تجهیز گسترده سپاه به موشک‌های کروز در دریا
سرلشکر محمد پاکپور، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در روز‌های اخیر با حضور در یکی از پایگاه‌های عملیاتی نیروی دریایی سپاه، از آخرین دستاورد‌ها و توانمندی‌های رزمی و موشکی این نیرو بازدید به‌عمل آورد.
به گزارش تابناک به نقل از یک خبرگزاری؛ این بازدید که با حضور جمعی از فرماندهان نیروی دریایی سپاه پاسداران انجام شد، فرصتی برای ارزیابی قدرت واقعی این یگان در مقابله با تهدیدات دریایی و دفاع از مرز‌های آبی کشور بود.
سرلشکر پاکپور در حاشیه این بازدید، با تاکید بر آمادگی یگان‌های نیروی دریایی سپاه، در دریا، جزایر و ساحل تصریح کرد: همانطور که نیرو‌های مسلح در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی و آمریکا را به زانو در آوردند اگر حرکتی از جانب دشمنان در دریا و جزایر صورت گیرد، نیروی دریایی سپاه با آمادگی کامل پاسخ آن را خواهد داد.
راهبرد موشکی ایران این‌بار در عمق دریا
جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر با تمرکز ویژه بر ارتقاء توانمندی‌های دفاعی، به‌ویژه در حوزه‌های موشکی و پهپادی دریاپایه، توانسته جایگاه راهبردی خود را در منطقه و نظام بین‌الملل به طرز چشم‌گیری ارتقا دهد.
در این چارچوب، نیروی دریایی سپاه پاسداران با توسعه انواع موشک‌های کروز و بالستیک ساحل به دریا و دریا به دریا، توانسته به یک نیروی بازدارنده مؤثر در برابر تهدیدات فرامنطقه‌ای بدل شود.
سامانه‌های موشکی دریایی ایران از ویژگی‌هایی همچون تحرک بالا، قابلیت استتار، دقت هدف‌گیری، شلیک از سکو‌های متحرک و پرواز در ارتفاع پایین بهره‌مند هستند که امکان عملیات در شرایط مختلف جغرافیایی و تهدیدی را فراهم می‌آورند.
نخستین گام؛ استفاده از کرم ابریشم و درخشش نور ایرانی
در نخستین تلاش‌های ایران برای دستیابی به موشک‌های کروز دریایی، باید به دوران دفاع مقدس بازگشت؛ زمانی که ایران با دریافت موشک چینی «کرم ابریشم» از کره شمالی، بخشی از نیاز‌های دفاعی خود را تأمین کرد.
نیروی دریایی سپاه پاسداران با مهندسی معکوس این موشک‌ها، به جمع کشور‌های دارای موشک‌های ضد کشتی پیوست.
اولین عملیات موشکی نیروی دریایی تازه تاسیس سپاه پاسداران در آذر ۱۳۶۵ با موشک‌های کرم ابریشم به غنیمت گرفته شده از بعثی‌ها اجرا شد که هدف آن سکو‌های نفتی البکر و العمیه بود.
اهمیت این اقدام به حدی بود که آیت‌الله خامنه‌ای، رئیس‌جمهوری وقت، از یکی از پایگاه‌های موشکی سپاه بازدید کرد، جزئیات عملکرد موشک را بررسی کرد و از محل شلیک بازدید به‌عمل آورد.
با وجود موفقیت این موشک، بزرگ‌ترین ایراد آن زمان‌بر بودن آماده‌سازی و شلیک بود. با این حال، نخستین شلیک موفق موشک ساحل به دریای ایران با همین موشک رقم خورد.
کرم ابریشم با وجود فناوری ساده، دارای قدرت تخریب بالا و کلاهک سنگین ضد ناو بود و نخستین تجربه مهندسی معکوس موشک کروز در ایران به شمار می‌رفت. این موشک قابلیت شلیک هم از ساحل و هم از هواپیما را دارد.
پس از این موفقیت، ایران به سمت بومی‌سازی این موشک حرکت کرد و در دهه ۷۰ شمسی از نسخه‌های داخلی آن در رزمایش‌های مختلف استفاده کرد.
همزمان، ایران به دنبال موشک قدرتمندتر چینی C-۸۰۱ رفت که با الگوبرداری از موشک اگزوسه فرانسوی و بر پایه موشک استیکس شوروی ساخته شده بود. گرچه این موشک در دوران جنگ به ایران نرسید، پس از پایان جنگ تعدادی از آن وارد کشور شد و حتی روی جنگنده‌های فانتوم آزمایش شد.
در نهایت، همکاری ایران با چین به تولید موشک C-۸۰۲ منجر شد و با انتقال فناوری و ایجاد خط تولید آن در داخل کشور، موشک «نور» به عنوان نخستین موشک کروز بومی ایران متولد شد.
«نور»؛ آغازگر دوران درخشش ایران در عرصه دریا
موشک کروز «نور» که در دههٔ ۷۰ رونمایی و تولید انبوه آن نیز در دهه ۸۰ آغاز شد. طول آن ۶٫۳۸ متر و قطر بدنه ۳۶ سانتی‌متر است؛ موتور آن از نوع توربوجت با سوخت مایع بوده و جرم کل موشک حدود ۷۱۵ کیلوگرم است.
سرعت پروازی نمونه‌های گزارش‌شده نزدیک به ۱۱۰۰ کیلومتر بر ساعت و ارتفاع عملیاتی معمول آن حدود ۳۰ متر از سطح دریا اعلام شده است.
برد عملیاتی موشک تا ۱۲۰ کیلومتر است و سیستم هدایت آن ترکیبی از رادار داخلی و رادار فعال در فاز نهایی می‌باشد.
از ویژگی‌های بارز نور می‌توان به توان پرواز در ارتفاع بسیار پایین برای کاهش شناسایی، استفاده از کلاهک شدیدالانفجار (High explosives)، رادار بازتابی کوچک و سامانهٔ هدایت مقاوم در برابر اغتشاش اشاره کرد؛ به‌طوری‌که ادعا می‌شود ردگیری آن دشوار یا ناممکن است.
یگان‌های کاربر این موشک شامل نیروی دریایی ارتش، نیروی هوایی ارتش و نیروی دریایی سپاه است.
«نصر»؛ قاتل شهپاد‌های آمریکایی در خلیج فارس
موشک کروز دریایی «نصر» یکی از انواع موشک‌های کروز ایران است که برای اولین‌بار در رزمایش وحدت ۸۷ رونمایی و به‌سوی اهداف موردنظر شلیک شد.
این سامانه حدود ۳۵۰ کیلوگرم وزن دارد، طول آن تقریباً ۳٫۵ متر و قطر آن حدود ۰٫۲۸ متر است و حامل یک کلاهک ۱۵۰ کیلوگرمی می‌باشد.
برد عملیاتی نصر در حدود ۲۵ کیلومتر و سرعت آن نزدیک یک ماخ گزارش شده است.
از ویژگی‌های فنی برجستهٔ این موشک می‌توان به توانایی نفوذ و انهدام شناورهای دارای زره نیمه‌سنگین، هدایت تلویزیونی و راداری و کاربرد به‌عنوان سامانهٔ مکمل در دفاع ساحلی همراه با توپخانه اشاره کرد.
نصر در دو نوع دریاپایه و هواپایه تولید شده و برای مقابله با شناورهای سنگین مناسب طراحی شده است.
«نصیر»؛ توانمند در عملیات انهدامی
موشک نصیر، با بردی بیش از ۱۰۰ کیلومتر، موشکی هوشمند و متمرکز بر عملیات انهدامی است. نصیر به‌صورت قابل نصب روی یگان‌ها و لانچر‌های موشکی مختلف به‌کار گرفته شده و برای انهدام هدف‌های تعیین‌شده طراحی شده است.
«قادر»؛ شلیک همزمان ایران از دریا و آسمان
موشک کروز «قادر» از خانوادهٔ موشک‌های کروز «نور» است که برای نخستین‌بار در رژهٔ ۳۱ شهریور ۱۳۹۰ رونمایی شد؛ تمایز اصلی آن نسبت به «نور» حجم بیشتر مخزن سوخت و ابعاد بزرگ‌تر است که برد و مداومت عملیاتی بالاتری به آن می‌دهد.
طول موشک حدود ۷٫۴۰ متر و قطر آن ۳۶ سانتی‌متر است و موتور توربوجت با سوخت مایع آن را به برد ۲۰۰ کیلومتری می‌رساند.
«قادر» دارای کلاهک شدیدالانفجار (High explosives) با قابلیت نفوذ در بدنهٔ کشتی‌هاست و سرعت آن در حدود ۰٫۹ ماخ گزارش شده است.
سامانهٔ هدایت مبتنی بر رادار داخلی فعال، خلبان خودکار دیجیتال و مقاومت در برابر اغتشاشات رادیویی (قابلیت گریز از پارازیت) از مشخصه‌های کلیدی هدایت آن است؛ افزون بر این، مجهز به سامانه‌های جنگ الکترونیک و ویژگی‌های ویژهٔ عملیاتی است.
این موشک قابلیت نصب روی هواگرد‌هایی همچون میل‑۱۷ و جنگنده‌های اف‑۴ و نیز پرتاب از لانچر‌های دریایی و ساحلی را داراست.
«قدیر»؛ جهش ۱۸۰ کیلومتری برد نسبت به نور
موشک کروز «قدیر» از نظر ساختار و سامانه‌های عملیاتی شباهت زیادی به موشک‌های خانواده «نور» دارد، اما تفاوت اصلی آن افزایش برد قابل‌توجه آن است.
برد این موشک به حدود ۳۰۰ کیلومتر می‌رسد که این میزان، بیش از ۱۸۰ کیلومتر بیشتر از نمونه‌های استاندارد موشک نور است.
سایر ویژگی‌های فنی و عملکردی این موشک از جمله سامانه هدایت، نوع موتور، کلاهک و قابلیت‌های ضد جنگ الکترونیک، مشابه با موشک‌های نور است.
«قدر ۳۸۰»؛ هشدار جدی به دشمنان در دریا
موشک کروز دریایی «قدر ۳۸۰» (تایپ L) دارای بردی بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر است و با بهره‌گیری از هوش مصنوعی قادر است در ارتفاع بسیار پایین پرواز کند تا از دید رادار‌های دشمن پنهان بماند.
این موشک توانایی تنظیم ارتفاع، تغییر مسیر در طول حرکت و عبور از موانع میانی را دارد و در مرحلهٔ نهایی با استفاده از رادار چندگانه هدایت می‌شود که دقت بالایی در اصابت به نقطهٔ هدف فراهم می‌آورد.
سرجنگی «قدر ۳۸۰» از مواد پرانرژی جدید ساخته شده که قدرت تخریب و انرژی انفجاری آن را چندین برابر نسل‌های پیشین افزایش می‌دهد.
سیستم کنترل پیشرفتهٔ موشک برای مقاومت در برابر جنگ الکترونیک طراحی شده و امکان شناسایی و انطباق با شرایط میدان نبرد را فراهم می‌کند؛ همچنین می‌تواند از جناح‌ها و جهت‌های مختلف به اهداف حمله کند.
پلتفرم «قدر ۳۸۰» بر پایهٔ خانوادهٔ کروز «پاوه» ساخته شده و دارای بال‌های جمع‌شونده به سمت جلو و موتور توربوجت نصب‌شده در بخش بالایی بدنه است.
تفاوت کلیدی این نسخه در مکانیزم کنترل بال‌هاست، برخلاف نمونه‌های قبلی که برای نگه‌داشتن بال‌ها به ریل کمکی نیاز داشتند، بال‌های «قدر ۳۸۰» بدون ریل در حالت بسته باقی می‌مانند و همزمان با شلیک باز می‌شوند.
«ابومهدی»؛ همه اهداف تا ۱۰۰۰ کیلومتر در رصد ایران
موشک کروز ابومهدی برای اولین بار ۳۰ مردادماه سال ۹۹ همزمان با موشک بالستیک حاج قاسم رونمایی و سه سال بعد یعنی در سومین روز از مردادماه ۱۴۰۲ به نیرو‌های دریایی ارتش و سپاه پاسداران الحاق شد.
این موشک یکی از تولیدات صنایع هوافضای وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح با برد بیش از یک هزار کیلومتر است که می‌تواند هر هدفی را منهدم کند و از این طریق، محدوده پوشش دفاع دریایی جمهوری اسلامی ایران را نسبت به قبل چندین برابر کرده و می‌تواند دامنه عملیاتی گسترده‌ای را تحت پوشش قرار دهد.
استفاده از مواد منفجره با قدرت تخریب بالا در سَر جنگی موشک ابومهدی، قابلیت انهدام انواع ناو، ناوچه و ناوشکن‌ها را به این موشک بخشیده است.
موشک ابومهدی قابلیت شلیک از انواع حامل‌های متحرک و ثابت را دارد و سامانه هدایت و ناوبری این موشک قابلیت به‌روزرسانی موقعیت نهایی هدف را در طول پرواز داراست.
واکنش سریع، مدیریت انتخاب هدف در میدان، دورزدن پدافند دشمن و قابلیت شلیک از عمق جزو ویژگی‌های موشک کروز دریایی ابومهدی به شمار می‌رود.
موشک ابومهدی قابلیت پرواز در ارتفاع پست و زیر دید رادار‌های دشمن را دارد و می‌تواند مسیر و ارتفاع خود را با توجه به عوارض جغرافیایی و سامانه‌های پدافندی دشمن تغییر دهد.
این موشک اولین موشک کروز برد بلند دریایی است که از هوش مصنوعی در نرم افزار‌های مرتبط با طراحی مسیر پروازی موشک در سامانه فرماندهی و کنترل استفاده کرده و امکان عبور از عوارض طبیعی و مصنوعی و همچنین؛ سایت‌های راداری و پدافندی دشمن را با عبور از نقاط راه میانی داشته و از جهت‌های مختلف به سمت هدف حمله و برخورد می‌کند.
دیگر ویژگی موشک ابومهدی استفاده از سامانه ناوبری تلفیقی پیشرفته و موتور قدرتمند است که می‌تواند از عمق خاک ایران اسلامی و از مکانی کاملاً پنهان به سوی اهداف متحرک دریایی شلیک شود.
این موشک اولین موشک کروز برد بلند دریایی در کشور است که از سیکر دوگان (اکتیو و پسیو) راداری بهره می‌برد که این فناوری علاوه بر مقابله با جنگ الکترونیک سامانه‌های دشمن باعث افزایش میزان اختفای موشک هنگام نزدیک شدن به هدف شده تا همچون یک شبح بدون اینکه دشمن متوجه شود به آن حمله کرده و فرصت واکنش به موقع را از دشمن می‌گیرد.
«نواب»؛ سد دفاعی ایران در دریا
در سال‌های اخیر، نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی علاوه بر طراحی و ساخت انواع موشک‌های کروز برای انجام مأموریت‌های فراساحلی، اقدامات مهمی را در زمینه تأمین امنیت شناورهای خود در برابر تهدیدات احتمالی دور از مرز‌های کشور انجام داده است. یکی از محور‌های اصلی این اقدامات، توسعه و به‌کارگیری سامانه‌های پدافندی متناسب با شناورهای نظامی است.
از جمله این دستاورد‌ها می‌توان به شناور پدافندی نواب و موشک‌های دفاع هوایی جدید اشاره کرد.
موشک‌های خانواده «کوثر» و موشک پدافندی «نواب» برای مقابله با تهدیدات هوایی در برد‌های مختلف طراحی شده‌اند. برد این موشک‌ها از حدود ۵ کیلومتر آغاز شده و تا ۲۵ کیلومتر را پوشش می‌دهد که این ویژگی آنها را به گزینه‌ای مناسب برای دفاع از شناورهای سپاه در مناطق دور از ساحل تبدیل می‌کند.
موشک نواب تاکنون بر روی شناور کلاس «شهید سلیمانی» نصب و با موفقیت آزمایش شده است. همچنین، یک شناور تندرو مجهز به این موشک نیز وارد مرحله عملیاتی شده و توان دفاعی نیروی دریایی سپاه را افزایش داده است.
«کوثر ۲۲۲»؛ دست شناورهای سپاه برای سرکوب تهدیدات
در جریان رزمایش «اقتدار دریایی پیامبر اعظم (ص) ۱۹»، نیروی دریایی سپاه پاسداران از موشک پدافندی جدید خود با نام «کوثر ۲۲۲» رونمایی کرد.
این موشک در جریان رزمایش، عملکرد موفقی از خود به نمایش گذاشت و توانست اهداف پروازی دشمن فرضی را با دقت مورد اصابت قرار داده و منهدم کند.
به گفته فرمانده نیروی دریایی سپاه، موشک کوثر ۲۲۲ با برد ۱۷ کیلومتر طراحی شده و در حال حاضر روی شناورهای کلاس عاشورا و ذوالفقار نصب شده است.
این موشک بخشی از راهبرد افزایش توان دفاع هوایی شناورهای سبک و تندروی سپاه به شمار می‌رود و نقش مهمی در ارتقای قابلیت‌های پدافندی ناوگان دریایی ایفا می‌کند.
قدرت دریایی ایران یک هشدار برای دشمنان
ایران با تکیه بر توان داخلی و دانش بومی، به یکی از قدرت‌های برجسته منطقه در حوزه موشک‌های کروز دریایی تبدیل شده است.
تنوع این موشک‌ها از نمونه‌های کوتاه‌برد مانند «ظفر» تا مدل‌های میان‌برد و پیشرفته‌تر مانند «قادر» و «نور» گسترده است که همگی قابلیت پرتاب از سکو‌های مختلف زمینی، دریایی و هوابرد را دارند.
این توانمندی، در کنار تاکتیک‌های چابک و سامانه‌های شناسایی پیشرفته به ایران امکان داده است تا در دفاع از مرز‌های آبی خود نقش بازدارنده‌ای مؤثر ایفا کند و حضور هر نیروی متجاوز در آب‌های منطقه را با هزینه بالا مواجه کند.
