نام «خلیج‌فارس» در شرح نهج‌البلاغه 700 ساله ابن‌ابی‌الحدید
انگلیسی‌ها که به خوبی با برخی تعصبات قومی در جهان اسلام آشنا بوده و برای تقویت آن برنامه‌های طول و دراز داشته‌اند، تاکنون این مسأله را دامن زده و.../ کلمه «خلیج‌فارس» و «بحر فارس» قرن‌هاست که در میان ملت‌ها شهرت دارد و... نپذیرفتن این دلیل روشن و محکم، سیاستی استکباری است، نه شبهه علمی.
به لحاظ تاریخی، مدت زیادی از جنجال‌آفرینی‌ها بر سر نام همیشگی «خلیج‌فارس» یا تعابیر دیگر نمی‌گذرد و تنها در همین چند دهه اخیر بوده که کشورهای شکل گرفته با ترفندهای انگلیسی در منطقه، مدام بر این طبل کوبیده و عرض خود برده‌اند.
به گزارش «تابناک»، انگلیسی‌ها که به خوبی با برخی تعصبات قومی در جهان اسلام آشنا بوده و برای تقویت آن برنامه‌های طول و دراز داشته‌اند، تاکنون این مسأله را دامن زده و زنده نگه داشته‌اند و این در حالی است که مراجعه به نقشه‌های قدیمی‌تر و منابع درجه اول، شاید بسیاری از مسائل را برای انسان‌های با منطق و به دور از تعصب حل کند.
آنچه در پی می‌آید، سند دیگری بر درستی نام «خلیج‌فارس» در تاریخ است که پایگاه خبری «مرکز خبر حوزه» آن را منتشر کرده است:
«عزالدین ابوحامد عبدالحمید»، معروف به «ابن ابی الحدید» متوفی قرن هفتم در شرح خطبه سیزدهم نهج‌البلاغه بر نام «خلیج‌فارس» تأکید کرده است.
در این باره حجتالاسلام والمسلمین محمد اسلامی‌پناه، یکی از محققین و پژوهشگران حوزوی در گفت‌وگو با مرکز خبر حوزه، با اشاره به شرح خطبه سیزدهم امام علی(ع) در نهج‌البلاغه، اظهار داشت:
حضرت در این خطبه می‌فرماید:
(وَ مِنْ كَلامٍ لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ ) فِى ذَمِّ الْبَصَرَةِ وَ أَهْلِها: كُنْتُمْ جُنْدَ الْمَرْأَةِ، وَ أَتْباعَ الْبَهِيمَةِ، رَغا فَأَجَبْتُمْ، وَ عُقِرَ فَهَرَبْتُمْ، أَخْلاقُكُمْ دِقاقٌ، وَ عَهْدُكُمْ شِقاقٌ، وَ دِينُكُمْ نِفاقٌ، وَ ماؤُكُمْ زُعاقٌ، وَ الْمُقِيمُ بَيْنَ أَظْهُرِكُمْ مُرْتَهَنٌ بِذَنْبِهِ، وَ الشَّاخِصُ عَنْكُمْ مُتَدارَكٌ بِرَحْمَةٍ مِنْ رَبِّهِ، كَأَنِّى بِمَسْجِدِكُمْ كَجُؤْجُوءِ سَفِينَةٍ، قَدْ بَعَثَ اللَّهُ عَلَيْهَا الْعَذابَ مِنْ فَوْقِها وِ مِن تَحْتِها، وَ غَرِقَ مَنْ فِى ضِمْنِها. و فى رواية: وَ ايْمُ اللَّهِ لَتُغْرَقَنَّ بَلْدَتُكُمْ حَتّى كَأَنِّى أَنْظُرُ إِلى مَسْجِدِها كَجُؤْجُوءِ سَفِينَةٍ أَوْ نَعامَةٍ جاثِمَةٍ. و فى رواية: كَجُؤْجُوءِ طَيْرٍ فِى لُجَّةِ بَحْرٍ.
«سرزنش مردم بصره: شما سپاه يك زن بوديد، و پيروان حيوان (شتر عايشه) تا شتر صدا مى كرد مىجنگيديد، و تا دست و پاى آن قطع گرديد فرار كرديد، اخلاق شما پست، و پيمان شما از هم گسسته، دين شما دورويى، و آب آشاميدنى شما شور و ناگوار است، كسى كه ميان شما زندگى كند به كيفر گناهش گرفتار مىشود و آن كس كه از شما دورى گزيند، مشمول آمرزش پروردگار مىگردد، گويا مسجد شما را مىبينم كه چون سينه كشتى غرق شده است، كه عذاب خدا از بالا و پايين او را احاطه مىكند و سرنشينان آن همه غرق مىشوند.
و در روايتى است: سوگند به خدا، سرزمين شما را آب غرق مىكند، گويا مسجد شما را مىنگرم كه چون سينه كشتى يا چونان شترمرغى كه بر سينه خوابيده باشد بر روى آب مانده است و در روايت ديگر: مانند سينه مرغ روى آب دريا.
و در روايت ديگرى آمده است: خاك شهر شما بد بوترين خاك‌هاست، از همه جا به آب نزديكتر و از آسمان دورتر، و نه دهم شر و فساد در شهر شما نهفته است، كسى كه در شهر شما باشد، گرفتار گناه و آنكه بيرون رود در پناه عفو خداست؛ گويى شهر شما را مىنگرم كه غرق شده و آب آن را فرا گرفته، چيزى از آن ديده نمىشود، مگر جاهاى بلند مسجد، مانند سينه مرغ روى امواج آب دريا».
وی در ادامه با اشاره به شرح ابن ابی الحدید از خطبه سیزدهم نهج‌البلاغه، ابراز داشت: ابن ابی الحدید در این شرح آورده است:
فأما إخباره ع أن البصرة تغرق عدا المسجد الجامع بها فقد رأیت من یذکر أن کتب الملاحم تدل على أن البصرة تهلک بالماء الأسود ینفجر من أرضها فتغرق و یبقى مسجدها . و الصحیح أن المخبر به قد وقع فإن البصرة غرقت مرتین مرة فی أیام القادر بالله و مرة فی أیام القائم بأمر الله غرقت بأجمعها و لم یبق منها إلا مسجدها الجامع بارزا بعضه کجؤجؤ الطائر حسب ما أخبر به أمیر المؤمنین (ع) جاءها الماء من بحر فارس من جهة الموضع المعروف الآن بجزیرة الفرس و من جهة الجبل المعروف بجبل السنام و خربت دورها و غرق کل ما فی ضمنها و هلک کثیر من أهلها . و أخبار هذین الغرقین معروفة عند أهل البصرة یتناقلها خلفهم عن سلفهم.
«و درست آن است كه اين موضوع اتفاق افتاده و بصره تا كنون دو بار غرق شده است، يك بار به روزگار حكومت القادر بالله و بار ديگر به روزگار حكومت القائم بامرالله و در اين هر دو بار تمام بصره را آب گرفته و غرق شده است و فقط مسجد آن شهر چون سينه كشتى يا سينه پرنده از آب بيرون مانده و مشخص بوده است، به همان‌گونه كه اميرالمومنين ـ عليه السلام ـ در اين خطبه خبر داده است، آب از خليج فارس از جايى كه امروز به «جزيره فرس» معروف است و از سوى كوهى كه به «كوه سنام» معروف است، طغيان كرده و تمام خانه‌هاى آن ويران و هر چه در آن بوده غرق شده و بسيارى از مردمش كشته شده‌اند و اخبار مربوط به اين دو حادثه نزد مردم بصره معروف است و اشخاص از قول نياكان خود آن را نقل مى‌كنند».
این محقق و پژهشگر حوزوی بیان داشت: ابن ابی الحدید در قرن هفتم در این شرح، نامی از خلیج فارس آورده (... جاءها الماء من بحر فارس من جهة الموضع المعروف الآن بجزیرة الفرس...) و علت غرق شدن شهر بصره را آب‌های خلیج فارس معرفی کرده است.
وی تصریح کرد: کلمه «خلیج‌فارس» و «بحر فارس» قرن‌هاست که در میان ملت‌ها شهرت دارد و مورد استفاده عموم مردم بوده. آیا مدرک و سندی بهتر از این می‌توان در این موضوع ارایه داد؟ نپذیرفتن این دلیل روشن و محکم، سیاستی استکباری است، نه شبهه علمی.
حجتالاسلام والمسلمین اسلامی‌پناه با بیان این که ابن ابی الحدید در سال 586 متولد شده است، خاطرنشان ساخت: نام اصلی او فخرالدین ابوحامد عبدالحمید معروف به ابن ابی الحدید و در سال 656 در سن هفتاد سالگی در بغداد وفات یافته است.
وی با تعریف و تمجید از شرح ابن ابی الحدید، تصریح کرد: این شرح، یکی از بهترین شرحهای نهج البلاغه است که به دستور وزیر شیعی خلیفه عباسی محمد ابن احمد افخمی شیعی نوشته شده و از شروحی است که مورد قبول محققین، بزرگان و اساتید شیعه و سنی و شرح جامع و مقبولی است که در آن عصاره و خلاصه کتب ادبی، تاریخی، کلامی و فقهی آمده است.
این محقق و پژوهشگر حوزوی در پایان به سفارش آیت‌الله بروجردی برای استفاده از شرح ابن ابی الحدید اشاره کرده و اظهار داشت: مرحوم آیت‌الله بروجردی توصیه فراوانی برای حوزویان داشتند که این شرح را حتما مطالعه کنند و تأکید فراوان بر آن داشتند.
به گزارش «تابناک»، انگلیسی‌ها که به خوبی با برخی تعصبات قومی در جهان اسلام آشنا بوده و برای تقویت آن برنامه‌های طول و دراز داشته‌اند، تاکنون این مسأله را دامن زده و زنده نگه داشته‌اند و این در حالی است که مراجعه به نقشه‌های قدیمی‌تر و منابع درجه اول، شاید بسیاری از مسائل را برای انسان‌های با منطق و به دور از تعصب حل کند.
آنچه در پی می‌آید، سند دیگری بر درستی نام «خلیج‌فارس» در تاریخ است که پایگاه خبری «مرکز خبر حوزه» آن را منتشر کرده است:
«عزالدین ابوحامد عبدالحمید»، معروف به «ابن ابی الحدید» متوفی قرن هفتم در شرح خطبه سیزدهم نهج‌البلاغه بر نام «خلیج‌فارس» تأکید کرده است.
در این باره حجتالاسلام والمسلمین محمد اسلامی‌پناه، یکی از محققین و پژوهشگران حوزوی در گفت‌وگو با مرکز خبر حوزه، با اشاره به شرح خطبه سیزدهم امام علی(ع) در نهج‌البلاغه، اظهار داشت:
حضرت در این خطبه می‌فرماید:
(وَ مِنْ كَلامٍ لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ ) فِى ذَمِّ الْبَصَرَةِ وَ أَهْلِها: كُنْتُمْ جُنْدَ الْمَرْأَةِ، وَ أَتْباعَ الْبَهِيمَةِ، رَغا فَأَجَبْتُمْ، وَ عُقِرَ فَهَرَبْتُمْ، أَخْلاقُكُمْ دِقاقٌ، وَ عَهْدُكُمْ شِقاقٌ، وَ دِينُكُمْ نِفاقٌ، وَ ماؤُكُمْ زُعاقٌ، وَ الْمُقِيمُ بَيْنَ أَظْهُرِكُمْ مُرْتَهَنٌ بِذَنْبِهِ، وَ الشَّاخِصُ عَنْكُمْ مُتَدارَكٌ بِرَحْمَةٍ مِنْ رَبِّهِ، كَأَنِّى بِمَسْجِدِكُمْ كَجُؤْجُوءِ سَفِينَةٍ، قَدْ بَعَثَ اللَّهُ عَلَيْهَا الْعَذابَ مِنْ فَوْقِها وِ مِن تَحْتِها، وَ غَرِقَ مَنْ فِى ضِمْنِها. و فى رواية: وَ ايْمُ اللَّهِ لَتُغْرَقَنَّ بَلْدَتُكُمْ حَتّى كَأَنِّى أَنْظُرُ إِلى مَسْجِدِها كَجُؤْجُوءِ سَفِينَةٍ أَوْ نَعامَةٍ جاثِمَةٍ. و فى رواية: كَجُؤْجُوءِ طَيْرٍ فِى لُجَّةِ بَحْرٍ.
«سرزنش مردم بصره: شما سپاه يك زن بوديد، و پيروان حيوان (شتر عايشه) تا شتر صدا مى كرد مىجنگيديد، و تا دست و پاى آن قطع گرديد فرار كرديد، اخلاق شما پست، و پيمان شما از هم گسسته، دين شما دورويى، و آب آشاميدنى شما شور و ناگوار است، كسى كه ميان شما زندگى كند به كيفر گناهش گرفتار مىشود و آن كس كه از شما دورى گزيند، مشمول آمرزش پروردگار مىگردد، گويا مسجد شما را مىبينم كه چون سينه كشتى غرق شده است، كه عذاب خدا از بالا و پايين او را احاطه مىكند و سرنشينان آن همه غرق مىشوند.
و در روايتى است: سوگند به خدا، سرزمين شما را آب غرق مىكند، گويا مسجد شما را مىنگرم كه چون سينه كشتى يا چونان شترمرغى كه بر سينه خوابيده باشد بر روى آب مانده است و در روايت ديگر: مانند سينه مرغ روى آب دريا.
و در روايت ديگرى آمده است: خاك شهر شما بد بوترين خاك‌هاست، از همه جا به آب نزديكتر و از آسمان دورتر، و نه دهم شر و فساد در شهر شما نهفته است، كسى كه در شهر شما باشد، گرفتار گناه و آنكه بيرون رود در پناه عفو خداست؛ گويى شهر شما را مىنگرم كه غرق شده و آب آن را فرا گرفته، چيزى از آن ديده نمىشود، مگر جاهاى بلند مسجد، مانند سينه مرغ روى امواج آب دريا».
وی در ادامه با اشاره به شرح ابن ابی الحدید از خطبه سیزدهم نهج‌البلاغه، ابراز داشت: ابن ابی الحدید در این شرح آورده است:
فأما إخباره ع أن البصرة تغرق عدا المسجد الجامع بها فقد رأیت من یذکر أن کتب الملاحم تدل على أن البصرة تهلک بالماء الأسود ینفجر من أرضها فتغرق و یبقى مسجدها . و الصحیح أن المخبر به قد وقع فإن البصرة غرقت مرتین مرة فی أیام القادر بالله و مرة فی أیام القائم بأمر الله غرقت بأجمعها و لم یبق منها إلا مسجدها الجامع بارزا بعضه کجؤجؤ الطائر حسب ما أخبر به أمیر المؤمنین (ع) جاءها الماء من بحر فارس من جهة الموضع المعروف الآن بجزیرة الفرس و من جهة الجبل المعروف بجبل السنام و خربت دورها و غرق کل ما فی ضمنها و هلک کثیر من أهلها . و أخبار هذین الغرقین معروفة عند أهل البصرة یتناقلها خلفهم عن سلفهم.
«و درست آن است كه اين موضوع اتفاق افتاده و بصره تا كنون دو بار غرق شده است، يك بار به روزگار حكومت القادر بالله و بار ديگر به روزگار حكومت القائم بامرالله و در اين هر دو بار تمام بصره را آب گرفته و غرق شده است و فقط مسجد آن شهر چون سينه كشتى يا سينه پرنده از آب بيرون مانده و مشخص بوده است، به همان‌گونه كه اميرالمومنين ـ عليه السلام ـ در اين خطبه خبر داده است، آب از خليج فارس از جايى كه امروز به «جزيره فرس» معروف است و از سوى كوهى كه به «كوه سنام» معروف است، طغيان كرده و تمام خانه‌هاى آن ويران و هر چه در آن بوده غرق شده و بسيارى از مردمش كشته شده‌اند و اخبار مربوط به اين دو حادثه نزد مردم بصره معروف است و اشخاص از قول نياكان خود آن را نقل مى‌كنند».
این محقق و پژهشگر حوزوی بیان داشت: ابن ابی الحدید در قرن هفتم در این شرح، نامی از خلیج فارس آورده (... جاءها الماء من بحر فارس من جهة الموضع المعروف الآن بجزیرة الفرس...) و علت غرق شدن شهر بصره را آب‌های خلیج فارس معرفی کرده است.
وی تصریح کرد: کلمه «خلیج‌فارس» و «بحر فارس» قرن‌هاست که در میان ملت‌ها شهرت دارد و مورد استفاده عموم مردم بوده. آیا مدرک و سندی بهتر از این می‌توان در این موضوع ارایه داد؟ نپذیرفتن این دلیل روشن و محکم، سیاستی استکباری است، نه شبهه علمی.
حجتالاسلام والمسلمین اسلامی‌پناه با بیان این که ابن ابی الحدید در سال 586 متولد شده است، خاطرنشان ساخت: نام اصلی او فخرالدین ابوحامد عبدالحمید معروف به ابن ابی الحدید و در سال 656 در سن هفتاد سالگی در بغداد وفات یافته است.
وی با تعریف و تمجید از شرح ابن ابی الحدید، تصریح کرد: این شرح، یکی از بهترین شرحهای نهج البلاغه است که به دستور وزیر شیعی خلیفه عباسی محمد ابن احمد افخمی شیعی نوشته شده و از شروحی است که مورد قبول محققین، بزرگان و اساتید شیعه و سنی و شرح جامع و مقبولی است که در آن عصاره و خلاصه کتب ادبی، تاریخی، کلامی و فقهی آمده است.
این محقق و پژوهشگر حوزوی در پایان به سفارش آیت‌الله بروجردی برای استفاده از شرح ابن ابی الحدید اشاره کرده و اظهار داشت: مرحوم آیت‌الله بروجردی توصیه فراوانی برای حوزویان داشتند که این شرح را حتما مطالعه کنند و تأکید فراوان بر آن داشتند.
غیر قابل انتشار: ۱
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۵۲
چانم فداي ايران و خليج هميشگي فارس !اما عربها خودشان هم مي دانند بر اساس تاريخ نام اينجا خليج فارس بوده و نام جديد براي آن انتخاب کرده اند مثل خودمان که اسم خيلي از شهرها را عوض کرديم صرف داشتن برخي کلمات حالا اگر مستند بياورن که اسم قديمي آن فلان بوده حاضر به تعويض آن هستيم !
احسنت به ابن ابی الحدید نام خليج فارس (دریاي فارس) بارها در کتاب مقدمه ابن خلدون (قرن هشت هجری) آمده است و او در توصيف جغرافیای جهان فقط از اين نام استفاده کرده. عشق است. ای کاش این حساسیت به خلیج در مورد دریاچه اورمیه هم وجود داشت تا حوادث دیروز در اورمیه اتفاق نمی افتاد پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۰۱:۰۲ - ۱۳۹۰/۰۶/۰۷
عزیز قیاس مع الفارق نکنید. اميرآقاگل
| | ۱۲:۴۵ - ۱۳۹۰/۰۶/۰۷
پيمان جان منظورت خليج تا ابد فارسه ديگه خليج فارس تا بوده ، هست و خواهد بود هميشه درياي پارس نام دارد فوق العاده بود . اینم یکی دیگه از اعجاز نهج البلاغه ای احمقای ساندیس خور. خوب سوختید پاسخ ها
ناشناس
| | ۲۲:۰۲ - ۱۳۹۰/۰۶/۰۶
کی شما رو راه داده؟ همه دنیا می داند که خلیج فارس همیشه متعلق به ایران بوده و هست. اینها خود را به نفهمی زده اند. پاسخ ها
امیر
| | ۰۲:۱۶ - ۱۳۹۰/۰۶/۰۷
من نمی دونم اینایی که منفی میدن، کجایین؟ چی می گن؟ خدایا چرا اعراب از مسائل مهم خود اینقدر غافل هستند و اینقدر به مسائل کلیشه ایی تن میدهند خلیج فارس نامی تاریخی ومستند است پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۰:۳۶ - ۱۳۹۰/۰۶/۰۷
شما گیر دادید آقا ناشناس جاویدان باد نام مقدس و مبارک خلیج همیشه فارس آيت الله هاشمي رفسنجاني چند سال پيش به اين نكته پرداختند كه در تفاسير قران و برخي كتب ديني قرنها پيش به نام خليج فارس اشاره شده است. بهتر است تابناك آن خطبه تاريخي هاشمي را منتشر كند حقیقت هیچ وقت پنهان نمی ماند تیمی که حمله نکنه گل می خوره.......خودمون برای شناسوندن کشورمون تو دنیا کم گذاشتیم......
بسمه تعالیمطلب بالا سبب شد تا کلمه بحر فارس را در سه نرم افزار نورالسیره 2، تاریخ ایران اسلام و گنجینه احادیث نور3 که هر سه از محصولات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در قم هستند جست و جو کردم . نتیجه برایم جالب بود در هر سه نرم افزار که حاوی بسیاری از کتابهای قدیمی تاریخی و روایی هستند دهها بار اصطلاح بحر فارس استفاده شده بود. حتی در لغتنامه العین در ج6 ص 62 هم کلمه بحر فارس استفاده شده است. یادآور می شود مؤلف العین در سال 175 قمری وفات کرده است.
منفی دهندگان قوم گرا هستند چون تفکر قبیله ای را به تفکر ملی تر جیح می دهند که البته اگر سواد اندکی داشتند میفهمیدند که خلیج فارس یک نماد ملی و تاریخی است برای همه ایرانیان..اما امان از تعصب و بی سوادی و حسادت و کوچک مغزی!!! سیاست انگلیسه که تفرقه بیانداز وحکومت کن ایران واعراب را به جون هم انداخته کار همیشگیشه حالا آنان که با زوزه کشیدن بی بی سی به خیابان می ریختند و خود را تنها وارث ایران می دانستند و به قول خودشان برای ایران خودکشی می کردند و در روز قدس شعار نه غزه نه... سر می دادند بیایند و مرگ بر انگلیس بگویند تا نشا دهند نفاق و دورویی در آن ها وجود نداشته وفقط نمی دانند که منافع ملی ما با سرنوشت غزه و لبنان گره خورده. جزاک الله خیراً انشاء الله. نه تنها خلیج فرس بلکه سرزمین، فرهنگ و آثار باستانی غالب کشور های عربی مربوط به به ایران باستان می باشد. بهتر است سری به موزه باستانی ریاض زده شود. تا ببینید در کجای تمدن جا دارند!. اعزالله اسلام که در لوای نام والای آن عرض اندام می کنند. در بیشتر از 50 کتاب حدیث و تفسیر مربوط به اهل سنت نام بحر فارس و خلیج فارس بنوعی آمده است چه ضرورت دارد که شما یک کتاب شیعی را در این زمینه مطرح کنید.