آغاز تاخت زدن کتاب توسط چندین هزار کتاب‌خوار!

در روزگاری که بهای کتاب سر به فلک کشیده و این محصول فرهنگی روز به روز به تشریفاتی شدن نزدیک‌تر می‌شوند، گروهی در یکی از شبکه‌های اجتماعی، حرکتی جالب را آغاز کرده و با معاوضه کتاب‌هایشان با کتاب‌هایی که در پی‌اش هستند، فضای گرمی برای تعاملات فرهنگی به راه انداخته‌اند تا مشخص شود فرهنگ همچون رودخانه در این مملکت، راه خود را می‌یابد، ولو صخره‌ای به بزرگی تورم شدید پیش رویش فرود آمده باشد.

چندی پیش، «تابناک» در گزارشی به بررسی ابعاد و پیامدهای گرانی کاغذ و به واسطه آن، افزایش شدید قیمت کتب پرداخت و با توجه به فضای کنونی حوزه نشر کتاب، تعطیلی گروهی از کتاب فروشی‌ها و برخی ناشران را دیر و دور ندانست و چه بسا در نمایشگاه کتاب سال ۹۲ دیگر شاهد حضور برخی از کتاب فروشی‌ها، به ویژه آن‌ها که از عمرشان بیش از یک دهه نمی‌گذرد، نباشیم که اگر چنین شود، قطعاً رخداد تلخی خواهد بود.

بنابراین، در همین زمینه تلاش شد، راهکارهای اقتصادی ـ که تاکنون توسط ناشران یا اجرا نشده و یا به صورت محدود عملی شده و در کشورهای دیگر دارای بازدهی بوده ـ به ناشران پیشنهاد شود. همچنین در‌‌ همان مطلب تأکید شد که همه سازوکارهای کاهنده فشار تورمی به حوزه فرهنگ به ویژه حوزه کتاب، تنها هنگامی سودمند خواهد بود که شاهد تزریق انبوه کاغذ متناسب با حجم بالای تقاضا با بهای بسیار نازل بود و پیش از آن تنها می‌توان به کاهش سرعت افزایش قیمت پشت جلد کتب امید داشت.

در چنین حال و احوالی که خریداران حرفه‌ای کتاب را نیز به مصرف مقدار معتنابهی نسخه‌های الکترونیک کتب و عدم خرید نسخه‌ای از این محصولات واداشته، گروهی در یکی از شبکه‌های اجتماعی، دست به حرکت جالبی زده‌اند که نشان می‌دهد فرهنگ کشورمان چون رودخانه خروشانی توقف ناپذیر است و حتی صخره‌ای به بزرگی تورم سال ۹۱ نیز نمی‌تواند این ظرفیت بالای فرهنگی را برای مدتی طولانی در پس خود متوقف سازد.
این گروه رویه‌ای را آغاز کرده‌اند که طی آن هر مخاطب، یکی از کتبی را که خوانده و علاقه‌مند به واگذاری‌اش است، معرفی می‌کند و چشم انتظار پیشنهاد متقابلی می‌نشیند یا راساً اعلام می‌کند، کتابش را حاضر است با کتاب مشخصی تاخت بزند و معاوضه کند و جالب این که معاوضه‌هایی نیز در این دادوستد تحقق یافته است. چنین روندی نشان می‌دهد حتی در این گرانی کاغذ نیز اگر در پی خواندن کتاب و نه انبار کردنش بود، می‌توان از برخی کتب شخصی گذشت و در عوض به مقصود دل رسید و کتابی را که در پی‌اش بود، به دست آورد و خواند.

در این رویه تازه آنلاین که با یک پیشنهاد آغاز می‌شود و در پیام‌های همان پیشنهاد، منجر به توافق برای تبادل دو کتاب می‌شود و به نوعی بازگشت به دوران دادوستند پایاپای است ـ اما نه برای مرغ و گندم که برای دانش و ادبیات و در حوزه فرهنگ ـ رویدادهای جالب دیگری نیز رخ می‌دهد؛ برای نمونه، برخی اشخاص به اصطلاح کتاب‌خوار که آثار معمول را خوانده‌اند، آثاری را که برای ایشان نایاب می‌نماید یا واقعاً نایاب است، معرفی کرده و می‌گویند، حاضرند در ازای آن هر کتابی تقدیم کنند.

به این دو دسته، دسته‌ای دیگر نیز می‌توان افزود که حتی آلبوم‌های موسیقی‌شان را برای تاخت زدن با کتب در این گروه عرضه کرده‌اند و هر چه دامنه شرکت کنندگان گسترده‌تر می‌شود، این دادوستد غیرنقدی ابعاد وسیع‌تری به خود می‌گیرد و احتمالاً زمانی که این جمعیت دوهزار و چندصدنفره به عدد چند ده هزار نفری افزایش یابد و همچنین گروه‌های مشابهی شکل گیرد، دامنه اتفاقاتی که در این حوزه رخ می‌دهد، از وسعت و عمق بیشتری برخوردار خواهد شد.

چنین تصور می‌شود که در فضای کنونی و موقعیت زمانی پیش روی، مشخصاً باید چنین راهکارهایی که آسان و کم هزینه نیز می‌نماید و می‌تواند منجر به شکل‌گیری ارتباط سلامت و فرهنگی تازه برای اهالی کتاب و فرهنگ شود، تا آنجا که می‌شود، ترویج داده و تقویت کرد. بی‌گمان، تغییر فرهنگ کتاب‌داری به کتاب‌خوانی و انبار نکردن بی‌فایده کتب در قفسه‌ها و چرخش این کتب در فرایند فوق، یکی از کارآمد‌ترین ابزارهای افزایش سطح مطالعه بدون هزینه‌کرد تازه است؛ کاری که آغاز شده و باشد که به سادگی متوقف نشود.