه چشمگیرتر و عملیاتی تری داشته باشد. برای موشکافی بیشتر موضوع با مجید عباسپور استاد دانشگاه صنعتی شریف به گفتگو نشستیم تا چالش ها و راهکارهای موجود در موضوع را پیگیری کنیم.
*شرایط و روش‌های ارتباط دانشگاه با صنعت را در اوایل انقلاب اسلامی چگونه ارزیابی می کنید و به تدریج چه تحولاتی در این زمینه در دانشگاه ها و کشور ایجاد شده است؟
پس از انقلاب برای مدتی دانشگاه‌ها تعطیل بودند بنابراین ارتباط خاصی میان صنعت و دانشگاه برقرار نبود. این درحالی است که پس از بازگشایی دانشگاه ها نیز این مراکز تنها در مقاطع کارشناسی فعالیت می کردند بنابراین روند ارتباط دانشگاه با صنعت محدود بود و بیشتر قائم به فرد بود.
همچنین دهه ۶۰ نیز کشور با جنگ تحمیلی مواجه بود بنابراین تامین نیازهای تسلیحاتی از ضروری‌ترین امور بوده و همکاری بین دانشگاه و صنعت بیشتر در صنایع نظامی احساس می شد. در این سال‌ها سازمان‌هایی نیز شکل فعال‌تری به خود گرفتند که از جمله آنها می توان به سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی کشور و مرکز تحقیقات صنایع دفاعی اشاره کرد. در همین راستا دانشگاه‌های صنعتی کشور مبادرت به ایجاد رشته‌های جدید با اولویت نیازهای ضروری نظیر رشته‌های صنایع دریایی، هوافضا، انرژی، هسته‌ای و... کردند.
به عنوان مثال در حوزه صنایع دریایی موافقتی میان دانشگاه صنعتی شریف و سازمان گسترش و نوسازی صنایع وقت منعقد شد و براساس آن تعدادی فارغ‌التحصیل در رشته‌های مهندسی مکانیک با کمک اساتید متخصص بخش خصوصی و دولتی در یک برنامه دو ساله، آموزش لازم در این حوزه را فرا گرفته و اولین فارغ‌التحصیلان این رشته را شکل دادند.
*پس از جنگ تحمیلی و ورود کشور به دوران سازندگی چه برنامه‌هایی در دانشگاه‌ها برای توسعه ارتباط با صنعت شکل گرفت؟
سال‌های ابتدایی دهه ۷۰ مصادف با سال‌های اولیه پس از جنگ تحمیلی بود که با عنوان دوران سازندگی شناخته می شد. تلاش برای تولید خودروی ملی، توسعه صنایع دریایی، توسعه صنایع هوا فضا، توسعه صنایع وابسته به کاربردهای صنعتی و درمانی هسته‌ای، حوزه های نانو، ژنتیک و... از جمله مواردی بودند که در این دهه توسعه یافت و دانشگاه‌ها نقش مهمی در آن داشتند که البته بواسطه برخی ناهماهنگی‌ها از سرعت لازم برخوردار نبود.
در دهه ۶۰ دنبال این بودیم که نیازها را بشناسیم و بواسطه جنگ برای آنها راه حل پیدا کنیم اما در دهه ۷۰ و دوران سازندگی رشته‌های کارشناسی ارشد و در دهه ۸۰ رشته‌های نوین تا سطح دکتری ارتقا یافتند. در کنار توسعه ای که شکل گرفت، معضلات و چالش‌های مدیریتی بیشتر بروز کرد و سکان بخش صنعت وسکان بخش دانشگاه به افرادی داده شد که دغدغه تسهیل این ارتباط را نداشتند و در دهه ۹۰ نیز کسانی در راس صنایع قرار گرفتند که آشنایی و تخصص مدیریت به روز را نداشته و با نگاه سنتی از نوآوری دور بوده و از بدنه دانشگاه استفاده لازم را نبردند.
*آقای دکتر، باتوجه به پیشینه ای که از وضعیت ارتباط صنعت و دانشگاه طی دهه های گذشته عنوان کردید اکنون مشکلات، معضلات و موانع پیشرفت این رویه را چه می دانید؟
ما هنوز در حوزه قوانین مشکل داریم، مقرراتی تدوین می‌شود که بعضا دست وپا گیر است و تسهیل گر ارتباط دانشگاه و صنعت نیست. به عنوان نمونه می‌توانم به مسائل طرح شده در مورد حقوق اساتید و مالیات قراردادهای دانشگاه با صنعت اشاره کنم که با تلاش بسیار توانستیم پنج درصد مالیات بر درآمد پژوهشی را برای اساتید و قراردادهای آنها تصویب کنیم. همچنین به عنوان نمونه می توان به فراهم نبودن شرایط سیستماتیک در دانشگاه برای بهره‌گیری صنایع از مشاوره‌های صنعتی اساتید اشاره کرد.
در حوزه ثبت اختراع نیز با مقررات و آیین نامه‌های دست و پاگیر در دانشگاه مواجه هستیم که باید بازنگری شود. در حوزه ارتقا اساتید نیز قوانین تسهیل کننده ارتباط میان صنعت و دانشگاه وجود ندارد به عنوان مثال باید چگونگی تعامل اساتید با صنایع و انجام طرح‌های صنعتی مورد نیاز صنایع کشور در امتیازات ارتقا اساتید لحاظ شود.
*به نظر شما چه برنامه ها و اقداماتی باید برای تسهیل این امر مورد توجه قرار گیرد؟
بعداز انقلاب اسلامی بحثی را مطرح کردیم که تخصص، تجربه وتعهد سه اصل مهم در قبول مسئولیت هستند که لازم و ملزومند. فردی که تعهد و تجربه ندارد و تخصص دارد به سیستم ضربه میزند. ما درحوزه تخصصی مهارت و تجربه را درست کسب نکردیم و این سه مهم در کنار هم اتفاق نیفتاده است و اگر به دنبال اصلاح سیستم هستیم باید این موضوع را در راس امور قرار دهیم.
ایجاد قوانین تسهیل کننده ارتباط دانشگاه وصنعت و فراهم سازی شرایط سیستماتیک در دانشگاه برای بهره‌گیری صنعت از مشاوره‌های صنعتی اساتید، بازنگری قوانین و مقررات متناسب با نیاز امروز صنایع و دانشگاه‌ها و توجه به پارامترهای صنعتی در ارتقا اساتید از عواملی است که می تواند این موضوع را تسهیل کند.
