برداشت موجود از مفاهیم «جهاد» و «مقاومت» اصلاح شود/معنای ویژه جنگ ترکیبی

به گزارش خبرنگار فرهنگی تابناک، حجت‌الاسلام محمد قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در نشست دومین دوره «بانوی مجاهد» به تبیین مفهوم «جهاد» و «مقاومت» پرداخت و گفت: لازم است برداشت موجود از این دو مفهوم بلند در جامعه اصلاح شود.

وی افزود: در تحلیل مسائل اجتماعی و ارائه راهکارهای هنری، فرهنگی و رسانه‌ای، دو نوع نگاه مکمل وجود دارد. با این حال، عمدتاً راه‌حل‌ها با محوریت دیدگاه‌های مردانه دنبال می‌شود و نقش و مزیت‌های متمایز بانوان کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ در حالی‌که این دو نگاه در کنار یکدیگر می‌توانند به حل مشکلات جامعه کمک کنند.

رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در ادامه، با اشاره به چندبعدی بودن مسائل اجتماعی و ترکیبی بودن جنگ‌ها از گذشته‌های دور، نقش‌آفرینی‌های زنانه را در جبهه حق و باطل بسیار مهم دانست و گفت: جنگ صرفاً محدود به عرصه نظامی نبوده و نیست. در دو دهه اخیر، جنگ ترکیبی معنایی ویژه یافته و طراحان آن، بخشی از ضربات را در حوزه‌های فرهنگی و سایبری وارد می‌کنند. از این‌رو، آموزش نحوه مقابله با جنگ ترکیبی ضروری است و در این میدان، حضور بانوان اهمیتی دوچندان دارد.

قمی با یادآوری نقش زنان در نبردهای صدر اسلام، حضور آنان در میدان جنگ را پدیده‌ای تازه ندانست و گفت: در جنگ ترکیبی که بر اراده‌ها اثر می‌گذارد، سهم زنان بسیار پررنگ است و می‌توانند یاری‌گر جبهه حق باشند. با توجه به آیات و روایات، زن مظهر قلب و مرد مظهر عقل است؛ هر دو برای عالم ضروری و مکمل یکدیگرند. قلب هستی به اراده الهی در اختیار زن قرار گرفته است و این نعمتی بزرگ برای انسجام اجتماعی کشور به شمار می‌رود. زن نماد خلاقیت و آفرینش است. اگر بعد زنانه مسائل اجتماعی نادیده گرفته شود، مکتب اسلامی به مقصد نهایی خود نخواهد رسید. وی دست‌کم گرفتن توانایی‌های بانوان را نشانه نادانی خواند و تأکید کرد: بانوان باید با روحیه جهادی آغازگر حرکت باشند و در انتظار کسی نمانند، چرا که اساس جهاد بر اقدام است نه بر تعلل.

وی افزود: برای تحقق انتظارات انقلاب اسلامی از بانوان مجاهد در شرایط امروز، باید از برداشت‌های کلیشه‌ای از مفاهیمی چون «مجاهدت» عبور کنیم و نگاه تازه‌ای به آن‌ها داشته باشیم. بانوی مجاهد کسی است که متفاوت بیندیشد و عمل کند و بتواند گره‌هایی را بگشاید که حتی بسیاری از مردان از عهده آن برنمی‌آیند. بانوی مجاهد باید برای نقش‌آفرینی در جهاد تبیین از ابزارهای گوناگون بهره گیرد و در گام نخست، مفاهیم قرآنی را که گاه در جامعه به درستی تبیین نشده است، بازشناسی و معرفی کند. مفاهیمی چون «ثبات قدم»، «استقامت»، «مقاومت» و «قیام» نیازمند تبیین صحیح هستند. برای نمونه، «صبر» هم یکی از این مفاهیم و هم یکی از ابزارهای ضروری بانوی مجاهد است. امامان ما همواره بر صبر بر حق—حتی در شرایط دشوار—توصیه کرده‌اند و قرآن بیش از صد بار بر اهمیت آن تأکید دارد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه درباره صبر گفت: صبر تنها به معنای تحمل نیست؛ بلکه به معنای اراده جمعی برای عبور از موانع و پایداری در مسیر اهداف بلند است. این معنای قرآنی صبر امروز برای بانوان مجاهد حیاتی است، چرا که آنان باید همواره در حال مقاومت و در عین حال در مسیر پیشرفت باشند.

قمی با اشاره به مفهوم «جهاد» گفت: جهاد نباید به‌صورت انفعالی فهمیده شود. جهاد در برابر دشمن معنا می‌یابد و ترجمه نزدیک به آن در ادبیات امروز، مبارزه و نبرد است. اساساً جهاد در مقابله با دشمن شکل می‌گیرد و امروز این دشمن به تعبیر امام خمینی (ره)، «شیطان بزرگ» است. بنابراین، باید مفاهیم مقاومت و مجاهدت را در چنین بستری معنا کنیم. عالم باید از زاویه مقاومت دیده شود؛ چرا که سنت الهی بر مقاومت استوار است و پیشرفت جز در پرتو آن حاصل نمی‌شود. مقاومت امری فعالانه است و دستیابی به حیات طیبه بدون آن امکان ندارد. باید دریابیم شاهراه پیروزی، جهاد و مقاومت است. بانوان مجاهد باید هم نگاه راهبردی به این مفاهیم داشته باشند و هم زبان مناسبی برای انتقال آن‌ها انتخاب کنند.

وی افزود: آنچه طی سال‌ها در ذهن مردم از مقاومت نقش بسته، گاه امری انفعالی و همراه با درماندگی تلقی شده است، در حالی‌که مقاومت، حقیقتی پویا و سنت الهی برای رسیدن به پیروزی است. این معنا باید با تبیینی درست به جامعه منتقل شود. به باور من، بانوان ظرفیت بیشتری نسبت به مردان در انتقال صحیح این منظومه مفاهیم دارند، زیرا می‌توانند با زاویه نگاهی تازه موضوعات را به جامعه منتقل کنند. مجاهدت بانوان امری فرعی یا صوری نیست؛ بلکه آنان می‌توانند زاویه نگاه مخاطبان به جهان را تغییر دهند. اگر در این مسیر موفق به انتقال چنین نگاهی نشویم، نمی‌توانیم خود را موفق بدانیم. این مسیر باید به سمتی پیش برود که مخاطبان، پس از درک صحیح مفاهیم، خود به تبیین‌گران تبدیل شوند و در جهاد تبیین فعالانه نقش ایفا کنند.

رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در پایان خطاب به بانوان گفت: در انتخاب مخاطب تنها به گروه‌های سنتی اکتفا نکنید، بلکه باید سراغ کسانی بروید که تمایلی به شنیدن سخنان شما ندارند. همچنین در زبان تبیینی خود از ابزارهای هنری به‌درستی بهره ببرید تا پیام‌ها مؤثرتر منتقل شوند. امروز ایران اسلامی بیش از هر زمان دیگر به حضور بانوان مجاهد نیازمند است تا در جنگ روایت‌ها دست برتر را داشته باشد؛ چرا که رهبر انقلاب بارها تأکید کرده‌اند زنان در روایت‌گری از مردان پیش‌ترند و می‌توانند ورق این نبرد را به سود جبهه حق برگردانند.