نگاهی علمی به ترکیبات عسل

به گزارش تابناک به نقل از ایسنا، عسل طبیعی ترکیبی غنی از مواد شیمیایی طبیعی است که از گیاهان و فعالیت زنبور به دست می‌آید. اهمیت بررسی ترکیبات عسل در این است که هر قطره آن حاوی مجموعه‌ای از ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنزیم‌ها و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است که می‌توانند از بدن در برابر بیماری‌ها محافظت کنند. پژوهش‌های گذشته نشان داده‌اند که ترکیبات موجود در عسل می‌توانند التهاب را کاهش دهند، روند ترمیم زخم‌ها را سرعت بخشند و حتی در پیشگیری از آسیب به DNA و سلول‌های بدن مؤثر باشند. بخش بزرگی از این اثرات به دلیل توانایی عسل در خنثی‌کردن رادیکال‌های آزاد و جلوگیری از آسیب اکسیداتیو است.

از گذشته تاکنون، عسل به عنوان دارویی برای تقویت بدن و درمان مشکلات مختلف جسمی و روحی شناخته شده است. ویژگی‌هایی مانند تنوع رنگ، بو و مزه عسل نه تنها نشان‌دهنده تنوع گل‌هایی است که زنبور از آنها تغذیه کرده، بلکه بر میزان خواص درمانی آن نیز اثر می‌گذارد. به همین دلیل، شناخت ترکیبات شیمیایی عسل و تفاوت‌های آن، برای مصرف‌کنندگان اهمیت زیادی دارد.

زهرا سبحانی دماوندی فر و دو همکارش از دانشگاه شهید بهشتی، در پژوهشی علمی به بررسی جامع ترکیبات شیمیایی عسل پرداخته‌اند. آنها تلاش کردند با مرور یافته‌های علمی موجود، تصویری دقیق و ساده از آنچه در عسل طبیعی وجود دارد ارائه دهند و توضیح دهند که این ترکیبات چگونه می‌توانند به سلامت انسان کمک کنند.

این پژوهش به روش «مروری» انجام شد، به این معنا که محققان نتایج مطالعات پیشین درباره ترکیبات عسل و خواص آنها را گردآوری، مقایسه و تحلیل کردند. این کار به آنها اجازه داد بدون انجام آزمایش مستقیم، به یک جمع‌بندی علمی درباره ویژگی‌های درمانی و تغذیه‌ای عسل برسند.

نتایج این بررسی‌ها نشان دادند عسل ترکیبی است که از قندها، اسید‌های آمینه، آنزیم‌ها، مواد معدنی، ویتامین‌ها، رنگدانه‌ها و ترکیبات ضد میکروبی تشکیل شده است. این مواد می‌توانند رادیکال‌های آزاد را که عامل ایجاد التهاب مزمن و بسیاری از بیماری‌های قلبی، عصبی، تنفسی، پوستی و حتی سرطان هستند، خنثی کنند. پلی‌فنل‌ها که نوعی آنتی‌اکسیدان هستند، از مهم‌ترین ترکیبات درمانی عسل محسوب می‌شوند و در رنگ آن نیز نقش دارند.

همچنین مشخص شد که عسل دارای خواص ضد میکروبی قوی است که از آب اکسیژنه طبیعی، پپتید‌ها و آنزیم‌های خاص ناشی می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود عسل بتواند در ترمیم زخم‌های داخلی مانند زخم معده و زخم‌های پوستی نقش مؤثری ایفا کند. به علاوه، برخلاف بسیاری از داروها، مصرف عسل هیچ‌گونه عارضه جانبی شناخته‌شده‌ای ندارد.

بر اساس بررسی‌های این مطالعه، ترکیبات عسل می‌توانند باعث تقویت سیستم ایمنی شوند، به بدن انرژی بدهند و حتی بر سلامت روان نیز اثر مثبت بگذارند. نوع گیاهی که زنبور از آن تغذیه می‌کند، نژاد زنبور و شرایط محیطی، همگی بر کیفیت و ارزش درمانی عسل تأثیر می‌گذارند. عسل‌های تیره‌تر معمولاً مقدار بیشتری مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان دارند و از نظر درمانی قوی‌تر هستند.

در ترکیب عسل، قند‌ها بخش اصلی را تشکیل می‌دهند، اما وجود اسید‌های آلی و فنلی، آنزیم‌ها و ویتامین‌ها نیز بسیار مهم است. این ترکیبات علاوه بر ایجاد طعم و رنگ خاص، مانع رشد بسیاری از میکروب‌ها می‌شوند.

در انتهای این مطالعه نیز اشاره شده است که عناصر معدنی موجود در عسل مانند پتاسیم، کلسیم، روی و منیزیم هرچند در مقادیر کم حضور دارند، اما برای فعالیت بسیاری از آنزیم‌های بدن ضروری‌اند.

نتایج این تحقیق در فصلنامه «علوم محیطی نوین» منتشر شده‌اند که توسط پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی منتشر می‌شود و به موضوعات علمی روز در حوزه محیط‌زیست و سلامت می‌پردازد.