نگاهی به مستند «يونا»/آیا لبنان بدون حزب‌الله توان پاسداری از خود را دارد؟
به گزارش سرویس فرهنگی تابناک، سینمای مستند در حوزه مقاومت، همواره وظیفه‌ای خطیر بر دوش داشته است؛ بازنمایی حقیقتی که رسانه‌های جریان اصلی کمتر مجال روایت آن را می‌دهند. از نخستین تلاش‌ها برای ثبت حماسه‌های مقاومت فلسطین و لبنان، تا تولیدات تازه‌ای که دغدغه هویت و عزت ملت‌ها را دارند، این جریان سینمایی توانسته به تدریج به یک گفتمان مستقل بدل شود. مستند «یونا» نیز در همین مسیر قرار می‌گیرد؛ با زبانی تازه، پرسشی بنیادین را در برابر مخاطب می‌گذارد.
اکران مستند «یونا» در فرهنگسرای رسانه، پس از شهادت سید مقاومت، فرصتی برای بازخوانی نقش تاریخی حزب‌الله لبنان در پاسداری از حاکمیت ملی این کشور بود. این مستند، با زبان تصویر و روایت صریح، کوشید تا به پرسش بنیادینی پاسخ دهد: چرا جنبشی مردمی و اصیل چون حزب‌الله، با وجود فشارهای بیرونی و هجمه رسانه‌ای گسترده، همچنان اصلی‌ترین رکن ثبات و عزت لبنان به شمار می‌آید؟
«یونا» اثری ساده اما صادقانه است. کارگردان با بهره‌گیری از آرشیوهای تصویری کمتر دیده‌شده و مصاحبه‌های تحلیلی، فضایی می‌آفریند که مخاطب را به متن حوادث می‌برد. انتخاب زبان عربی برای روایت، و افزودن زیرنویس فارسی، از تدابیر فرم و ساختاری به‌کارگرفته‌شده در ساخت این‌مستند است.
اما ارزش اصلی مستند، در جسارت آن برای طرح پرسش‌های بزرگ است: آیا لبنان بدون حزب‌الله توان پاسداری از استقلال خود را دارد؟ تلاش قدرت‌های خارجی برای خلع سلاح مقاومت چه پیامدهایی بر امنیت منطقه خواهد داشت؟ و مهم‌تر، چرا ملت‌ها همچنان به جنبش‌های مردمی اعتماد می‌کنند، در حالی که دولت‌های رسمی اغلب در معادلات سیاسی گرفتار می‌شوند؟
ایده اصلی «یونا» جسورانه است؛ شخصیت اصلی روایتگر، یک دختر مسیحی است که در جستجوی حقیقت سراغ پرسش‌های عمیق می‌رود. انتخاب چنین شخصیتی، روایت را از قالب‌های کلیشه‌ای بیرون آورده و زاویه‌ای تازه در بازخوانی مقاومت گشوده است. همین ویژگی است که مخاطب بی‌طرف را تا پایان فیلم همراه می‌کند و در نهایت او را به تأمل وا می‌دارد.
روشنک هوشیارگر، تهیه‌کننده این اثر، پیش‌تر نیز در حوزه زنان مقاومت آثاری تولید کرده بود و این، دومین‌اثر مستند اوست. بی‌تردید او در زمان ساخت این اثر با موانع و ملاحظات سیاسی و امنیتی جدی مواجه بوده است؛ همین امر شاید دلیل آن باشد که روایت پرسشگر دختر مسیحی در مواردی با احتیاط و محافظه‌کاری همراه شده است. هوشیارگر که سابقه زندگی در لبنان را دارد، به عنوان پژوهشگر حوزه کودکان و خانواده، ساختار اجتماعی شیعیان لبنان را درک کرده و مخاطب را با پرسش اصلی دختر روایتگر همراه می‌کند.
مستند «یونا» شاید در فرم سینمایی به ظرافت برخی تولیدات بین‌المللی نرسد، اما در صداقت بیان، انتخاب سوژه و جسارت در پرسشگری، تأثیرگذار است. این فیلم نشان داد سینمای مقاومت نه‌تنها ابزاری برای روایت تاریخ معاصر است، بلکه می‌تواند به پرسشگری نسل‌های آینده و روشن‌کردن راه آنان نیز یاری رساند. امید است ادامه این مسیر در سینمای مستند روایی، امکان آشنایی بی‌واسطه و بی‌سانسور مخاطبان با حقیقتی ناب را فراهم کند؛ حقیقتی که چیزی جز تفکر اصیل مقاومت نیست.
مهردادشفق؛ کارشناس ارشد رسانه
تابناک را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
