باربی یا سارا، انتخاب کن!
به گفته برخی کار‌شناسان جامعه‌شناس و روان‌شناس؛ بلوغ زودرس، سوء تغذیه، مصرف گرایی و تجمل، بخشی از تاثیرات فرهنگی است که باربی به همراه خود وارد جامعه می‌کند.
باربی، مرد عنکبوتی، سوپرمن، لاک‌پشت‌های نینجا، ربات‌ها، خانواده رابینسون و غیره، این‌ها اسامی شخصیت‌ها و قهرمانان داستان‌های کارتونی و سینمایی دنیای امروز هستند که از آن سوی آب‌ها، با رنگ و لعاب زیبا و دلفریب، خود را به پشت وی‌ترین مغازه‌های شهرهای ما رسانده‌اند و بر روی دوش کودکان و نوجوانان ما وارد مدارس شوند. حضور پررنگ این شخصیت‌ها در بازار داغ کیف و لوازم التحریر مدارس، هرسال در حالی رخ می‌دهد که جای خالی شخصیت‌ها و الگوهای ایرانی و بومی در این عرصه‌ای یک سو و انفعال و کم توجهی فضای فرهنگی و اجتماعی جامعه به آن از سوی دیگر، به یک امر بدیهی و عادی تبدیل شده است. به گزارش باشگاه خبرنگاران، به گفته برخی کار‌شناسان جامعه‌شناس و روان‌شناس؛ بلوغ زودرس، سوء تغذیه، مصرف گرایی و تجمل، بخشی از تاثیرات فرهنگی است که باربی به همراه خود وارد جامعه می‌کند.
اما در کشور ما شخصیت‌های طراحی شده بومی (دارا و سارا) را آن هم با جستجو در راسته کیف و لوازم التحریر بازار تهران شاید فقط چند مغازه می‌توان پیدا کرد که مغازه داران آن‌ها را به درخواست مشتریان از پستوی مغازه‌شان بیرون می‌کشیدند و نشان می‌دادند.
طراحی، رنگ، کیفیت ظاهری و حتی قیمت این محصولات، در همان نگاه اول ذوق متقاضی که همان کودکان و نوجوانان است را کور می‌کرد و طبیعی است که در مقابل انبوهی از طرح‌ها و رنگ‌های جذاب باربی و دوستانش، آگاهانه یا ناآگاهانه، دارا و سارا از وی‌ترین مغازه‌ها به پستوی منتقل شوند.
تقریبا همه خانواده‌ها نیز دلیل استفاده نکردن از لوازم التحریر با تصاویر دارا و سارا را، نداشتن اطلاعات کافی نسبت به این شخصیت‌ها و در مواقعی کیفیت این محصولات خواندند و اینکه این لوازم، به لحاظ بصری تمایلی را برای فرزندانشان ایجاد نمی‌کند، به طوری که دانش آموزان علاقه داشتند، لوازمی را خریداری کنند که تصاویر قهرمانان و شخصیت‌های اصلی و تاثیرگذار داستان‌ها و کارتون‌های بین المللی و جهانی را روی خود داشته باشند. برای هیچ کدام از این خانواده‌ها فرقی نداشت که تصویر روی لوازم التحریر فرزندانشان خارجی باشد یا داخلی، بلکه کیفیت، دوام، زیبایی، قیمت مناسب، ملاک‌های مهم انتخاب و خرید آن‌ها از سوی خانواده‌ها بود.
شاید در نگاه اول برای عده‌ای، چه مسئول و چه غیر مسئول، مهم نباشد که کودکان و نوجوانان بر روی کیف‌ها و لوازم مدرسه خود چه تصاویری دارند و شاید هم از تاثیرات و زمینه سازی‌های فرهنگی گرایش آنان به شخصیت‌ها و قهرمان‌های داستان‌های خارجی بی‌خبرند.
اخیرا هم که این حرکت خزنده فرهنگی، با تولید و عرضه پلک‌ها، مدال‌ها و آویزهایی با نوشته‌ها و تصاویر مختلف، خود را از محدوده سنی کودک و نوجوان به جوانان رسانده، شاید موضوع آنقدر بزرگ نشده، تا در معرض دید قرار گیرد. در این میان در سطح آموزش و پرورش، مسئولانی که هر سال در شروع فصل بازگشایی مدارس، مقررات مربوط به نوع، رنگ و طرح لباس و مانتوی دانش آموزان را به خانواده‌ها اعلام می‌کنند، می‌توانند با علم به این حرکت خزنده فرهنگی بیگانه، درباره تصاویر و علایم کیف و لوازم التحریر دانش آموزان نیز اقدامی فرهنگی انجام دهند.
اگر می‌خواهیم فرزندانمان با فرهنگ غنی اسلامی_ ایرانی آشنا شوند، باید اولین گام را خودمان برداریم. هیچ کدام از از سی دی‌های موجود در بازار، جای قصه‌های زیبایی که با کلام دلنشین شما برای کودکانتان عنوان شود، را نمی‌گیرد. بهتر است برای فرزندانمان وقت بگذاریم، فکر کنیم، شخصیت‌های اسطوره‌ایمان را به زبان آنان، به ایشان نشان دهیم و به دیگران اجازه ندهیم از آن سوی مرز‌ها تخیل، خواب، آرزو‌ها و دنیای کودکانمان را تصاحب کنند.
فربد فدائی، روان‌شناس در خصوص تاثیرگذاری تصاویری که بر روی کیف مدارس کودکان تصویر می‌شود، گفت: معمولا کودکان از طریق چیزهایی که می‌بینند، مطالبی را یاد می‌گیرند و تمام تصاویر را در ذهن خود نگه می‌داند و شاید کارهایی را که قهرمان‌های آن‌ها انجام می‌دهند را الان انجام ندهند، اما در فرصتهای دیگر تلاش خواهند کرد تا خود را شبیه آن‌ها کنند.
وی ادامه داد: این موضوع باعث می‌شود تا کودکان به جای همانندسازی با مادر، با تصاویری که می‌بیند همانندسازی می‌کند و این تصویر به ایده آل آن‌ها تبدیل می‌شود و در سنین بالا‌تر به سمت پیروی از این تصاویر خواهند پرداخت و تاثیرات منفی در آن‌ها خواهد داشت.
فدائی، با اشاره به نقش خانواده‌ها در کاهش آسیب‌ها، گفت: متاسفانه خانواده‌ها در خصوص تاثیرات منفی این تصاویر بر روی کیف و وسایل کودکانشان بی‌اطلاع هستند و اگر اطلاعی داشتند، هیچ وقت اقدام به خرید اینگونه وسایل نمی‌کردند و وظیفه اطلاع رسانی به عهده رسانه هاست.
وی با بیان اینکه تصاویر استفاده شده در وسایل کودکان باید از تصاویر فرهنگی ایران باشد، خاطرنشان کرد: در درجه اول خانواده‌ها باید آگاه شوند و در درجه دوم باید به واردکنندگان اینگونه وسایل اخطار داده شود تا نسبت به واردات این وسایل با تصاویر فرهنگی اقدام کنند و از طرفی هنرمندان کشومان باید وارد این حوزه شوند و به جای تصاویر باربی، مرد عنکبوتی، سوپرمن و غیره، از تصاویر و قهرمان‌های شاهنامه برویم و از فیلم‌ها و شخصیت‌های غربی فاصله بگیریم. /گ
