فابیوس را به ایران راه ندهیم، هنر کرده ایم؟!

دیپلماسی و روابط میان کشورها و ملت ها از دیرباز وجود داشته است. این روابط به ویژه پس از ایجاد دولت ـ ملت ها بعد از وستفالیا، روند و ویژگی های مشخص تری پیدا کرده است، به نحوی که امروز شاهد روابط گسترده میان کشورها و حتی ملت ها هستیم.

به گزارش «تابناک»، این گستردگی روابط میان دولت ها و ملت ها که گاه حتی به اتحادیه ها و گروه های مشترک نیز گسترده شده، در حالی است که بیشتر این کشورها برای خود منافع و خواسته های گاه متفاوتی را دارا هستند؛ اما ویژگی جهان امروز مبنی بر وابستگی متقابل پیچیده کشورها را بر آن داشته که بر اساس حفظ اصول و منافع خود برای کسب منافع بیشتر با سایرین نیز در حال تعامل و همکاری باشند.

در عرصه دیپلماسی امروز کشور ما از این دیدگاه به نام تعامل سازنده یاد شود. این تعامل بدان معناست که جمهوری اسلامی ایران با توجه به منافع و اصول خود، خواستار حفظ روابط سازنده مبتنی بر احترام متقابل با همه کشورهایی برای حصول منافع ملی و جلوگیری از منازعه است. شاید تنها کشوری که در این چهارچوب امکان همکاری ندارد، رژیم صهیونیستی است، زیرا جمهوری اسلامی ایران برای این رژیم ماهیت دولت و ملت قائل نیست.

با این نگاه به عرصه دیپلماتیک و همکاری ها میان کشورها و ملت ها گاهی در برخی فضاهای رسانه ای و بعضاً آکادمیک شاهد هستیم که نسبت به گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران با همسایگان و حتی کشورهای فرا منطقه ای و اروپایی نگاه منفی وجود دارد، به نحوی که این گسترش روابط را در شأن جمهوری اسلامی نمی دانند!

به عنوان مثال همین اوایل بهار امسال بود که جنجال بزرگی برای سفر اردوغان رئیس جمهور کشور ترکیه به تهران برپا شد. عده ای با استناد به موضع گیری های اردوغان پیرامون ایران، فشار شدیدی برای لغو سفر وی به تهران وارد آوردند.

این در حالی است که سرانجام این سفر انجام شد و ماحصل این سفر به غیر از ماهیت اقتصادی و تجاری آن این بود که بلافاصله با بازگشت اردوغان به ترکیه، دیدیم که نگاه ترکیه حداقل در دیپلماسی اعلامی نسبت به رویکرد منطقه ای جمهوری اسلامی تغییر کرد و ترکیه از برخی طرح های ایران برای حل بحران های منطقه استقبال کرد.

در روزهای اخیر، همین روند برای سفر وزیر امور خارجه فرانسه در برخی محافل به راه افتاده است. سفر لوران فابیوس به تهران با هدف توسعه روابط با ایران و ازسرگیری مناسبات تجاری دو کشور انجام می‌شود. این نخستین سفر یک مقام بلندپایه فرانسوی به ایران در دوازده سال گذشته محسوب می‌شود.

دومینیک دو ویلپن، نخست‌وزیر و وزیر خارجه پیشین فرانسه، آخرین مقام فرانسوی بود که در سال 2003 (مهر۱۳۸۲) در چهارچوب نخستین دور مذاکرات هسته‌ای ایران و تروئیکای اروپا (فرانسه، بریتانیا و آلمان) به تهران سفر کرد.

عده ای با هیاهوی رسانه ای وی را عامل توزیع ویروس ایدز به ایران و یا یکی از مهمترین شرکای امریکا در اعمال تحریم ها علیه جمهوری اسلامی قلمداد می کنند. شاید این اظهارات دور از واقعیت نباشد و سیاست های فرانسه در سال های گذشته مؤید چنین نکاتی باشد. اما آیا راهکار مناسب برای پاسخ به این اقدامات قطع رابطه است؟

در روابط بین الملل اصولا کشورها به سه دسته کشورهای دوست، رقیب و دشمن تقسیم می شوند. هنر دیپلماسی یک کشور به این معناست که دولت ها سعی کنند دایره کشورهای دوست خود را گسترش دهند و از طریق گسترش همکاری ها به تدریج کشورهای گروه رقیب را به دوست و گروه دشمن را به رقیب تبدیل نمایند.

البته مهمترین هنر در این عرصه دیپلماسی این است که شما با عنایت به اصول و اهداف سیاست خارجی خود به این هدف دست پیدا یابید. در صورتی که اصول خود را از یاد ببرید، مطمئناً دایره دوستان و دشمنان نیز تغییر می نمایند و دیگر دیپلماسی معنا و مفهوم پیدا نمی نماید.

بنابراین امروز که فابیوس قصد سفر به تهران را دارد، باید از این منظر بررسی شود که بدون شک فرانسوی ها به دنبال جولان در بازار ایران پس از لغو تحریم های احتمالی است، حال آنکه روند اقدامات این کشور در پایبندی به تعهدات در دوره سخت تحریم ها نیز مشخص است. هنوز کسی فراموش نکرده است که چگونه شرکت پژوی فرانسه یکباره همکاری با ایران در زمینه تولید ماشین سواری را قطع و چه هزینه ای به کشور و مردم وارد کرد.

اما می توان از این سفر در چهارچوب منافع جمهوری اسلامی با توجه به حافظه تاریخی بهره برد؛ به این معنا که از ظرفیت های اقتصادی و تجاری و حتی فرهنگی این کشور برای پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی استفاده کنیم و در عین حال با ترفندهایی، جلوی نقض عهد طرف مقابل را محدود کنیم.

به عبارت دیگر، باید در دنیای جدید از ابزار کم هزینه دیپلماتیک نسبت به ابزار دیگر در راستای اهداف و منافع کشور استفاده نماییم. در واقع سخن اینجاست که همیشه آسان ترین راه یعنی قطع رابطه با یک کشور بهترین راه برای تامین منافع نیست و نخواهد بود!