در بدرقه احمد عزیزی

در قاب و قالب مثنوی، عرفان و جامعه گرایی و تغزل و توصیف و روایت تاریخی و... را در اَشکالی تازه به تماشا گذاشت،  همراه با سیل و خیل ترکیب سازی ها و مضمون پردازی های عجیب و غریب با بیانی شوخ و شنگ :


در این دوره، هر بیت او ترقه ای در زبان بود و جرقه ای در خیال، در بیان مفاهیم و مضامین روز :


و گاه صرفاً بازی موسیقیایی کلمات در غیاب معنی :


شعرش گاه سرشار بود از پشتوانه های فرهنگی: تاریخ، جغرافیا، اساطیر، حکایات و قصص و...


همین بازی ها و طنازی ها و شور و شیطنت های ذهن و زبان، در کنار مفاهیم و مضامین بدیع و خیره کننده، او را در جایگاه شاعری  می نشانند سبک مند، ولی نه ساختارمند. فقدان شکل درونی یکپارچه و ساخت دقیق روایی، همراه با انبوه ابیات سست و نادرست که حاصل شور و شتاب او در تولید انبوه شعر بودند، اغلب آثارش را از سامان و ساختمندی محروم کردند.

تأمل در شعر بیدل دهلوی _ و خصوصا مثنوی محیط اعظم او _ در فوران شعر و شطحیات عزیزی تاثیر مضاعف داشت اما بعدها همین بیدل زدگی و عرفان مآبی تصنعی، به زیان شعرش تمام شد :


در شعر برخی می توان اقامتی دراز یا کوتاه مدت داشت: انوری، خاقانی، نادرپور، مشیری و... اما شعر برخی از شاعران، در حکم تفرجگاهی و باغی دلگشاست، زیبا و مسحور کننده اما موقتی. از قدما، شعر منوچهری دامغانی و از معاصران، احمد عزیزی چنین اند. افزون بر این، گاه با خواندن شعر عزیزی احساس می کنی با یک طرزی افشار یا یک ایرج میرزای امروزی تر و شُسته رُفته تر روبرو هستی .

آن روی سکه ی خلاقیت های عزیزی، نثرهای ادبی شطح گونه ی اوست که با همه ی بداعت شان اسیر غرابت مانده اند. در این آثار هم مثل اشعار او، فوران تناسبات و تداعی های لفظی و معنوی،  و فراتر از اينها، شعبده ی شگفت ذهن و زبان غوغا می کنند :

در تيرداد خورشید هزار سال پیش از میلاد اطلس، سالی که آسمان حقیقت شهاب باران بود و تازه شفیره ی تصویر بر سر شاخه ی آیینه ها می رویید، هنگامی که اولین دشت جهان به نخستین جشن شقایق فراخوانده می شد و گله های آغازین قاصدک از نیزار همهمه برمی خاست، در آتش بارانِ ابدیت، دو فلات آن سوی جاودانگی، کنار رودخانه ی آفرینش به دنیا آمدم...من در سپیدای قشنگ معنا برمی خاستم در حالی که چشمم از راه رؤیاها خسته بود و خلسه ی خوابگاهی رؤیت در مژگان های شکسته ام لالا می کرد، روبرویم آبی زیبای تجلی بود و بر سرم آفتابگردان هزار پر دانایی... ( نافله ناز / ۲۲۳)

اکنون این پرسش سترگ، ذهنم را پر کرده است: چرا شعر و نثر احمد عزیزی به این زودی در پرده ی خاموشی و فراموشی فروخفت؟  آثارش، از  رمز و رازهای ماندگاری کدام ها را کم داشت؟  فراتر از همه ی علل و عوامل درون یا برونْ متنی ، نباید از یک عامل مهم مرتبط با جامعه شناسی هنر و ادبیات غفلت ورزید و آن اینکه: در سال های پس از انقلاب، ذهن و ذائقه ی جمعی ما، به شدت سیاسی یا سیاست زده شد، تا آنجا که خواسته یا ناخواسته به هنر و هنرمند _ هر چه و هر که بود _ از پشت عینک سیاست و ایدئولوژی نگریستیم. در حريق و حرارت این نگرش، بخش عظیمی از میراث هنری ما، خشک و تر با هم سوخت. آثار عزیزی نیز _ خوب یا بد _از جمله ی بی شمار قربانیان این حريقِ افروخته در نیستانِ تاریخ ادبیات امروز بود.

آرام بخواب ای آتشفشانِ خسته ی دیروز!
خاکسترِ اندوهناکِ امروز!