قربانی شدن سرمایههای ملی در صنایع پتروشیمی
آتش سوزی اخیر در واحد پتروشیمی بوعلی بندر ماهشهر که با خسارت ... میلیاردی همراه بود، سبب شد تا در مورد چرایی وقع چنین رخدادهای دامنه داری «تابناک» اقدام به انجام یک بررسی دامنه دار نماید. گفت و گوهای انجام شده با کارشناسان و کارکنان واحدهای پتروشیمی ایران گویای آن است که در کشور علی رغم اهمیت بالای صنعت پتروشیمی و واحدهای مرتبط با آن در زمینه رعایت نکات ایمنی مشکلات جدی وجود دارد.
عدم رعایت نکاتی نظیر رعایت تناسب میان تخصص و شغل موجود، کم کاری و اهمال مسئولین و پیمانکاران در برخی موارد، کاهش کیفیت کار با هدف کاهش هزینه و افزایش منافع شخصی و... از جمله مهم ترین نکاتی است که در این صنعت به دلیل حجم بالای حساسیت در غالب موارد با یک فاجعه همراه می شود.
در ادامه جزئیاتی تقریباً کامل از همه پتروشیمی های ایران به همراه یک جمع بندی ارائه می شود. امید است مروری بر این توانمندی ها و سرمایه های عظیم ملی و خصوصی که می تواند نقش ویژه ای در توسعه اقتصادی کشور داشته باشد، سبب شود تا مسئولین اهتمام ویژه ای نسبت به این موضوع داشته باشند و در مورد رعایت نکات ایمنی در این مجموعه ها عملکرد بهتری را دنبال کنند.
پتروشیمی به عنوان یکی از بخش های اصلی صنعت کشور، طلایه دار ایجاد ارزش افزوده در منابع نفت و گاز است. این صنعت به عنوان دارنده مقام اول صادرات غیر نفتی در جهت شکوفایی اقتصادی کشور، توسعه پایدار، بومی کردن فناوری، توسعه صنایع پایین دستی و ... نقش اساسی و مهمی دارد. عمده ترین مزایای این صنعت در ایران تنوع خوراک، دسترسی به آبهای آزاد و نیروی انسانی متخصص است. فعالیت صنایع پتروشیمی در ایران به طور رسمی از سال 1338 آغاز شد و در چهار دهه بعد از انقلاب به ویژه دهه 70 رشد روز افزونی یافت.
عمده تمرکز واحدهای پتروشیمی در مناطق جنوب کشور و در استان های بوشهر و خوزستان و در مناطق ویژه اقتصادی آنها است. با این حال در برخی استان های دیگر نیز این صنایع دیده می شود که در ادامه به تفصیل به همه واحدهای پتروشیمی ایران اشاره می شود.
پتروشیمی های استان بوشهر
گويش اصلي مردم بوشهر فارسي است ولي زبان عربي نيز به عنوان زبان دوم مردم منطقه رايج است. اين استان قريب به 600كيلومتر با خليج فارس ساحل دارد و از اين حيث فرصت مناصبي را براي توسعه صنايع آب بر و تجاري در خود فراهم كرده است. توانمندي بالا و غناي اين استان در منابع انرژي به ويژه گاز وجود شركت هاي نفتي و اجراي پرژه هاي صنعتي را در اين استان افزايش داده است.
در استان بوشهر صنايع متعددي نظير صنايع نفت، گاز و پتروشيمي، شيلات، كشاورزي و صنايع دستي فعال است كه در اين فرصت بنا است تا به صنايع پتروشيمي اين استان اشاره شود.
در ميان تمام مناطق جغرافيايي استان بوشهر بدون شك بندر عسلويه يك نام بزرگ و ماندگار است. بندر عسلويه در 70 كيلومتري جنوب شرقي بندر كنگان در ساحل خليج فارس قرار دارد. وجه تسميه اين بندر به دليل آب جاري شيرين و گوارايي است كه از چشمه هاي اين منطقه از جمله كوهستان «گله دار» سرازير مي شود.
عسلويه يكي از قطب هاي مهم اقتصادي ايران در زمينه صنايع نفت و گاز است كه در سال 1377 منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس بر اساس مصوبه هيأت وزيران و به منظور استفاده از گاز حوزه پارس جنوبي تأسيس شد. اين منطقه با 30 هزار هكتار اراضي قابل ساخت و ساز در نزديكي حوزه گاز پارس جنوبي كه در ميان خليج فارس است، قرار دارد.
با توجه به آنچه گفته شد، نكته اينكه در استان بوشهر و به ويژه منطقه عسلويه آن بخش عمده اي از صنايع پتروشيمي ايران جاي گرفته است. به عبارتي در استان بوشهر تعداد 20 واحد پتروشيمي وجود دارد كه واحد های پتروشیمی پردیس، نوری ، پارس،آریا ساسول، مبین، زاگرس، مهر، جم، مروارید،کاویان،فرسا شیمی،پلی پروپیلن جم،اهتمام جم،انتخاب،جمشید پارس از جمله آنها هستند.
از میان این واحدهاي پتروشيمي ، واحدهای پارس، مبین، زاگرس، جم قبل از سال 1380 و واحدهای پردیس، نوری (برزویه)، پلیمرآریا ساسول، مهر، مروارید، کاویان، فرسا شیمی، پلی پروپیلن جم، اهتمام جم، گروه صنعتی انتخاب، تخت جمشید پارس عسلویه بعد از سال 1380 تأسيس شده اند.
پتروشیمی های استان خوزستان
استان خوزستان با مساختي در حدود 65 هزار كيلومتر مربع در جنوب غربي كشور قرار دارد. از لحاظ موقعيت جغرافيايي داخلي اين استان با استان هاي لرستان، چهار محال بختياري، كهكيلويه و بويراحمد و ايلام هم مرز است و از طريق خليج فارس با كشورهاي جنوبي آن و از غرب با كشور عراق مرز همسايگي دارد.
جمعيت اين استان قريب به 4.5 ميليون نفر اس كه بيش از 60 درصد آنها شهري و مابقي روستايي يا عشاير هستند. استان خوزستان از سواحل و مناطق بسيار گرم كشور برخوردار است كه ميانگين دما در اين استان 27 درجه سانتي گراد است.
زبان اكثر مردم استان خوزستان فارسي است و گويش هاي عشايري مقيم و بومي آن لري، بختياري، عربي، دزفولي و شوشتري مي باشد. اين استان به لحاظ دارا بودن ذخاير غني نفت و گاز برخورداري از آب فراوان و خاك مناسب، وجود شبكه ارتباطي هوايي و زميني مناسب و دسترسي به آبهاي آزاد از اهميت بالايي برخوردار است.
در ميان تمام مناطق و شهرستان هاي استان خوزستان بندر ماهشهر با حدود 7 هزار كيلومتر مربع وسعت در جنوب شرقي اين استان و در كنار خور موسي اهميت ويژه و جداگانه اي در بحث صنايع مرتبط با نفت و گاز دارد.
موقعيت مناسب جغرافيايي اين شهرستان، آب و هواي مرطوب، ميزان بارندگي 200 ميلي متري، جاري بودن رودهايي نظير زهره و مارون در اين شهرستان از جمله ويژگي هاي جغرافيايي اين شهرستان است.
ماهشهر را فارغ از تاريخ قديم مي توان يك شهر جديد و اقتصادي كشور دانست كه در پي ايجاد بنادر صادراتي و واحدهاي صنعتي متعدد پديد آمد. مزيت هاي فراوان اقتصادي اين منطقه شركت ملي صنايع پتروشيمي كشور را بر آن داشت تا از سال 1370 توسعه صنايع پتروشيمي را در اين استان با جديت دنبال كند.
در استان خوزستان و شهرستان ماهشهر منطقه ويژه اقتصادي ماهشهر با محوريت صنايع پتروشيمي مي تواند به عنوان مادر صنايع پتروشيمي ايران لقب بگيرد. بيش از 2هزار هكتار مساحت اين منطقه اقتصادي با همه مزيت هاي جغرافيايي، اقتصادي و تجاري اش در اختيار صنايع مرتبط با پتروشيمي است.
واحد های پتروشیمی بندر امام خميني (ره)، فرآورش، بسپاران،كيميا،آب نيرو،خوارزمي، اروند، امیرکبیر،بوعلی سینا، شهید تندگویان، خوزستان، فجر،کارون، فن آوران، رازی، مارون، لاله، فارابی، غدیر، بافت، زرشیمی، شهید رسولی، آریا، فسفریک جنوب، رجال، تخت جمشید از جمله واحدهاي پتروشيمي استان خوزستان و شهرستان ماهشهر هستند.
در میان واحدهای پتروشیمی استان خوزستان توليد محصولاتي نظير اتان، پروپان، بوتان، پنتان پلاس، اتیلن، پروپیلن، برش چهارکربنه، بنزین، پی وی سی، کلریدسدیم، آب، بخار، برق، هوای فشرده، ازت، ازت مایع، برش سبک ، آب آشامیدنی، آب آتشنشانی از جمله مهم ترين توليدات مطرح و قابل اشاره است كه بخش عمده اي از نيازهاي صنعتي و اقتصادي كشور را در اين موارد تأمين مي كند.
از میان این واحدها، واحدهای شرکت پتروشمی بندر امام (به همراه شرکت های تابعه: شرکت پتروشیمی فرآورش بندر اما، شرکت پتروشیمی کیمیا، شرکت پتروشیمی بسپاران، شرکت پتروشیمی آب نیروی بندر امام)، شرکت پتروشیمی اروند، شرکت پتروشیمی امیرکبیر، شرکت پتروشیمی بوعلی سینا، شرکت پتروشیمی شهید تندگویان، شرکت پتروشیمی خوزستان، شرکت پتروشیمی فجر، شرکت پتروشیمی فن آوران، شرکت پتروشیمی رازی، شرکت پتروشیمی مارون، شرکت پتروشیمی فارابی، شرکت پتروشیمی شیمی بافت، شرکت پتروشیمی نوید زرشیمی قبل از سال 1380 و واحدهای شرکت پتروشیمی کارون، شرکت پتروشیمی لاله، شرکت پتروشیمی غدیر، شرکت پتروشیمی امیر سرتیپ شهید رسولی، شرکت شیمی تکس آریا، شرکت آریا فسفریک جنوب، شرکت پتروشیمی رجال، شرکت پتروشیمی تخت جمشید بعد از سال 1380 تأسيس شده اند.
سایر پتروشیمی های کشور
پتروشیمی های استان مرکزی
استان مرکزی به عنوان پایتخت صنعتی ایران تقریباً در مرکز ایران قرار دارد. بزرگترین شهر و مرکز استان مرکزی شهر اراک میباشد.این استان از شمال به استانهای تهران، البرز و قزوین، از غرب به استان همدان، از جنوب به استانهای لرستان و اصفهان و از شرق به استانهای تهران، قم و اصفهان محدود است. این استان با مساحتی معادل ۲۹٬۵۳۰ کیلومتر مربع حدود ۱٬۸۲ درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص دادهاست. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، استان مرکزی دارای ۱۲ شهرستان، ۲۳ بخش، ۳۲ شهر، ۶۶ دهستان، ۱٬۳۹۴ آبادی دارای سکنه و ۴۶ آبادی خالی از سکنه است.
واحد پتروشیمی این استان، شرکت پتروشیمی شازند (اراک) است که در کیلومتر 22 جاده اراک-بروجرد قرار دارد. این واحد در سال 1363 تاسیس گردیده و دارای 360000000000 ریال سرمایه است.
پتروشیمی های استان اصفهان
استان اصفهان، در میانه ایران با مرکزیت شهر اصفهان است .استان اصفهان که در مرکز ایران واقع شده است، از شرق به استانهای یزد و خراسان جنوبی، از شمال به استانهای سمنان، قم و مرکزی، از غرب به استانهای لرستان و چهارمحال و بختیاری، از جنوب به استانهای کهگیلویه و بویراحمد و فارس محدود است. اصفهان قطب تولید آهن، فولاد، مصالح ساختمانی و پتروشیمی در ایران است.
استان اصفهان یکی از بزرگ ترین مراکز تولید انواع مختلف صنایع دستی ایران بشمار میرود. مردم استان اصفهان به طور عمده از اصفهانی ها هستند. قوم های مختلف دیگری نظیر بختیاریها، ترکها، ارمنی ها، گرجی ها نیز در این استان ساکن هستند.
جدا از شرکت پتروشیمی اصفهان، شرکت قائدبصیر هم از شرکت های پتروشیمی استان اصفهان است که در سال 1376 تاسیس شده و تولیدکننده ABS است که غالب کاربرد آن در قطعات خودرو و لوازم خانگی ، لوازم الکتریکی و ... است. این واحد نیز دارای 330000000000 ریال سرمایه است.
پتروشیمی های استان آذربایجان شرقی
استان آذربایجان شرقی بزرگترین و پرجمعیتترین استان ناحیه شمال غربی ایران است. این استان از سمت شمال به جمهوریهای آذربایجان و ارمنستان، از سمت غرب و جنوب غرب به استان آذربایجان غربی، از سمت شرق به استان اردبیل و از سمت جنوب شرق به استان زنجان محدود شده است.
این استان دارای آب و هوای سرد کوهستانی بوده و همه مساحت آن را کوهها و ارتفاعات تشکیل داده اند. مساحت استان آذربایجان شرقی ۴۵٬۴۹۱ کیلومتر مربع است که از این جهت، یازدهمین استان بزرگ ایران محسوب میشود. از شهرهای مهم و اقماری این استان میتوان به مرند، مراغه، میانه اشاره کرد. آذربایجان شرقی رتبه اول صادرات غیرنفتی در کشور را داراست.
استان آذربایجان شرقی دارای دو واحد پتروشمی با نام های شرکت تبریز و پلی نار است که به ترتیب در سال 1367 و 1371 تاسیس شده اند.
شرکت تبریز با 4982000000000 ریال سرمایه، محصولاتي نظير رافینت چهارکربنه، اتیلن، پروپیلن، برش چهارکربنه، بنزن، بوتادین، ABS، نفت کوره، پلی استایرن را تولید می کند که از جمله کاربردهای آن می توان به اسباب بازی و لوازم خانگی، انواه حلال های شیمیایی، عایق بندی دیوارها، ماشین لباسشویی و اتومبیل و گوشی تلفن و ... اشاره کرد.
شرکت پلی نار نیز با 140000000000 ریال سرمایه، پلی پروپیلن را به عنوان محصول اصلی تولید می کند که در ساخت الیاف موکت، فرش ماشینی، قطعات لوازم خانگی و اتومبیل کاربرد دارد.
پتروشیمی های آذربایجان غربی
استان آذربایجان غربی یکی از ۳۱ استان ایران است، که در شمال غربی ایران قرار دارد و مرکز آن شهر ارومیه است. استان آذربایجان غربی از شمال به جمهوری آذربایجان و ترکیه، از مغرب به کشورهای ترکیه و عراق، از شرق به استان آذربایجان شرقی و استان زنجان و از جنوب به استان کردستان محدود است. مساحت استان برابر ۳۷٫۰۵۹ کیلومتر مربع است که سیزدهمین استان بزرگ کشور محسوب میشود و ۲٫۲۵ درصد مساحت کل کشور را تشکیل میدهد.
این استان نیز دارای دو شرکت پتروشیمی است. شرکت ارومیه (با 220000000000 ریال سرمایه) که در سال 1370 تأسیس شده است و تولید اصلی آن سه محصول کریستال ملامین، سولفات آمونیوم و اسیدسولفوریک است و شرکت مهاباد که در سال 1387 تاسیس شده است و به تولید پلی اتیلن سنگین/سبک خطی و بوتن با کاربرد انواع لوله، قطعات پلاستیکی، کابل، فیلم، ظروف مختلف و ... می پردازد.
پتروشیمی استان خراسان شمالی
استان خراسان شمالی به مرکزیت شهر بجنورد درشمال شرق ایران قرار دارد. بزرگترین شهر استان بجنورد است و بزرگترین شهر استان به غیر از مرکز شهرستان شهر درق است. این استان با مصوبه دولت در سال ۱۳۸۳ و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، ایجاد شد. استان خراسان شمالی با مساحتی حدود ۲۸۱۷۹ کیلومتر مربع از ۸ شهرستان تشکیل شده است. این استان از نظر موقعیت جغرافیایی؛ از شمال با کشور ترکمنستان، از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استان گلستان هم مرز است.
واحد پتروشیمی این استان شرکت خراسان است که در کیلومتر 17 جاده مشهد قرار گرفته است و آمونیاک، اوره پریل و کریستال ملامین که برای خوراک و سوخت مورد استفاده قرار می گیرند، از محصولات اصلی این واحد پتروشیمی هستند. این شرکت در سال 1371 تاسیس گردیده و دارای 1789912000000 ریال سرمایه می باشد.
پتروشیمی های استان کرمانشاه
استان کرمانشاه با مساحت ۲۴۶۴۰ کیلومتر مربع، هفدهمین استان جمهوری اسلامی ایران از نظر وسعت به شمار می¬رود. استان کرمانشاه که 1.5درصد مساحت کشور را دربرمیگیرد، از استان¬های غربی به شمار می آید که با کشور عراق مرز مشترک دارند. این استان از شمال به استان کردستان، از جنوب به استان لرستان و ایلام، از شرق به استان همدان و از غرب به کشور عراق محدود می¬ شود. مرکز استان کرمانشاه، شهر کرمانشاه است.
شرکت صنایع پتروشیمی کرمانشاه دارای 1764600000000 ریال سرمایه است و تولید اصلی آن آمونیاک و اوره گرانول است که در خوراک و سوخت کاربرد دارد.
شرکت بیستون با 500000000000 ریال سرمایه، L.A.B و H.A.B تولید می کند که کاربرد آن غالبا در مواد شوینده و روغن های صنعتی است.
هم چنین شرکت پلیمر کرمانشاه (60000000000 ریال سرمایه) نیز پلی اتیلن سنگین تولید می کند که برای مصارف پلاستیک مثل لوله، پوشش کابل، فیلم و ... مورد استفاده قرار می گیرد.
پتروشیمی استان ایلام
استان ایلام یکی از استان های کشور ایران است که در غرب ایران و در ناحیهای کوهستانی و نیمه گرم قرار گرفته است. مرکز این استان شهر ایلام است. استان ایلام از غرب با کشور عراق، از جنوب با استان خوزستان، از شرق با استان لرستان و از شمال با استان کرمانشاه همسایه است. استان ایلام دارای ده شهرستان با وسعت ۲۰۱۵۰ کیلومتر مربع و ۱٫۲ درصد مساحت است.
واحد پتروشیمی این استان شرکت پتروشیمی ایلام است. این شرکت در سال 1383 با 9496834582000 ریال سرمایه تاسیس شد. تولید این واحد پتروشیمی مانند مانند شرکت پلیمر کرمانشاه ، پلی اتیلن سنگین است.
پتروشیمی استان کردستان
استان کردستان یکی از استان های ایران به مرکزیت شهر سنندج است که در غرب کشور واقع شده است. مساحت این استان ۲۸،۲۰۰ کیلومتر مربع معادل1.7 درصد مساحت کل کشور ایران است. این استان از شمال به استان های آذربایجان غربی و زنجان، از شرق به همدان و زنجان، از جنوب به استان کرمانشاه و از غرب به کشور عراق محدود است. استان کردستان با کشور عراق ۲۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارد.
پتروشیمی استان لرستان
استان لرستان یکی از استان های غربی ایران است. این استان ۲۸٫۲۹۴ کیلومتر مربع مساحت دارد. این استان سیزدهمین استان ایران از نظر جمعیت است. استان لرستان سومین استان پر آب کشور است و ۱۲ درصد آبهای کشور را در اختیاردارد. این استان علی رغم غیرمرزی بودن خسارت های بسیاری در جریان جنگ ایران و عراق متحمل شد.
واحد پتروشیمی این استان، شرکت پتروشیمی لرستان است که در کیلومتر 12 جاده خرم آباد-کوهدشت واقع شده و در سال 1387 تاسیس شد. این شرکت پلی اتیلن سنگین/سبک خطی و بوتن تولید می کند که خوراک واحدهای پایین دستی تولید کننده انواع لوله، قطعات پلاستیکی، کابل و ... است.
پتروشیمی های استان فارس
استان فارس یکی از استان های ایران است که در جنوب کشور واقع است. آب و هوای استان فارس در نقاط مختلف این استان به سه دسته کوهستانی، معتدل و گرم تقسیم میشود. این استان با مساحتی در حدود ۱۲۲.۶۰۸ کیلومتر مربع، چهارمین استان بزرگ کشور است. منابع مهم اقتصادی استان فارس بر پایه کشاورزی و دامداری شکل گرفته است. با این حال شهرک های مختلف صنعتی، پالایشگاهها، صنایع پتروشیمی و نیروگاههای مختلف نیز در این استان وجود دارد.
واحد های پتروشیمی این استان عبارتند از شرکت پتروشیمی شیراز و شرکت شهدای مرودشت است که واحد پتروشیمی شیراز به عنوان اولین واحد تولیدی صنایع پتروشیمی ایران است. این شرکت در سال 1338 با 5100000000000 ریال سرمایه تاسیس شد. این مجتمع با بهره برداری از چهار واحد تولیدی آمونیاک، اوره، اسیدنیتریک و نیترات آمونیوم و هم چنین واحدسرویس های جانبی افتتاح شد و پس از آن با توجه به نیازهای کشور رو به توسعه گزارد. از جمله محصولات این واحد می توان به آمونیاک، متانول، اوره، اسید نیتریک، نیترات آمونیوم، جوش شیرین، آرگونسود، آب ژاول و .. است. غالب کاربرد محصولات این واحد پتروشیمی در بخش هایي نظير صنایع شیشه و بلور، غذایی و دارویی، کاغذسازی، کودهای شیمیایی، صنایع نظامی، پزشکی، معدنی، غذایی، بهداشتی و... است.
شرکت پتروشیمی شهدای مرودشت نیز که در شهرستان مرودشت قرار دارد، در سال 1385 تاسیس شده. این واحد آمونیاک و اوره گرانول تولید می کند که در مصارف کشاورزی به عنوان کودشیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد.
جمع بندی
پس از استان خوزستان كه از نظر غناي ارزش سرمايه در رتبه اول قرار مي گيرد، استان بوشهر ومنطقه ويژه اقتصادي عسلويه است كه در اين منطقه نيز مجموع سرمايه و ارزش مالي واحدهاي پتروشيمي اين استان برابر با 50000000000000ريال است.
همچنين با يك حساب ساده مشخص مي شود كه بر اساس ارزش سرمايه اعلام شده در مورد تمامي واحدهاي پتروشيمي كشور سرمايه مجموع آنها برابر با 135000000000000ريال است.
همچنين بر اساس داده هاي اعلام شده از سوي مراجع 4610 هكتار از اراضي كشور كه غالب اين مساحت در استان خوزستان و بوشهر است در اختيار واحدهاي پتروشيمي كشور قرار دارد.
با وجود این نکته که دانش تخصصی کشور در رابطه با شناخت ابعاد مختلف واحدهای پتروشیمی و نکات ایمنی در سطح استانداردهای جهانی است؛ بنابراین، لزوم ریشه یابی چرایی رعایت نکردن این نکات و به عبارتی کم کاریها به خوبی مشخص میشود.
گزارش خطا
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۲
انتشار یافته: ۴
يكسالى است كه در خمين شخص سرمايه گذارى با حمايت دستگاههاى مسول و با توجه به نياز منطقه اقدام به سرمايه گذارى در احداث پتروشيمى خمين كرده . به صورت صد در صد تجهيزات در محل تخليه شده. نظرسنجی
آیا به عنوان زن حاضرید با مهریه 14 سکه «بله» را بگویید؟