سربازی می‌تواند شغل آفرین باشد نه خدمت اجباری!

اگر به سراغ بزرگتر‌ها برویم، «اجباری» واژه‌ای ا‌ست که برایشان یک معنا بیشتر ندارد؛ اصطلاحی که در قدیم به نوعی مخفف «خدمت [اجباری] سربازی» بوده و جالب اینکه این روز‌ها هم، به ویژه پس از افزایش طول خدمت، یادآور‌‌ همان خدمت دو ساله‌ای است که از روزگار دور بدون تغییر باقی مانده و چه بسا تنها ماجرای تغییر ناکرده دهه‌ها و حتی قرن اخیر در کشورمان باشد!

به گزارش «تابناک»، در شرایطی که بیش از یک سال از اعمال قوانین جدید سربازی و افزایش مدت خدمت از هجده ماه به بیست و یک ماه می‌گذرد، هنوز این افزایش با اما و اگرهای بسیاری از طرف جوانان مشمول روبه‌رو بوده و به باور بسیاری، طول مدت خدمت سربازی از جمله موارد نامطلوبی به شمار می‌آید که ارتباط دادن آن با برخی مشکلات مانند افزایش سن ازدواج، چندان دشوار به نظر نمی‌رسد.

این مشکل اما هنگامی نگران کننده‌تر خواهد بود که بدانیم سردار موسی کمالی، جانشین اداره منابع انسانی ستادکل نیروهای مسلح در ماه‌های پایانی سال گذشته، نه تنها اعمال کاهش مدت سربازی را مردود دانسته بود، بلکه با اشاره به کاهش جمعیت مشمولان گفته بود: «بر اساس قانون، خدمت سربازی می‌تواند تا ۲۴ ماه نیز افزایش پیدا کند؛ با توجه به احتمال کاهش موالید ذکور، ممکن است طول مدت خدمت سربازی در آینده به ۲۴ ماه برسد».

اکنون کافی است تا به معضل کاهش جمعیتی اشاره کنیم که با توصیه‌های رهبر انقلاب در سال گذشته، مورد توجه بسیاری از مسئولان قرار گرفته و حتی در قالب طرح قوانین تشویقی به عرصه‌های اجرایی نیز کشیده شد؛ حال اگر به استدلال سردار کمالی برای احتمال افزایش خدمت (کاهش موالید ذکور) بنگریم، مقوله افزایش جمعیت و مدت سربازی در هم تنیده‌تر از پیش شده و نه تنها سخن گفتن از افزایش مدت خدمت سربازی کاری عجیب خواهد بود، بلکه باید به دنبال روندی برای کاهش آن باشیم.

به عبارت بهتر، هنگامی که بدانیم از یک سو کاهش موالید ذکور، افزایش مدت خدمت سربازی را به همراه خواهد داشت و از سوی دیگر، همین مدت سربازی عاملی کارآمد در افزایش سن ازدواج و به دنبال آن، کاهش جمعیت و موالید ذکور به شمار می‌رود، ماجرا روند تسلسلی به خود گرفته و ضرورت بازنگری در بنیان آن، بیش از پیش رخنمون خواهد کرد.

اینجاست که توصیه‌های فردی که سال‌ها در قامت فرمانده سپاه، سکاندار امنیت کشور بوده، حکم کیمیایی را خواهد یافت که تأسی به آن برای یافتن راهکار برون رفت از وضع موجود، می‌تواند نتایج خوبی ‌داشته باشد.

دکتر محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، راهکار را در حرفه‌ای شدن سربازی دانسته و می‌گوید: در سربازی حرفه‌ای، هم نیروهای نظامی توانمند‌تر می‌شوند و هم جوانان به جای خدمت اجباری، زمانشان را در فراگیری و انجام یک شغل خواهند گذراند تا به نوعی کار‌آفرینی در کشور نیز تقویت شود و آمار بیکاری کاهش یابد.

این رویکرد از آن جهت قابل توجه است که در صورت انجام، نه تنها می‌تواند مشکلات روش کنونی را ـ که در گذشته نیز بوده ـ ‌مرتفع کند، بلکه همزمان چند فایده بزرگ به همراه خواهد داشت که تنها بروز و ظهور یکی از آن‌ها برای اجرایی شدن طرح کافی به نظر می‌رسد.

نخستین حسنی که حرفه‌ای شدن سربازی به همراه خواهد داشت، راه انتخابی است که پیش روی جوانان گذاشته خواهد شد که این مهم به تنهایی مانع از ورود افراد غیر مشتاق به عرصه نظامی‌گری شده و تبعات منفی‌ را که‌ گاه در حاشیه سربازی مطرح می‌شود، به شدت کاهش خواهد داد، چراکه در آن صورت کسانی در کسوت سربازی به خدمت مشغول خواهند شد که به اجبار تن به این کار نداده و به تبع آن، تمایلی برای گرایش به معضلات اجتماعی (مثل فرار از خدمت یا گرایش به سیگار) و... نخواهند داشت، چراکه به خدمت سربازی به عنوان شغلی می‌نگرند که هر چند ممکن است پیشه مادام العمر ایشان نباشد، ولی به ازای آن حقوق دریافت خواهند کرد و همین موضوع هم عاملی برای انگیزه بخشی بیشتر ایشان خواهد بود.

البته این رویکرد به نوعی بازگشت به طرح‌های انتخابی همچون امکان خرید سربازی خواهد بود؛ اما نه تنها ایراد‌هایی را که برای آن طرح می‌توان برشمرد (مانند اجباری بودن خدمت برای افرادی که بضاعت مالی خوبی نداشتند) ‌به همراه نخواهد داشت، بلکه می‌تواند جنبه اجباری بودن خدمت را برای همیشه به تاریخ سپرده و گزینه‌ای برای اشتغال افراد کم بضاعت باشد.

بنابراین، بسیار روشن است که این روند حرفه‌ای شدن می‌تواند با افزایش سطح دوره‌های آموزشی برای سربازان، از ایشان نیروهایی بسازد که در مواقع لزوم کارایی بسیار بالاتری داشته باشند، چراکه تن دادن به روند حرفه‌ای به آن معناست که مدت آموزش خدمت سربازی از حدود دو ماه فعلی به پروسه‌ای چندین ماهه و حتی تمامی طول مدت خدمت تبدیل شده و سربازان از قالب نیرویی که اندکی کار دفاعی آموخته، به متخصصانی تبدیل خواهند شد که تفاوت چندانی با افسران خود نخواهند داشت.

از این چشم انداز خوب که بگذریم، تبدیل سربازی به شغل، می‌تواند گره‌گشای معضل بیکاری بوده و افزون بر آن، بهترین کلاس آموزشی جوانان به شمار آید، چراکه با تبدیل خدمت اجباری به سربازی حرفه‌ای، عملا پادگان‌های آموزشی سراسر کشور به مجموعه‌های آموزشی تبدیل شده و حکم هنرستان‌هایی را خواهند یافت که فارغ‌التحصیلان آن‌ها مشکل چندانی برای ورود به بازار کار نخواهند یافت.

با این حساب شاید بد نباشد که متولیان امر یک بار هم که شده از این نگاه به سربازی بنگرند تا دست‌کم اشاره به مشکلاتی مانند طولانی بودن مدت خدمت، نتواند از شأن خدمت به وطن کاسته، بلکه فراخوانی باشد برای کسانی که هم اشتیاق به خدمتی از این دست دارند، هم جویای کار بوده و به دنبال منبع مالی برای تأمین زندگی‌شان می‌گردند.