مأموریت لاریجانی در لبنان بسیار پیچیده است/ سوگند جلاله شهید سلیمانی درباره عراق چه بود؟

کارشناس مسائل غرب آسیا معتقد است: در حال حاضر، حمایت از سلاح حزب‌الله محدود به شیعیان نیست و برخی گروه‌های مسیحی و دروزی نیز بر ضرورت حفظ آن تأکید دارند.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، علی لاریجانی، دبیر جدید شورای عالی امنیت ملی ایران، در اولین سفر رسمی خود به یک کشور خارجی به عراق رفت و با مقامات این کشور دیدار کرد.

لاریجانی در نخستین روز سفر خود پس از مذاکره با قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی عراق با محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق ملاقات و در حضور او و همراه با الاعرجی یک توافقنامه امنیتی امضا کرد.

در ادامه، لاریجانی به لبنان سفر کرد و ظهر امروز چهارشنبه با «جوزف عون» رئیس‌جمهور لبنان دیدار و گفت‌و‌گو کرد.

لاریجانی صبح امروز در بدو ورود به فرودگاه بیروت در جمع خبرنگاران، تاکید کرد: در همه شرایط در کنار مردم لبنان خواهیم بود.

در این زمینه خبرنگار تابناک گفتگویی با سید هادی سید افقهی، کارشناس مسائل غرب آسیا انجام داده که در ادامه آمده است.

*لاریجانی دبیر جدید شورای امنیت ملی، در اولین سفر خارجی خود به عراق سفر کرده و سپس راهی لبنان خواهد شد. اهمیت و اهداف این سفر از دیدگاه شما چیست؟

شرایط منطقه، شرایط ایران و عراق، و همچنین وضعیت آمریکا در منطقه ـ به‌ویژه بعد از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه ـ باعث تغییر بسیاری از معادلات، شرایط، حساسیت‌ها و اولویت‌ها شده است.

این وضعیت، هم در داخل و هم در خارج از ایران، ایجاب می‌کرد که تغییر رویکردی در سیاست‌های ما ایجاد شود. مقدمه این تغییر رویکرد، تشکیل مجدد شورای دفاع است. آقای لاریجانی هم‌زمان با انتصاب به دبیری شورای عالی امنیت ملی، پیش از آن سفری به مسکو داشتند که این موضوع بسیار معنادار است.

برخی خبرگزاری‌ها مدعی بودند که امیر موسوی، رئیس ستاد کل، در این سفر همراه ایشان بوده است؛ هرچند برای من این موضوع ثابت نشده، ولی خبرگزاری‌ها بر آن تأکید داشتند.

بعد از بازگشت، رسماً مأموریت ایشان اعلام شد. با توجه به تجربه ایشان ـ که پیش‌تر نیز در همین سمت، در زمان آقای احمدی‌نژاد، حضور داشتند ـ و حفظ سمت به‌عنوان نماینده مقام معظم رهبری، این سفر در چارچوب شرایط ویژه روابط ایران و عراق و همچنین ایران و لبنان قابل بررسی است.

البته اهمیت عراق برای ما از اهمیت لبنان بیشتر است، هرچند هرکدام شرایط خاص خود را دارند. به یاد دارم که شهید حاج قاسم سلیمانی در جلسه‌ای سه بار بر اهمیت عراق تأکید کرد و بار سوم حتی سوگند جلاله یاد کرد که «والله، کشور عراق بسیار مهم است». ایشان خود نیز در همان سرزمین به شهادت رسید؛ بنابراین رابطه ما با عراق ایجاب می‌کند که در این مقطع، به دوستانمان در عراق نزدیک‌تر شویم.

در زمان شهید سردار باقری، توافق‌نامه امنیتی با عراق امضا شد که بر اساس آن مقرر بود گروه‌های تروریستی کرد (کومله، پژاک، حزب دموکرات کردستان ایران) خلع سلاح شوند. بخشی از این تعهد اجرا شد، اما دفاتر این گروه‌ها هنوز در شمال کردستان عراق فعال است و این موضوع برای ما خطرناک است.

در این سفر، مهم‌ترین مأموریت آقای لاریجانی، رسیدگی به ابعاد امنیتی روابط دو کشور بود. از سوی دیگر، آمریکا فشار زیادی برای انحلال حشدالشعبی و جلوگیری از تصویب قانون نهایی آن وارد می‌کند. نخست‌وزیر عراق، آقای السودانی، تحت فشار شدید است و برخی گروه‌های کرد و سنی نیز تا حدی با این فشار‌ها همسو شده‌اند.

هدف آمریکا، حذف حشدالشعبی، تغییر معادلات راهبردی عراق، کاهش قدرت شیعیان در پارلمان و آماده‌سازی فضا برای عادی‌سازی روابط عراق با رژیم صهیونیستی است. حتی موضوع تجزیه عراق نیز مطرح شده است. در چنین شرایط حساسی، آقای لاریجانی احساس ضرورت این سفر را داشتند.

به نظر من، سفر نسبتاً موفقی بود، گرچه باید منتظر ماند و دید خروجی عملی آن در میدان چه خواهد بود. موضوعاتی همچون همکاری امنیتی، مبارزه با تروریسم، تحکیم روابط، تبادل بازرگانی و همچنین سازمان‌دهی مراسم اربعین در این سفر مطرح شد. با این حال، مسائل مهمی همچون گاز و برق هنوز به نتیجه نرسیده است و آمریکا در این زمینه‌ها نیز فشار می‌آورد.

*لاریجانی در سفر به عراق، توافق امنیتی جدیدی با این کشور امضا کرده‌اند، در حالی که ایران و عراق توافق امنیتی دیگری نیز داشتند. چه نیازی به توافق جدید وجود داشت؟ آیا این توافق جایگزین توافق قبلی است؟

این توافق، تکمیلی و گسترده‌تر از توافق قبلی است و به سطح راهبردی همکاری امنیتی ارتقا یافته است. توافق قبلی عمدتاً مربوط به کردستان عراق بود، اما توافق جدید شامل مسائل مهم‌تری همچون حضور آمریکا، رژیم صهیونیستی و بازتولید داعش است.

آمریکا، اسرائیل و برخی کشور‌های عربی حامی داعش، قصد دارند مأموریت‌های ناتمام خود را در عراق پیگیری کنند؛ مشابه آنچه در سوریه اتفاق افتاد. با وجود موانع جدی، انحلال حشدالشعبی همچنان یکی از اهداف اصلی آمریکاست. این موضوع با مخالفت جدی مرجعیت عراق، به‌ویژه فتوای تاریخی آیت‌الله سیستانی، روبه‌رو شده است.

این توافق جدید برای مقابله با بازگشت داعش و هرگونه اقدام تروریستی احتمالی ضروری است تا در صورت نیاز و درخواست دولت عراق، همکاری امنیتی رسمی و قانونی بین دو کشور وجود داشته باشد.

*برخی منابع خبری گفته‌اند که یکی از اهداف اصلی سفر آقای لاریجانی، ترغیب جریان‌های شیعی عراق به تصویب لایحه حشدالشعبی در پارلمان این کشور بوده است. با توجه به شرایط منطقه و عراق، رویکرد ایران در خصوص سلاح حشدالشعبی چیست؟

ما در ایجاد حشدالشعبی نقش جدی داشته‌ایم؛ آموزش، تسلیح، هماهنگی و همکاری انجام داده و شهید تقدیم کرده‌ایم. همان‌طور که اجازه خلع سلاح حزب‌الله در لبنان را نمی‌دهیم، اجازه نخواهیم داد حشدالشعبی خلع سلاح شود. اگر حزب‌الله خلع سلاح شود، شیعیان لبنان در معرض قتل‌عام قرار خواهند گرفت.

طرح آمریکا برای عراق، یک طرح جهنمی است که بر اساس آن این کشور به سه بخش کرد، سنی و شیعه تقسیم شود. از نگاه ایران، هیچ کشوری جایگزین عراق نمی‌شود و امنیت عراق و ایران به هم گره خورده است. به همین دلیل، مقامات عالی کشور بر عمق استراتژیک روابط ایران و عراق تأکید دارند.

*با توجه به اینکه یکی از اهداف سفر آقای لاریجانی به لبنان بررسی موضوع خلع سلاح حزب‌الله عنوان شده، آینده سلاح حزب‌الله را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

سلاح حزب‌الله، سلاحی مشروع است. پس از جنگ داخلی لبنان و توافق طائف، مقرر شد تا زمان ادامه اشغال سرزمین‌های لبنان توسط رژیم صهیونیستی، سلاح مقاومت باقی بماند. این موضوع در بیانیه‌های دولت‌های مختلف لبنان نیز به رسمیت شناخته شده است.

اکنون برخی تصور می‌کنند ضعف ایران، سوریه و حزب‌الله، فرصت مناسبی برای خلع سلاح فراهم کرده است، اما این «خواب ابلیس در بهشت» است و امکان‌پذیر نیست. 

حزب‌الله تنها در صورتی حاضر به گفت‌و‌گو در این زمینه خواهد شد که تضمین‌های اجرایی جدی ارائه شود، رژیم صهیونیستی از مناطق اشغالی عقب‌نشینی کند، تجاوزات هوایی متوقف شود و خسارت‌های جنگ جبران گردد.

در حال حاضر، حمایت از سلاح حزب‌الله محدود به شیعیان نیست و برخی گروه‌های مسیحی و دروزی نیز بر ضرورت حفظ آن تأکید دارند. هرگونه تلاش برای خلع سلاح حزب‌الله، می‌تواند به فروپاشی ارتش لبنان منجر شود، چرا که بخش مهمی از فرماندهان آن شیعه هستند و حاضر به مقابله با حزب‌الله نخواهند بود.

بنابراین، مأموریت آقای لاریجانی در لبنان بسیار پیچیده است. با وجود فشار آمریکا، اسرائیل و عربستان، حزب‌الله با استدلال‌های قانونی، امنیتی و مردمی خود محکم در برابر این فشار‌ها ایستاده است.

گفت‌و‌گو: مهتاب بهرامی آسترکی