بقائی: ایران از مذاکره گریزان نیست

به گزارش تابناک به نقل از ایسنا؛ «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگویی اختصاصی با خبرگزاری ارمنستانی ضمن اشاره به احتمال ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با آمریکا و لازمه آن، تشرح محور‌های رایزنی‌های جاری با سه کشور اروپایی، باری دیگر بر مواضع ایران در این زمینه تاکید کرده و دیدگاه تهران را درباره اظهارات جمهوری آذربایجان پیرامون یک گذرگاه فرامرزی تشریح کرد؛ موضوعی که ایروان آن را خلاف قوانین بین‌المللی می‌داند.

بقائی در گفت‌و‌گو با «آرمِن پرس» در پاسخ به درخواست تشریح وضعیت منطقه در دوران پس از جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی و پاسخ به این سوال که «جمهوری اسلامی ایران چه اقداماتی را برای مدیریت و مقابله با پیامد‌های این حمله انجام داده یا در دستور کار قرار داده است؟»، تشریح کرد: پیش از هر چیز، بابت فرصت این گفت‌و‌گو صمیمانه سپاسگزارم. در پاسخ به پرسش شما هم باید عرض کنم که این اقدام، فارغ از هر تعبیر و تفسیر، صراحتا یک عمل تجاوزکارانه و نقض آشکار تمامی موازین حقوق بین‌الملل و مفاد منشور سازمان ملل متحد بود.

بقائی افزود: این حمله، نقض آشکار و تخطی بی‌رحمانه از ماده ۲، بند ۴ منشور است که به صراحت و قاطعیت، استفاده از زور را ممنوع اعلام کرده است. از این رو، آن حمله مسلحانه علیه جمهوری اسلامی ایران، از هر منظر غیرقانونی و غیراخلاقی، نامشروع و جنایت‌بار تلقی می‌شود. علاوه بر ماهیت غیرقانونی این حمله، نکته‌ای برجسته و بسیار حائز اهمیت آن است که اسرائیل این تجاوز را در بحبوحه مذاکرات و فرایند‌های دیپلماتیک میان ایران و ایالات متحد آمریکا به اجرا درآورد.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفت: قرار بود در تاریخ ۱۵ ژوئن، دیداری رسمی برگزار شود؛ اما تنها ۲ روز پیش از آن، این حمله به‌طرزی کاملا غیرمنتظره و حساب‌شده آغاز شد. از همین‌رو، این اقدام را خیانتی بزرگ به اصول و ارزش‌های بنیادین دیپلماسی می‌دانیم، چراکه هر عقل سلیمی تصدیق می‌کند که انجام دادن چنین عملی بدون هماهنگی و همراهی کامل با ایالات متحده آمریکا غیرقابل تصور است.

او اظهار داشت: اکنون ما این لحظه تلخ و نابهنگام را فرصتی تاریخی در راستای استحکام‌بخشی هرچه بیشتر به انسجام و همبستگی ملی می‌دانیم. این یک فاجعه بود. بی‌تردید، هیچ‌کس جنگ یا درگیری را انتخاب نمی‌کند و دوست ندارد، اما همین حادثه تلخ و دردناک، شعله‌های وحدت ملت ایران را فروزان‌تر ساخت و برای همگان آشکار کرد دشمن حقیقی این ملت، اسرائیل است. این همگرایی ملی عزم راسخ جمعی، ما را تواناتر، نیرومندتر، مصمم‌تر و منسجم‌تر از گذشته می‌سازد تا در برابر هرگونه تهدید، تهاجم و هجمه آتی، با آمادگی کامل و اقتدار تمام ایستادگی و مقابله کنیم.

چیزی به‌نام اعتماد وجود ندارد

سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که «آیا در شرایطی خاص، تهران آمادگی خود را برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده آمریکا اعلام خواهد کرد؟»، بیان کرد: ما پیش‌تر در حال مذاکره بودیم و همان‌طور که عرض کردم، در میانه یک فرایند دیپلماتیک قرار داشتیم. اما طرف مقابل با رفتاری که از خود نشان داد، نه‌تنها اعتماد را از بین برد، بلکه آن را به بی‌اعتمادی فعال و منفی تبدیل کرد. در حال حاضر، به صراحت اعلام می‌کنم که چیزی به‌نام اعتماد اساسا وجود ندارد، چراکه آنان از فرایند دیپلماتیک سواستفاده و آن را به ابزار تاکتیکی خود برای حمله تبدیل کردند.

بقائی در ادامه گفت: با این‌حال، همان‌گونه که همواره بر آن تاکید داشته‌ایم، جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه میز مذاکرات را ترک نکرده است، چراکه ما با اطمینان راسخ و بدون کمترین تردیدی، به ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود باور و بر آن تاکید داریم. یقین داریم که این برنامه مشروع و قانونی بوده و تحت نظارت دقیق و مستمر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد.

گفت‌و‌گو‌های بعدی ایران و اروپا چندان به تعویق نخواهد افتاد

سخنگوی وزارت امور خارجه بیان کرد: در حال حاضر، مذاکراتی با سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) جریان دارد. چندی پیش دور دیگری از این گفت‌و‌گو‌ها در شهر استانبول برگزار شد. بنابراین، ما نه از مذاکره گریزان هستیم، نه از گفت‌و‌گو هراس و واهمه‌ای داریم؛ اما در عین حال، باید اطمینان حاصل شود که این مذاکرات به فرصتی برای اتلاف وقت تبدیل نخواهد شد. این گفت‌و‌گو‌ها باید هدفمند و نتیجه‌محور باشند و اساس آنها باید بر پایه اصل «برد-برد» باشد؛ اصلی که در سایه آن، تمامی طرفین از فرایند و دستاورد‌های مذاکره بهره‌مند و راضی باشند.

بقائی در پاسخ به این سوال که «گفت‌و‌گو‌های اخیر با کشور‌های اروپایی در استانبول را چگونه ارزیابی می‌کند؟»، گفت: شخصا در آن نشست حضور نداشتم، اما همکارانم گزارش دادند که گفت‌و‌گو‌ها در فضایی صریح، صادقانه و شفاف برگزار شده است. ما از این فرصت استفاده کردیم تا بار دیگر به کشور‌های اروپایی یادآوری کنیم که در مواجهه با تجاوز اسرائیل و آمریکا علیه ایران، رفتار و مواضع اتخاذشده توسط آنها، به‌غایت نامناسب و دور از انتظار بود؛ چراکه هر عضو سازمان ملل متحد بر پایه اصول مندرج در منشور این سازمان، موظف است در برابر هرگونه حمله غیرقانونی به یک کشور عضو، موضعی قاطع و مسئولانه اتخاذ کند. این یکی از ارکان بنیادین امنیت جمعی است که صراحتا در منشور ملل متحد انعکاس یافته است.

او بیان کرد: بی‌تردید، طرف‌های اروپایی در انجام دادن این مسئولیت اساسی خود، کوتاهی کردند. کمترین توقع ما این بود که در برابر حملات غیرقانونی رژیم صهیونیستی به برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران واکنشی مسئولانه و درخور نشان دهند. این یک وظیفه مشترک و الزام‌آور برای آنان بود؛ چه بر اساس مفاد منشور سازمان ملل متحد و چه در پرتو تعهدات ویژه آنها به‌عنوان اعضای توافق هسته‌ای (برجام) توافقی که در سال ۲۰۱۵ میلادی با مشارکت جمهوری اسلامی ایران، ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین به امضا رسید و مورد حمایت رسمی اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد نیز قرار گرفت.

بقائی تشریح کرد: کشور‌های اروپایی موظف بودند این حملات غیرقانونی را صراحتا و قاطعانه محکوم کنند. این حملات نقض فاحش و غیرقابل انکار قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد بود؛ قطعنامه‌ای که در سال ۲۰۱۵ میلادی با اجماع کامل تصویب شد و کشور‌های اروپایی موظف بودند در قبال آن موضع روشن، قاطع و مسئولانه اتخاذ کنند. آنان باید در واکنش به صراحت، این اقدات غیرقانونی اسرائیل و ایالات متحده آمریکا را محکوم می‌کردند. اما متاسفانه نه‌تنها از انجام دادن این مسئولیت بدیهی خودداری کردند، بلکه برخی کشور‌های اروپایی، از جمله آلمان حتی کوشیدند این تجاوز آشکار را توجیه‌پذیر جلوه دهند؛ امری که بی‌تردید اقدامی کاملا مردود و از منظر حقوق بین‌المللی، غیرقابل پذیرش است.

سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: همکارانم از فرصت این گفت‌و‌گو استفاده کردند تا با صراحت به طرف‌های اروپایی یادآوری کنند که آنان با شانه خالی کردن از مسئولیت‌های حقوقی خود در قبال منشور سازمان ملل متحد، از محکوم‌سازی این اقدام تجاوزکارانه سر باز زدند.

او بیان کرد: در خصوص موضوع هسته‌ای نیز باید گفت که گفت‌و‌گو‌ها عمدتا بر تبادل دیدگاه‌ها پیرامون مسیر‌های احتمالی برای ازسرگیری مذاکرات و احیای روند دیپلماتیک متمرکز بود. لزوم لغو موثر و پایدار تحریم‌ها و اقدامات شفاف‌سازی از سوی ایران، جهت حصول اطمینان از حفظ ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای، دو محور اصلی این نشست بودند. به‌عبارت دیگر، مجموعه‌ای از ایده‌ها و ابتکارات متنوع مطرح شد و طرفین توافق کردند که این رایزنی‌ها در آینده‌ای نزدیک، با هدف پیشبرد روند مذاکرات سازنده، ادامه یابد.

سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین در پاسخ به این سوال که «نشست بعدی چه زمانی برگزار خواهد شد؟»، بیان کرد: در حال حاضر، ما به طور مستمر با طرف‌های مقابل برای تعیین زمان دقیق دیدار بعدی در تماس هستیم. اگرچه تاکنون، تاریخ مشخصی تعیین نشده است، اما اطمینان دارم که این دیدار چندان به تعویق نخواهد افتاد.

شالوده اسرائیل همواره بر پایه تروریسم و جنگ استوار بوده است

بقائی در پاسخ به این که «آیا احتمال می‌دهید که اقدامات نظامی علیه ایران مجددا از سر گرفته شود؟»، بیان کرد: ببینید، ما همواره بر این اصل پایبند بوده‌ایم که باید برای مواجهه با هرگونه سناریو و شرایط احتمالی آمادگی کامل داشته باشیم. به‌وضوح می‌دانیم که شالوده رژیم اسرائیل همواره بر پایه تروریسم و جنگ استوار بوده است. اگر تاریخ هشت دهه‌ای این رژیم را مرور کنیم، درمی‌یابیم که هرگز از آغاز جنگ و اعمال تجاوز علیه کشورهای منطقه ابایی نداشته‌اند. از این‌رو، تجربه به ما آموخته است که باید در هر لحظه برای هر سناریویی آمادگی کامل داشته باشیم.

ایران از ابتکارات جدید برای اتصالات منطقه‌ای حمایت می‌کند

سخنگوی وزارت امور خارجه در ادامه گفت‌وگو با آرمن‌پرس به اظهارنظر درباره بحث‌ها پیرامون بازگشایی اتصالات اقتصادی و حمل‌ونقل در منطقه، پیشنهادهای ارمنستان در این باره و موضع جمهوری آذربایجان درباره گذرگاه‌های فرامرزی پرداخت که ایروان آن را خلاف قوانین بین‌المللی می‌داند و با آن مخالفت است.

او همچنین موضع ایران را درباره تعمیق روابط ارمنستان با غرب، روند صلح ارمنستان-آذربایجان و تماس اخیر میان روسای جمهور ایران و جمهوری آذربایجان پراخت که در آن «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهور ایران از «الهام علی‌اف» همتای آذربایجانی‌اش خواست درباره گزارش‌هایی که در آن‌ها ادعا شده باکو حریم هوایی خود را برای حملات رژیم صهیونیستی علیه ایران باز گذاشته بود، تحقیق کنند.

بقائی در پاسخ به این سوال آرمن‌پرس که موضع ایران درباره ابتکار «چهارراه صلح» ارمنستان و در مقابل، درخواست‌های آذربایجان برای ایجاد برخی اتصالات فرامرزی از ارمنستان برای متصل شدن به نخجوان چیست؟، بیان کرد: اول از همه، ما هم برای روابط دوجانبه با آذربایجان و هم روابطمان با ارمنستان ارزش قائلیم. آنان همسایگان ما هستند و ما مصمیم هستیم که سیاست همسایگی خوب را با هر دو کشور حفظ کنیم. ما پیوند دوستانه‌ای با هر دو کشور جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان داریم.

او در این راستا تشریح کرد: درباره ارمنستان باید بگویم که ما روابط بسیار پویا و مهمی با جامع ارامنه در ایران داریم. به آن‌ها افتخار می‌کنیم. تامین صلح و ثبات در جنوب قفقاز برای ما بسیار مهم است، چراکه ما صلح و امنیت در این منطقه را بخشی از صلح و امنیت ایران می‌دانیم. ما هر اقدامی لازم باشد برای اطمینان یافتن از این که میان این دو کشور صلح برقرار باشد، انجام خواهیم داد.

بقائی درباره موضوع مسیرهای حمل‌ونقل گفت: ما همواره از این موضوع حمایت کرده‌ایم، چراکه فکر می‌کنیم اتصالات برای تحولات اقتصادی و رفاه ارمنستانی،‌ها، آذربایجانی‌ها و ایرانی‌ها لازم است. ما واقعا امیدواریم که این ابتکارها ثمربخش باشد. ما از ابتکار «چهارراه صلح» ارمنستان حمایت کرده‌ایم و به نظر ما برای تمامی منطقه خوب است.

او افزود: ما در عین حال، صراحتا گفته‌ایم که هرگونه مسیر حمل‌ونقل باید با احترام به مرزهای بین‌المللی و بدون نقض حاکمیت ملی و تمامیت ارضی هیچ یک از کشورهای منطقه اجرایی شود. بنابراین، ما در عین حمایت از توسعه مسیرهای حمل‌‎ونقل و اتصالات میان کشورهای جنوب قفقاز و ایران باید واقعا مراقب باشیم. اول از همه، مراقب این باشیم که تغییری در مرزهای بین‌المللی و تجاوزی به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی هیچ یک از کشورهای عضو انجام نشود.

بقائی گفت: در عین حال، یک چیز برای ما اهمیت زیادی دارد و فکر می‌کنم باید تمامی کشورهای منطقه نیز قدردان آن باشند که اهمیت اجازه ندادن به طرف‌های سوم و بازیگران فرامنطقه‌ای برای مداخله در امور قفقاز جنوبی است، چراکه به گمانم این فقط منجر به پیچیده‌تر کردن مسائل خواهد شد. این به نفع کشورهای منطقه نخواهد بود. بنابارین، این موضع اصلی ما است که همواره آن را اعلام کرده‌ایم و مصمم هستیم آن را ادامه بدهیم.

نهایی‌سازی توافق باکو-ایروان زمان‌بر است

بقائی در ادامه این گفت‌وگو در پاسخ به این سوال که «با توجه به دستیابی باکو و ایروان به یک توافق صلح و اعلام آمادگی ارمنستان برای امضای این توافق در عین تعیین برخی پیش‌شرط‌ها از سوی آذربایجان آیا از نظر او صلح میان ارمنستان و آذربایجان در آینده نزدیک شدنی است؟»، گفت: مسلما امکان‌پذیر است. اگر بخواهیم،‌ می‌شود و دستیابی به آن تنها به یک روش محدود نیست. ما پیش‌زمینه این موضوع را درک می‌کنیم و می‌دانیم که ارمنستان و آذربایجان در جنگ بوده‌اند. بنابراین، پیچیدگی‌هایی که ممکن است روند مذاکرات صلح را طولانی کند نیز واقفیم. جنبه مثبت این موضوع این است که آن‌ها توانسته‌اند یک توافق صلح را تنظیم کنند.

با این حال، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفت: می‌دانم که نهایی‌سازی این توافق زمان‌بر است. اما این واقعیت که قسمت عمده کارهای این توافق انجام شده و برداشت ما این است که دو کشور مشتاقند با برنامه صلح کنار بیایند. ما هم ارمنستان و هم جمهوری‌ آذربایجان را تشویق کرده‌ایم که توافق را نهایی‌ و آن را امضا کنند.

او با اشاره به سفر «سیدعباس عراقچی» وزیر امور  خارجه ایران به ایروان گفت: من زمانی که وزیر امور خارجه عراقچی به ایروان سفر کرد و هنگام دیدار او با همتای آذربایجانی‌اش همراه او بودم. او در هر دو مورد واقعا وزرای دو کشور را به تسریع روند صلح و نهایی‌کردن توافق تشویق کرد، چراکه این موضوع صلح پایدار در قفقاز جنوبی را تضمین می‌کند.