قطع آب، بازار پمپ و مخزن را طلا کرد

به گزارش تابناک به نقل از فارس، «خشکسالی‌های 5 سال اخیر و کاهش بارش‌های استان تهران در سال آبی جاری که در ۶۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده، به شدت منابع آبی تهران را تحت تاثیر قرار داده. برای جبران محدودیت‌های ناشی از افت فشار، به مشترکانی که فاقد مخزن و پمپ و در مجتمع‌های مسکونی چند طبقه ساکن هستند، توصیه می‌شود نسبت به نصب مخزن و بعد از آن پمپ در طبقه همکف و یا طبقات زیرزمین اقدام کنند.»
انتشار این پیام از شرکت آبفای استان تهران کافی بود تا فوج تهرانی‌های کلافه‌شده از قطعی‌های مکرر آب، روانه بازارهای فروش مخزن و پمپ آب شوند و برای رهایی از مصائب بی‌آبی، هزینه‌های غیرمنتظره و سنگین تهیه این تجهیزات را به جان بخرند.
فارغ از درستی یا نادرستی چنین توصیه‌ای از جانب نهاد رسمی متولی تامین و مدیریت آب در استان تهران، در یکی از روزهای پایانی تیرماه به بازار آهن شادآباد، یکی از مراکز اصلی فروش مخزن و پمپ آب، سر زدیم و از نزدیک از حال و هوای فروشندگان و مشتریان این بازار در این روزهای داغ خبر گرفتیم.

خرید مخزن و پمپ، تنها راه چاره بعد از 9 روز بی‌آبی
این روزها وقتی وارد بازار آهن شادآباد می‌شوی، کافی است رد ازدحام خودروها را بگیری تا تو را به راسته فروش مخزن و پمپ آب برسانند. از نمونه مخازنی که جای پارک خودروها را گرفته تا مغازه‌های شلوغ و فروشندگانی که فرصت سر خاراندن ندارند، می‌شود فهمید بازار فروش مخزن ذخیره آب، پمپ و لوازم جانبی، درست مثل تابستان 1404، حسابی داغ است. یکی دو ساعت به ظهر مانده که به بازار می‌رسم و خوش‌شانسم که سرچراغی، گفت‌وگو با فردی نصیبم می‌شود که همین یکی دو روز قبل، یک خرید گره‌گشا از راسته موردنظرم داشته.
مرد جوان یک‌راست می‌رود سر اصل مطلب و می‌گوید: «9 روز، آب نداشتیم. از ساعت 7 صبح، آب قطع می‌شد تا ساعت 2 بامداد روز بعد! اما یک روز دیدیم همسایه، شیلنگ گرفته و دارد حیاط می‌شوید! آنجا متوجه شدیم مشکل از افت فشار آب است و در کوچه ما، فقط آنهایی آب دارند که پمپ کار گذاشته‌اند... خب ما آگاهانه سراغ نصب پمپ نرفته بودیم چون می‌دانستیم نتیجه استفاده همگانی از پمپ، مصرف بی‌رویه و آسیب به منابع آبی است. اما بعد از آن بی‌آبی 9 روزه و بعد از اینکه به طور رسمی از طرف آبفا اعلام شد مخزن آب و پمپ تهیه کنید، ما هم تصمیم گرفتیم اقدام کنیم.»

فشار آب که خوب شد، نگران شدیم!
ادامه صحبت‌های این مشتری مطلع، تصویر روشن‌تری از این روزهای بازار این محصولات به من می‌دهد: «بازار آهن مولوی، مرتضی گِرد، آزادگان و شادآباد، نقاط اصلی عرضه مخزن و پمپ آب محسوب می‌شود و من برای اینکه این تجهیزات را تهیه کنم، تقریبا 4 روز در این بازارها تحقیق می‌کردم! آنجا متوجه شدم خیلی‌ها مثل ما برای خلاص شدن از سختی‌های بی‌آبی، به خرید مخزن و پمپ متوسل شده‌اند. صاحب مغازه‌ای که از آن خرید کردم، می‌گفت من هر سال ۵۰۰ تا پمپ می‌فروختم اما الان در همین چند روز 5 هزارتا سفارش داشتم!
در نهایت، یک مخزن 500 لیتری به قیمت ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان خریدم. اما این فقط یک چهارم هزینه‌های ما بود. با احتساب قیمت پمپ، لوازم جانبی و دستمزد نصاب، دسترسی دوباره به آب برای ما 20 میلیون تومان هزینه برداشت!... با نصب پمپ، مشکل حل شد؛ طوری می‌توانم بگویم در 15 سالی که در این خانه ساکنیم، چنین فشار آبی را تجربه نکرده بودیم. و همین، مرا نگران کرد! چون اگر بعد از نصب مخزن و پمپ، مردم صرفه‌جویی را فراموش کنند، خطر بی‌آبی تهران از حالا هم شدیدتر خواهد شد...»
هرچقدر پول بدهی، آب می‌خوری!
اینجا اولین مراجعات، اغلب برای سر و گوش آب دادن و قیمت گرفتن است. من هم در لباس مشتری، همین رویه را در پیش می‌گیرم و در اولین مغازه می‌پرسم: برای یک ساختمان 3 طبقه 3 واحدی، چه مخزنی با چه حجمی مناسب است؟ مغازه‌دار در جواب می‌گوید: «طبق استاندارد، هر واحد ساختمان به یک مخزن 250 لیتری نیاز دارد. بنابراین شما حداقل باید یک مخزن 750، 800 لیتری بخرید. استاندارد هم، یک موضوع عرفی است و نشان‌دهنده میانگین مصرف هر واحد است. درواقع هر واحد در زمان حضور ساکنانش، حدود 250 لیتر مصرف آب دارد.»
از قیمت که می‌پرسم، فروشنده فهرستی از امتیازات مخازن را ردیف می‌کند و می‌گوید: «اگر بخواهید برای هر واحد به طور مستقل یک مخزن 250 لیتری تهیه کنید، باید برای هرکدام 3 میلیون و 750 هزار تومان هزینه کنید. اما در صورت سفارش یک مخزن 800 لیتری برای کل ساختمان 3 واحدی، قیمت تقریبا دو برابر می‌شود؛ 6 میلیون و 800 هزار تومان.
البته در بازار که بگردید، یک تفاوت حدود یک میلیون تومانی میان برندهای مختلف می‌بینید اما با وجود این تفاوت قیمت، اغلب مخازن، سه لایه، ضد جلبک، ضد باکتری و ضد بو است و علاوه‌بر ضمانت تعویض و خدمات پس از فروش، نشان استاندارد و سیب سلامت هم دارد.»

وقتی استقبال مردم، انبارها را خالی کرد...
در مغازه دوم، صدا به صدا نمی‌رسد. مرد میانسالی از دم در گردن می‌کشد و می‌پرسد: آقا! مخزن 800 لیتری چند؟ فروشنده در حالی که مشغول نوشتن فاکتور برای مشتری است، می‌گوید: ایستاده یا خوابیده؟ مشتری می‌گوید: ایستاده. فروشنده بدون اینکه سرش را بالا بیاورد، می‌گوید: ایستاده تمام کردیم. موجودی‌مان، فقط خوابیده ست. آن هم 800 لیتری می‌شود 7 میلیون و 800.
مرد می‌گوید: ساختمان ما جا ندارد برای مخزن ایستاده... مُهر مغازه که روی فاکتور می‌نشیند، بالاخره فروشنده با مشتری دم در، چشم در چشم می‌شود و می‌گوید: والا یکهو همه ریختند در بازار و تمام بار مخزنی که آورده بودیم را خریدند و بردند. یکدفعه انبارمان خالی شد. البته مردم تقصیر ندارند. آب مرتب قطع می‌شود و گرفتار شده‌اند. حالا تا دوباره از کارخانه‌های ساری، مشهد و شیراز برایمان بار برسد، زمان می‌برد. آنها هم غافلگیر شده‌اند چون هیچ‌وقت اینقدر مشتری و متقاضی نداشته‌اند...
برای خرید مخزن مناسبِ خانه‌ات، تحقیق کن
از فرصت استفاده می‌کنم و می‌پرسم: مدل‌های ایستاده و خوابیده، تنها مخزن‌های موجود در بازاراست؟ مغازه‌دار در جواب می‌گوید: «مخزن‌ها در مدل‌های مختلفی طراحی شده و همین، یکی از دلایل تفاوت قیمت آنهاست. از مدل ایستاده (عمودی) و خوابیده (افقی) گرفته تا مکعبی (کتابی)، زیرپله‌ای و... اگر مشتری درباره شرایط خانه‌اش و فضایی که برای نصب مخزن در اختیار دارد، به ما توضیح بدهد، راهنمایی‌اش می‌کنیم که چه مدل مخزن برای خانه او مناسب است.»

متناسب با میزان آب مصرفی خانواده، مخزن انتخاب کن
برای خرید مخزن با بهترین کیفیت، چه مواردی را باید در نظر بگیریم؟... برخلاف سؤال قبلی، فروشنده از این سؤال استقبال نمی‌کند و می‌گوید: «به نظر من، هرچه موجود بود، بخرید. خودتان را به دردسر نیندازید.» می‌گویم: آخه شنیدم مخزن ذخیره آب، زود جلبک می‌گیرد...
آقای فروشنده در جواب می‌گوید: «شما اگر متناسب با میزان آب مصرفی‌تان مخزن انتخاب کنید، این اتفاق نمی‌افتد. مثلا اگر مصرفتان 500 لیتر است، نباید مخزن هزار لیتری بگیرید. در صورت انتخاب حجم مناسب، ورود و خروج آب در مخزن به طور طبیعی انجام می‌شود و دیگر آب به مدت طولانی در مخزن نمی‌ماند که بخواهد جلبک بزند یا بوی بد بگیرد.»

چرا با افزایش تقاضا، قیمت پمپ و مخزن کاهشی نشد؟
کمی جلوتر، گاراژی که به انبار مخزن‌های ذخیره آب تبدیل شده و کارگران در آن مشغول بار زدن مخازن هستند، توجهم را جلب می‌کند. گشتی در گاراژ می‌زنم و از پسر جوانی که مشغول معرفی مخازن به مشتری است، می‌پرسم: بازار مخزن و پمپ، همیشه اینقدر پررونق بوده؟ می‌خندد و می‌گوید: «قبلا هم مخزن و پمپ، فروش می‌رفت اما نه اینقدر. الان تقاضا برای مخزن، خیلی زیاد شده؛ طوری که در 4، 5 روز اخیر، ما 3 خاور بار زده‌ایم!»...
می‌گویم: حالا این بالا رفتن تصاعدی تقاضا، باعث کاهش قیمت هم شده؟ فروشنده جوان برخلاف انتظارم می‌گوید: «نه. تاثیری در قیمت‌ها نداشته اما باعث شده تخفیف‌ها، یک مقدار کمتر شود!» 
با تعجب که از چرایی این اتفاق می‌پرسم، در جواب می‌گوید: «اینکه قیمت‌ها کم نشده، دلیل دارد. الان موجودی مخزن و پمپ در بازار، کم است و کفاف این تقاضا را نمی‌دهد. همین دیروز، موجودی پمپ مغازه ما صفر شد. 4، 5 ساعت در بازار گشتم تا بتوانم پمپ گیر بیاورم. در این شرایط، معلوم است قیمت‌ها پایین نمی‌آید.»

قلب مصنوعی سیستم آبرسانی خانه را فراموش نکن!
اما ماجرای تنفس مصنوعی دادن به سیستم آبرسانی خانه‌ها، یک ضلع تعیین‌کننده دیگر هم دارد که اگر نباشد، هزینه‌ای که خانواده‌ها برای تهیه مخزن می‌کنند، تقریبا بی‌اثر می‌شود. «پمپ»، همان قلبی است که قرار است بتپد تا با پمپاژش، آب کم‌جان این روزهای تهران بتواند دوباره در لوله‌های ساختمان جریان پیدا کند؛ به‌ویژه برای طبقات بالاتر در آپارتمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی.
در مغازه‌ای که ازدحام مشتریان، همهمه و حرارت را یکجا بالا برده، از قیمت پمپ موردنیاز یک ساختمان 3 واحدی می‌پرسم. فروشنده به لیست داخل رایانه‌اش مراجعه می‌کند و می‌گوید: «برای ساختمان 3 واحدی، پمپ با توان یک اسب بخار، کافی است. این پمپ الان حدود 7 میلیون تومان قیمت دارد. به همین ترتیب برای ساختمان‌های بزرگتر، پمپ‌های قوی‌تر لازم است. مثلا برای ساختمان 6 واحدی، پمپ با توان 2 اسب بخار، جواب می‌دهد که قیمتش می‌شود 14 میلیون و 850 هزار تومان. حالا اگر پمپ قوی‌تر بخواهید، می‌توانید 19 میلیون و 860 هزار تومان هزینه کنید و 3 اسب بخار بگیرید.»
در آن میان، پسر جوانی می‌پرسد: «نمی‌شود فقط مخزن بخریم و پمپ را حذف کنیم؟» مغازه‌دار جواب می‌دهد: «هر دوی اینها لازم است. در درجه اول، باید مخزن ذخیره آب داشته باشی برای مواقع که قطعی آب. حالا فکر کن آب قطع شده. چه جوری می‌خواهی این آب ذخیره شده را بفرستی به طبقه پنجم و ششم؟ آب که نمی‌تواند سربالایی برود! خب باید یک پمپ وجود داشته باشد که این آب را با فشار به طبقات بالا بفرستد دیگر...»

می‌خواهی عمر پمپ آب، طولانی‌تر شود؟
می‌گویم: پس دو تا هزینه باید بکنیم؛ هم مخزن هم پمپ. جواب مغازه‌دار، غافلگیرکننده است: «غیر از اینها، یک مخزن تحت فشار هم لازم دارید برای اینکه پمپ، آسیب نبیند!» و بی‌آنکه بپرسم، اضافه می‌کند: «برای ساختمان 3 واحدی شما، مخزن تحت فشار 24 لیتری کافی است که 4 میلیون و 500 هزار تومان قیمت دارد.»
با تعجب می‌گویم: یعنی مخزن تحت فشار تقریبا به اندازه مخزن ذخیره آب، هزینه برمی‌دارد؟! مگر چه کار می‌کند؟ فروشنده جوان می‌گوید: «مخزن تحت فشار، جزو لوازم جانبی پمپ محسوب می‌شود که از استهلاک غیرضروری پمپ جلوگیری می‌کند. فایده استفاده از مخزن تحت فشار این است که دیگر پمپ، دائما روشن نمی‌شود. اینجوری به پمپ، استراحت می‌دهد و باعث می‌شود عمر طولانی‌تری داشته باشد.»

مغازه فروش پمپ و مخزن، پرمشغله‌تر از داروخانه!
آنقدر در نقشم فرو رفته‌ام که با کلافگی می‌پرسم: الان در مجموع، هزینه ما چقدر می‌شود؟ مغازه‌دار هم با جدیت اعداد را در سیستم وارد می‌کند و در همان حال می‌گوید: «حدود 7 تومان برای پمپ کنار بذارید، 4 تومان برای مخزن تحت فشار و 6، 7 تومان هم برای مخزن ذخیره آب. لوازم جانبی را هم که 6، 7 تومان در نظر بگیرید، چیزی حدود 22، 23 میلیون تومان باید هزینه کنید!
مشتری موسپیدی که شنونده مکالمه ماست، از آن طرف مغازه می‌گوید: هزینه نصب را هم اضافه کن... آقای فروشنده فوری می‌گوید: «راست می‌گوید. دستمزد نصاب هم، چیزی حدود 4، 5 میلیون تومان است. بنابراین سرجمع می‌شود حدود 26، 27 میلیون تومان!»
می‌گویم: حالا واقعا همه این کارها لازم است؟ یعنی همه باید بیایند دنبال مخزن و پمپ؟ فروشنده جوان در جواب می‌گوید: «همه دارند تهیه می‌کنند. همه مردم، گرفتار قطعی آب‌اند... طوری تقاضا زیاد شده که کار ما شبانه‌روزی شده. یک جورهایی از داروخانه، پرمشغله‌تر شده‌ایم...!»

اگر ضروری نیست، پمپ نخرید
می‌خواهم از مغازه بیرون بیایم که مشتری موسپید دوباره به حرف می‌آید و می‌گوید: «خدا کند آنهایی که واقعا مشکلی ندارند، قید خرید مخزن و پمپ را بزنند. ما در ساختمان 10 واحدی‌مان تا همین چند روز قبل، پمپ ساختمان را قطع کرده بودیم. چون فشار آب، جوابگوی همه طبقات بود. سرویس لوله‌های آب و تعویض شیرها، باعث شده بود فشار آب حتی در طبقه پنجم هم، خوب باشد. اما متاسفانه افت فشار و قطعی طولانی آب در هفته گذشته، باعث شد تصمیم بگیریم هم مخزن نصب کنیم و هم پمپ را دوباره روشن کنیم.
با این حال به نظر من، مسئولیت‌پذیری و همکاری مردم می‌تواند مشکل بی‌آبی را تا حد زیادی حل کند. البته از این طرف، نظارت هم لازم است. در این شرایط که هزینه خرید مخزن و پمپ به هزینه‌های مردم اضافه شده، اگر مسئولان روی بازار نظارت داشته باشند، سودجویان نمی‌توانند برای نفع خود، قیمت‌ها را به طور کاذب بالا ببرند و فشار مضاعف به مردم وارد کنند.»