حوزه اختيار دولت محدود است
در بخش‌هاي سياسي و كمتر بخش فرهنگي بايد بگوييم كه دولت كار چنداني را نتوانسته در پيش بگيرد و عملكرد آنچنان قابل قبولي نداشته است. اما دولت نيز در حوزه اختياري خود طبعا با موانع و مشكلاتي از بخش‌هاي ديگر حاكميت كه در مقابل دولت نقش بازدارنده‌اي ايفا مي‌كند مواجه بوده است
اگرچه موفقيت نسبي دولت يازدهم از زمان آغاز به كار، در عرصه سياست خارجي با در پيش گرفتن سياست تعامل با دنيا، نمايان شده و تاثيرات هرچند كوچك خود را در عرصه داخلي برجاي گذاشته، اما به عقيده بسياري از سياستمداران توجه به سياست خارجي موجبات تعلل در تصميم‌گيري در مسائل داخلي را منجر شده است. شواهد و قرائن موجود در عرصه سياسي نشان‌دهنده تحقق وعده‌هاي رييس‌جمهور نيست؛ تعهداتي كه شايد به دليل عدم تحقق اصل اول در وعده‌هاي سياسي دولت مبني بر تعامل قوا مبتني بر خواست مردم و منافع آنان، نتوانست راه به جايي ببرد. به نوشته اعتماد، هرچند حسن روحاني در زمينه اقتصادي خوشبين نيست، آمار و ارقام حكايت از وضع خوب پيشرفت برنامه‌هاي اقتصادي دارد و تنها در همين حوزه از سياست داخلي است كه مي‌توان به دنباله‌دار بودن مسير صعودي آن اميدوار بود. اكنون كه يك چهارم از فرصت دولت براي تحقق وعده‌هايش گذشته و با نيم نگاهي به شرايطي كه كشور تحويل دولت يازدهم داده شد، گفت‌وگويي با فيض‌الله عرب سرخي، اصلاح‌طلب و عضو شوراي مركزي سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي انجام گرفته كه در پي مي‌آيد.
عملكرد دولت روحاني با گذشت يك سال از روي كار آمدن را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
انتظارات از دولت را اگر با همه ملاحظات و محدوديت‌هايي كه وجود داشته در نظر بگيريم اگرچه نمي‌توانيم بگوييم كاملا موفق بوده اما در برخي حوزه‌ها كم و بيش موفق بوده است و در برخي حوزه‌ها هم دستاوردي نداشته است. به هرحال دولت در بخش سياست خارجي و به ويژه در موضوع هسته‌يي عملكرد قابل قبولي داشته است. آن هم به دلايلي چند صورت گرفته است. دولت در روابط خارجي خود كارهاي تخريبي نكرده و توانسته نوعي بازسازي در روابط با ساير كشورها را شكل دهد كه نقطه مثبتي در عملكرد دولت است. در بحث هسته‌يي نيز آنچه تاكنون اتفاق افتاده و تا آنجا كه در جريان موضوع قرار داريم عملكرد قابل قبولي داشته و اميدواريم كه به نقطه نهايي در بحث هسته‌يي برسد و بتواند به توافق جامعي دست يابد و كشور را از اين وضعيت بحراني خارج كند.
اما به نظر مي‌رسد دولت در سياست داخلي همانند سياست خارجي چندان موفق نبوده اگر هم بوده تا آن ميزان قابل ستايش نبوده است. ارزيابي شما از سياست داخلي دولت چيست؟
در حوزه سياست داخلي به ويژه در بخش اقتصادي به هرحال همه اقدامات تخريبي كه شكل گرفته بود و همه فرصت‌سوزي‌هايي كه به شكل گذشته خود وجود داشت، متوقف شد به خصوص دولت در مهار تورم عملكرد قابل قبولي داشته است اما هنوز براي ايجاد رونق در فعاليت‌هاي اقتصادي به ويژه بخش خصوصي راه زيادي را در پيش دارد. اگر بخواهيم حوزه‌اي را در سياست داخلي دولت به نسبت مثبت ارزيابي كنيم حوزه اقتصادي است و در بخش‌هاي سياسي و كمتر بخش فرهنگي بايد بگوييم كه دولت كار چنداني را نتوانسته در پيش بگيرد و عملكرد آنچنان قابل قبولي نداشته است. اما دولت نيز در حوزه اختياري خود طبعا با موانع و مشكلاتي از بخش‌هاي ديگر حاكميت كه در مقابل دولت نقش بازدارنده‌اي ايفا مي‌كند مواجه بوده است و در نتيجه آنچه خواسته و وعده داده شده بود كمتر موفقيت يافته است كه اميدواريم سال دوم از آغاز به كار دولت سالي باشد كه در دو حوزه سياسي و فرهنگي كه البته وضعيت حوزه فرهنگي بهتر از حوزه سياسي است دولت بتواند در اين حوزه‌ها عملكرد قابل قبولي ارائه دهد و بتواند با جلب همراهي اي كه در ارتباط با ساير بخش‌هاي حاكميتي دارد موفق عمل كند.
مهم‌ترين وعده دولت در حوزه سياست داخلي چه مواردي بوده كه تحقق نيافته است؟
ممكن است اشاراتي به وعده‌هايي كه روحاني در دوره انتخابات داده‌اند بشود و از جمله مسائلي همچون رفع حصر و اخيرا آزادي زندانيان سياسي اما بايد به اين نكته توجه داشته باشيم كه اين حوزه‌ها در اختيار دولت نيستند و تنها دولت مي‌تواند در اين زمينه‌ها تلاش كند. و تا جايي كه ممكن است به نتيجه برسد و ممكن هم است به نتيجه نرسد. اميدواريم كه در سال دوم تلاش‌هايي را انجام دهد و با عملكرد مثبت خود اميد را در سطح وسيع‌تري به جامعه بياورد.
اما به نظر مي‌رسد دولت براي تامين حقوق اساسي مردم تا حدودي تعلل مي‌كند و بيشترين توجه خود را به سياست خارجي معطوف كرده، به نظر شما دليل اين تعلل چه مي‌تواند باشد؟
به هرحال حساسيت‌هايي كه در حوزه سياسي كشور و مداخلاتي كه از هر سو وجود دارد و شايد انگيزه‌يي كه دولت بيشتر در حوزه سياست خارجي و بخش اقتصاد داشته است همه اين موارد سبب شده كه آن حداقل‌هاي مورد انتظار محقق نشود. توجه داشته باشيم كه تصميمات سياسي تصميماتي نيست كه در بخش خاصي اتخاذ شود بلكه نيازمند همدلي و همراهي همه اركان حكومت است. آن همدلي كه در بخش سياست خارجي يا در باب گرفتاري‌هاي اقتصادي پديد آمد هنوز در حوزه سياسي و فرهنگي پديد نيامده است تا ما اكنون شاهد نتايج آن باشيم. البته اميدواريم كه اين اتفاق در اين سال رخ دهد.
پس عدم همدلي در دولت را مي‌توان در كنار ساير موارد از دلايل عدم موفقيت در حوزه سياست داخلي مطرح كرد؟
بله. همين كه دولت اولويت‌هاي مهم‌تر خود را در بخش سياست خارجي و اقتصاد گذاشته بود و هم عدم همدلي در ساير اركان حاكميت. حتي اين عدم همدلي به گونه‌يي بوده كه برخي بخش‌ها خيلي تمايل نداشتند كه دولت روحاني در همه زمينه‌ها موفق به جلب اعتماد افكار عمومي شود. مسائل زيادي دخالت داشتند اما شايد اين دو از همه دلايل مهم‌تر باشد.
غير از اين موارد موانع ديگري بودند كه سد راه تحقق وعده‌هاي دولت يازدهم شدند. شايد يكي از بارزترين آنها نوع برخورد تندروها با برنامه‌هاي دولت و عدم تعامل برخي اعضاي يك طيف خاص در مجلس با دولت است.
براي اينكه دولت بتواند در حوزه‌هاي مختلف موفق بشود نيازمند همراهي مجلس است. خب خيلي نياز به توضيح ندارد كه مجلس با آقاي روحاني چه در مرحله راي اعتماد به وزرا و چه بعد آن كه با بحث سوال، تذكر و استيضاح ادامه يافت نشان از عدم تعامل دارد. مجلسي كه با دولت گذشته به آن گونه همراه بود آن هم در شرايطي كه رييس دولت گذشته اعتقادي به مجلس نداشت اما شاهد همراهي و تعامل با وي بوديم اما اين دولتي كه مي‌خواهد با مجلس كار كند مرتبا با مقابله مجلس مواجه است. در بخش قضايي در واقع نتايج كار نشان مي‌دهد كه بخش قضايي لااقل همدلانه با دولت حركت نكرده است. دولت براي تحقق وعده‌هاي خود نيازمند همراهي قواي ديگر بوده است. حتي عملكردها در بعضي بخش‌ها به گونه‌يي شد كه منتهي به صدور بخشنامه ستاد فرماندهي كل قوا شد. آنها آنچنان با دولت رفتار كردند كه اين ستاد به اين فكر افتاد كه بخشنامه‌يي صادر كند و آن نيروها را از مقابله با دولت و سياست انتقادي از دولت بازدارند. مجموع اين شرايط گوياست كه اركان خارج از دولت همراهي چنداني با آقاي روحاني و تيم هيات دولت نداشته‌اند.
انگيزه خود دولتمردان براي برداشتن موانع اينچنيني چگونه بوده؟ آيا تلاشي براي رفع موانع بازدارنده صورت گرفته است؟
به هرحال تلاش در حوزه سياسي براي هر كسي كه وارد آن شود هزينه‌هايي دارد كه معمولا افراد از آن پرهيز دارند. خود اين هزينه‌هاي بالا مي‌تواند موجب اين شود كه مديران دولتي تلاش پررنگ و برجسته‌يي حتي براي نزديك شدن به اين مسائل را نداشته باشند. آن تحركاتي كه در حوزه سياست خارجي و اقتصادي در سياست داخلي نمي‌بينيم. شايد وزير ارشاد تنها فردي باشد كه تلاش‌هايي از اين دست را از وي شاهد هستيم كه اگرچه اين تلاش‌ها صورت گرفته اما به دليل مواجهه با موانع زيادي كمتر موفق بوده است.
اكنون با آغاز سال دوم از شروع فعاليت دولت يازدهم چه تغييراتي را لازم مي‌دانيد تا بتواند در سال دوم از فعاليت خود جبران كاستي‌هاي يك‌ساله اول را بكند؟
گرچه نمي‌توان در مورد تغييرات در بين اعضاي كابينه مشخصا اظهارنظر كرد چون از پشت پرده مباحث بي‌خبر هستيم اما به هرحال تحولاتي در وزارت كشور بايد وجود داشته باشد تا به گشايش در حوزه سياست داخلي منتهي شود يا تحركاتي كه در اركان مختلف دولتي و در حوزه فرهنگ لازم بوده به نظر مي‌رسد نيازمند تلاش همه اركان دولت است. اين گونه نيست كه وزير مربوطه همه‌چيز را به تنهايي حل و فصل كند بلكه نيازمند تحرك بيشتر از كل دولت كل وزرا و مديران ارشد هستيم و اميدواريم كه اين اتفاق در اين سال بيفتد. سال گذشته در حوزه سياسي و فرهنگي تحرك خيلي بالايي را شاهد نبوديم. اگر هم بود لااقل ديده نشد. اگر تلاش‌هايي صورت گرفته كه حتما نيز اين گونه بوده، بخشي از آن لابي‌هاي پنهاني بوده كه از آن بي‌اطلاع هستيم.
اصلاح‌طلبان پايگاه اصلي آراي آقاي روحاني هستند حال چگونه مي‌توانند دولت را در پيشبرد اهداف‌شان ياري كنند.
اصلاح‌طلبان در مرحله انتخاب با توجه به اينكه آقاي روحاني را فرد اصلحي در بين مجموع نامزدها مي‌دانستند از ايشان حمايت كردند و اعتقاد داشتند كه تصميم درستي بوده و در مرحله بعد از انتخاب نيز سعي كردند با توجه به امكاناتي كه در اختيارشان بود به گونه‌يي افكار عمومي و فضاي حاكم بر كشور را مديريت كنند تا مطالبات بي‌رويه افزايش پيدا نكند و نقد و انتقادات از دولت دست‌وپاگير نباشد. فكر مي‌كنم كه اين دو اقدام از جانب اصلاح‌طلبان تاكنون صورت گرفته و باز هم ادامه خواهد يافت.
سال دوم از عمر دولت را چگونه پيش‌بيني مي‌كنيد؟ دولت مي‌تواند با اين اوضاع وضعيت سياسي كشور را بهبود ببخشد؟
خب علاوه بر نقاط ضعفي كه در مديريت‌ها همواره كم و بيش وجود داشته است، مساله تحريم‌ها نقش بسيار تاثيرگذاري داشته و دارد و همچنين تا زماني كه تحريم فروش نفت، تحريم بانكي و مشكل استفاده از منابع خود را در خاك كشور خود داريم تصميم‌گيري و اقدامات فوري و سريع الاثر كمتر مي‌توانيم اتخاذ كنيم. اميدواريم كه روند مذاكرات هسته‌يي كه قرار است در چهار ماه آتي اتفاق بيفتد به گونه‌يي شرايط را پيش ببرد تا دولت بتواند تصميمات موثرتري را در حوزه سياست داخلي بگيرد.
