معافیت چین به چه معنی است؟

به گزارش «تابناک»، این که چین تنها یک روز پیش از اجرای تحریم‌ها علیه ایران از آن معاف می‌شود، می‌تواند خود دربردارنده نکاتی باشد.

بنا بر این گزارش، هیلاری کلینتون پیش از این گفته بود، امکان دارد که چین به زودی از تحریم‌ها معاف شود؛ اما نکته‌ای که در این میان باید به آن توجه کرد، این است که این معافیت شامل حال کشورهایی شده که خرید نفت از ایران را در این مدت کاهش داده‌اند.

به تازگی مواضع درباره کاهش یا افزایش یا تثبیت واردات نفت چین از ایران به اندازه‌ای بوده است که نمی‌توان دقیق مشخص کرد که آیا چین اقدام به کاهش واردات از ایران کرده است یا خیر.

بنا بر آمار و اطلاعات موجود، چین به تنهایی ۲۰ درصد از نفت ایران را تا پیش از این خریداری می‌کرد، ولی در سه ماهه نخست سال ۲۰۱۲ واردات نفت از ایران را به شدت کاهش داد و به کمتر از ۵۰ درصد رساند.

این گزارش همچنین می‌آورد، آن زمان گفته می‌شد که اختلافات میان مقامات چینی و یونیپک از یک سو و مقامات ایرانی از سوی دیگر بر سر چگونگی پرداخت بهای نفت، موجب کاهش واردات شده است، ولی پس از آن در ماه آوریل، بار دیگر واردات نفت چین از ایران افزایش یافت که گفته می‌شد، به دلیل حل این اختلافات بوده است!

بنابراین، باید توجه داشت، هر چند چین در این ماه واردات را افزایش داد، ولی بنا به آمار در دسترس، هنوز نسبت به مشابه سال گذشته ۲۴ درصد کاهش واردات نفت از ایران دارد.

بنابراین می‌توان دو پاسخ متفاوت برای اینکه معافیت چین از تحریم‌ها چه معنایی دارد، به دست داد:

نخست این که: چین با کاهش واردات نفت از ایران، ایالات متحده را متقاعد کرده است که این کشور را از تحریم‌ها معاف کند.

دوم آن که: با توجه به ناتوانی ایالات متحده برای اجبار چین به پیروی از تحریم‌ها، این تصمیم آمریکا جنبه‌ای تبلیغاتی دارد.

و اما درباره مورد نخست، هم آمار و هم سخنان مقامات آمریکایی، حاکی از آن است که کاهش واردات روی داده و چین در این مدت در راهی که آمریکا خواهان آن بوده، گام برداشته است.

در این باره هیلاری کلینتون، به تازگی اعلام کرده بود که چین قصد کاهش واردات از ایران را دارد و گفته بود: ما دیده‌ایم که چین آهسته کارهایی انجام داده است.

«من طبق قوانین آمریکا، باید تأیید کنم که آیا کشوری خرید نفت خام از ایران را کاهش داده است یا خیر و توانسته‌ام تأیید کنم که هند، ژاپن و کره جنوبی این کار را کرده‌اند و بر پایه جدید‌ترین اطلاعاتمان، فکر می‌کنیم که چین هم در همین مسیر حرکت می‌کند».

در اوایل سال جاری نیز چین با بستن قراردادی با روسیه، واردات نفت خود از این کشور را افزایش داد که همزمان با کاهش واردات در اوایل سال از ایران بود. این کار چین به معنای جایگزین کردن بخشی از نفت وارداتی از ایران تلقی شد؛ بنابراین، باید پذیرفتن که چین با کاهش واردات از ایران، هرچند با عدد و رقمی که خوشایند ایالات متحده نیست، این کشور را متقاعد به معاف کردن خود از تحریم‌ها کرده است.

اما در اینجا نباید فراموش کرد که ایالات متحده، شاید در عمل توانی برای اجبار چین به تحریم‌ها نداشت و در پایان با رضایت از همین اندازه تلاش چین این کشور را معاف کرد.

تلاش‌های چین برای انجام مبادلات پایاپای با ایران و راه اندازی سیستم جداگانه نقل و انتقالات در خلیج فارس برای ادامه واردات از ایران، همراه با این واقعیت است که بیش از ۱۳ درصد ذخایر ارزی ایالات متحده مستقیم در دست چین است و چین بزرگترین خریدار بدهی‌های آمریکاست. در نتیجه خارج کردن چین و بانک‌های چینی از سیستم ارتباطی و انتقالی با آمریکا رسما و علنا ضربه وارد ساختن به اقتصاد آمریکاست.

بی‌گمان، ایالات متحده از پیامدهای خارج ساختن چین از سیستم ارتباطات بانکی آگاه است و به همین دلیل تا آخرین لحظات، منتظر پاسخ چین ماند و سرانجام هم بدون انتشار آمار و مستندی از کاهش واردات نفت چین از ایران به یکباره این کشور را از تحریم معاف کرد. سخنان دوپهلوی هیلاری کلینتون، مبنی بر اینکه «فکر می‌کنیم که چین هم در همین مسیر حرکت می‌کند، «گویای همین امر است.

درواقع باید گفت واقعیت معافیت چین از تحریم‌ها، هم کاهش واردات است و هم این که عملا شاید امکان خارج ساختن بانک‌های چینی از سیستم مالی برای آمریکا مقدور نبوده است. ایالات متحده با این کار، دو هدف را همزمان نشانه گرفته است: اثبات اینکه چین به کاهش ورادات نفت از ایران پرداخته که تا اندازه‌ای این ادعا درست است و نجات سیستم مالی و ذخایر خود با تداوم موقت ارتباط با بانک‌های چینی.

در این میان نباید از معافیت چین و دیگر کشور‌ها از تحریم‌ها خوشحال بود و از آن به عنوان شکست یا عقب نشینی در تحریم‌ها یاد کرد. واقعیت کاهش واردات نفت این کشور‌ها از ایران، واقعیتی است که رخ داده. این امر که تحریم‌ها علیه ایران آغاز شده و تا دو روز دیگر سنگین‌تر نیز خواهد شد، لزوم برخورد با این امر به شکلی واقع بینانه را تأیید می‌کند.

هرچند احتمال ادامه مراوده نفتی چین و هند در آینده با ابزاری چون مبادله پایاپای وجود دارد ـ به دلیل توان آنها برای ادامه به مراودات در سطح عملی ‌ـ اما چین و هند تنها دو تن از مشتریان نفتی ایران هستند و شاید در حد پانصد هزار بشکه نفت نه بیشتر.